Ο ολέθριος ρόλος των Ιταλών στη σύγχρονη Ελλάδα (Α’)

Οι ‘ Ελληνες  ανέκαθεν συμπαθούν τους  Ιταλούς και τους αγαπούν περισσότερο από όλους τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, θεωρώντας τους, δικαίως, στενότερους συγγενείς τους, αν και δεν συμβαίνει το ίδιο εκ μέρους των Ιταλών. Παροιμιώδης έχει μείνει η φράση: «Ούνα ράτσα, ούνα φάτσα», που την επαναλαμβάνουν οι ΄Ελληνες για να εκφράσουν το πόσο δικούς τους θεωρούν τους Ιταλούς. Κι όμως αυτά τα αγαπητά μας ξαδέλφια  διαδραμάτισαν ολέθριο ρόλο στα εθνικά μας θέματα, λες και διεκδικήσαμε εμείς ποτέ τίποτα από την Ιταλία. Εμείς ωστόσο το ξεχάσαμε αυτό, ενώ εξακολουθούμε να θεωρούμε ολέθριο το ρόλο π.χ. της Αγγλίας, της Αυστροουγγαρίας ή της Γερμανία για την τύχη της Ελλάδας.

Αντιπαρέρχομαι τα χρόνια της ρωμαϊκής κατοχής κατά την αρχαιότητα, τις εδαφικές κατακτήσεις ελληνικών περιοχών από την Ενετία και τη Γένοβα, και τη Φραγκοκρατία για να περιοριστώ στα νεότερα χρόνια. Ο ιταλικός παράγοντας, είτε με το φασιστικό καθεστώς είτε χωρίς, υπήρξε μοιραίος για τους  ‘Ελληνες της Ανατολής και τα συμφέροντά τους στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου. Το ενδιαφέρον της Ιταλίας για την εξασφάλιση απόλυτης κυριαρχίας στον μεσογειακό χώρο είχε εκδηλωθεί από την ίδρυση του ιταλικού εθνικού κράτους και άρχισε να υλοποιείται με την κήρυξη του ιταλοτουρκικού πολέμου στις 29 Σεπτεμβίου 1911  σε στιγμές κατάρρευσης  της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στο πλαίσιο του ιταλικού ηγεμονισμού, ιμπεριαλισμού, οι Ιταλοί κατέλαβαν από τον Απρίλιο 1912 τα Δωδεκάνησα, τα οποία μετατράπηκαν σε σημαντική στρατιωτική βάση και κέντρο των νεοαποικιακών φιλοδοξιών της Ιταλίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Ιταλοκρατία στα Δωδεκάνησα διήρκεσε μέχρι το  1943, oπότε τα νησιά καταλήφθηκαν από τους Γερμανούς.

Ενώ είχε ήδη αρχίσει ο Α’  Παγκόσμιος πόλεμος και πιο συγκεκριμένα το 1915, η μέχρι τότε «ουδέτερη» Ιταλία πείστηκε να ακυρώσει τη συμμαχία της με τις Κεντρικές Αυτοκρατορίες, δηλαδή την Αυστροουγγαρία και τη Γερμανία, και να προσχωρήσει στην Εγκάρδια Συνεννόηση, γνωστότερη ως Αντάντ (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία).  Ένα από τα ανταλλάγματα ήταν να της αναγνωριστεί η  κατοχή των Νότιων Σποράδων, όπως ονομάζονταν τα χρόνια εκείνα τα Δωδεκάνησα. Αργότερα και η Συνθήκη της Λωζάνης κατακύρωσε τα νησιά στην Ιταλία. Αρχικά οι Ιταλοί ισχυρίστηκαν πως ήταν προσωρινή η κατάληψη των νησιών. Οι κάτοικοί τους το πίστεψαν και πραγματοποίησαν συνέδριο στην Πάτμο, όπου υπέγραψαν ψήφισμα, με το οποίο διακήρυσσαν την αυτονομία  της Δωδεκανήσου, με απώτερο στόχο την ένωσή της με την Ελλάδα, υπό την ονομασία  Πολιτεία του Αιγαίου. Από το 1922 τα Δωδεκάνησα πήραν την ονομασία Ιταλικά νησιά (!) του Αιγαίου (Ιsole italiane dell’ Egeo).

Το 1919 οι Ιταλοί κατέστειλαν βίαια τις αντιδράσεις των νησιωτών για τη συνεχιζόμενη ιταλική κατοχή («αιματηρόν Πάσχα του 1919») και αγνόησαν το δημοψήφισμα που διεξάχθηκε κρυφά και εξέφραζε την επιθυμία της ένωσης των νησιών με την Ελλάδα. Στη συνέχεια επιδόθηκαν σε προσπάθεια εξιταλισμού των  κατοίκων με αιχμή του δόρατος την εκπαίδευση. Βάσει προγράμματος, διώχθηκαν οι δάσκαλοι, έκλεισαν σχολεία και η ελληνική γλώσσα διδασκόταν μόνο στις τρεις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Οι ΄Ελληνες είχαν το δικαίωμα να σπουδάσουν αποκλειστικά και μόνο στο Πανεπιστήμιο της Πίζας. ΄Οσοι σπούδαζαν σε ελληνικά Πανεπιστήμια δεν μπορούσαν να επιστρέψουν στη γενέτειρά τους.

Στις απώτερες βλέψεις της Ιταλίας ήταν η ίδρυση ιταλικού προτεκτοράτου που θα περιελάμβανε όχι μόνο τα Δωδεκάνησα αλλά και την απέναντι ακτή της Μικράς Ασίας ώς το σαντζάκιο της Σμύρνης. ΄Ηδη από τη Συνδιάσκεψη του Αγίου Ιωάννου Μωριέννης (19 Απριλίου 1917) στη Σαβοϊα είχαν γίνει εδαφικές παραχωρήσεις  στην Ιταλία υπό τη μορφή μέλλουσας ιταλικής ζώνης, στην οποία περιελήφθηκε και η Σμύρνη και το Ικόνιο, προκειμένου να παραιτηθεί από την πρόθεσή της να υπογράψει χωριστή συνθήκη ειρήνης με την Αυστρία. ΄Ετσι, στα τέλη Μαρτίου 1919 ιταλικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στην Αττάλεια της νοτιοανατολικής Τουρκίας και όδευσαν προς το Αϊδίνιο και τη Σμύρνη, με σκοπό να εξασφαλίσουν τις εδαφικές και εμπορικές υποσχέσεις της Συνθήκης του Λονδίνου (1915). Επομένως η επέκταση της Ελλάδας στην Ιωνία και στην Ανατολική Θράκη αποτελούσε απειλή για τα στρατηγικά συμφέροντα της Ιταλίας. Προκειμένου ωστόσο  η Αγγλία και η Γαλλία να περιορίσουν κατά κάποιον τρόπο τις ιταλικές ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες, επέλεξαν προς τούτο τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Αντιδρώντας η Ιταλία, προσπάθησε να υπονομεύσει τη γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδας. Γι’ αυτό, συμμάχησε με το ακραία εθνικιστικό κίνημα του Μουσταφά Κεμάλ, του επονομαζόμενου Ατατούρκ, και του προσέφερε άφθονη στρατιωτική βοήθεια σε επίπεδο στρατιωτικού υλικού, πληροφοριών και παρεμπόδισης των ελληνικών στρατιωτικών δραστηριοτήτων. Η Μικρασιατική Καταστροφή υπήρξε βασική ιταλική επιδίωξη. Στις 15 Μαρτίου 1922 υπογράφηκε μάλιστα το ιταλοτουρκικό σύμφωνο φιλίας.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος   piombinos.com