Ποιος ήταν ο Μαρίνος Χαρμπούρης;

     Ο πασίγνωστος στους Ρώσους Χάλκινος ή Μπρούντζινος Καβαλάρης είναι ο έφιππος ανδριάντας του τσάρου Μεγάλου Πέτρου που κοσμεί την Πλατεία Γερουσίας (πρώην Δεκεμβριστών) της Πετρούπολης. Η ονομασία του ανδριάντα προέκυψε από ένα ομότιτλο ποίημα του Αλέξανδρου Πούσκιν (1799-1837). Το έργο οφείλεται στον γάλλο ροκοκό γλύπτη Ετιέν Μωρίς Φαλκονέ (Etienne Maurice Falconet, 1716-1791), τον οποίο πρότεινε ο φίλος του Ντιντερό (Diderot) στην τσαρίνα Αικατερίνη τη Μεγάλη (1729-1796). Ο έφιππος ανδριάντας εδράζεται πάνω στον πελώριο συμπαγή Βράχο του Κεραυνού, που ονομάστηκε έτσι γιατί  ένας κεραυνός τον απέσπασε από έναν μεγαλύτερο βραχώδη σχηματισμό και πρόκειται για τον μεγαλύτερο βράχο που έχει ποτέ μετακινηθεί από ανθρώπους.  Μεταφέρθηκε από τη Λάχτα, έξι περίπου χιλιόμετρα από τα παράλια του κόλπου της Φινλανδίας, μέσα από έναν βαλτώδη τόπο,  και στη συνέχεια με πλοίο. Αρχικά ζύγιζε 2.000 τόνους, αλλά  κατά τη μεταφορά του λαξευόταν από πολλούς πελεκητές έτσι που, όταν έφτασε στην Πετρούπολη,  ζύγιζε τελικά 1.250 τόνους.

Τον μεγάλο άθλο της μεταφοράς του Βράχου του Κεραυνού έφερε σε αίσιο πέρας ο  κεφαλονίτης   μηχανικός Μαρίνος Χαρμπούρης, ο οποίος γεννήθηκε στο ενετοκρατούμενο Αργοστόλι το 1729. ΄Ηταν το δεύτερο στη σειρά παιδί από τρεις  αδελφούς και μία αδελφή μιάς αριστοκρατικής οικογένειας, η οποία στα Ιταλικά εμφανίζεται ως Carburi. Σπούδασε μαθηματικά στην Μπολώνια και μηχανική στη Βιέννη. Υπηρέτησε ως αξιωματικός του αυστριακού στρατού της αυτοκράτειρας Μαρίας-Θηρεσίας (1717-1780). Το 1763 εγκαταστάθηκε στη Ρωσία, όπου με τη βοήθεια του κεφαλονίτη στρατηγού του ρωσικού πυροβολικού Πέτρου Μελισσηνού, διορίστηκε αξιωματικός στο Σώμα Μηχανικών της Αικατερίνης της Μεγάλης.

Για την υλοποίηση της μεταφοράς του βράχου το χειμώνα 1769-1770, ο  Μαρίνος Χαρμπούρης σχεδίασε έναν ιδιότυπο μηχανισμό από ένσφαιρους τριβείς (ρουλεμάν) και χρειάστηκε να στήσει ένα ολόκληρο χωριό ικανό να στεγάσει 400 εργάτες και τεχνικούς προκειμένου να ξεκινήσει η όλη διαδικασία της μετακίνησης του τεράστιου μονόλιθου. Το τελικό στάδιο ολοκληρώθηκε με τη συνδρομή του ρωσικού ναυτικού. Σε όλη αυτή την επιχείρηση, που κόστισε 300.000 γαλλικά φράγκα, δεν χάθηκε ούτε μία ανθρώπινη ζωή, όπως δήλωνε υπερήφανος  ο Χαρμπούρης. Γι’ αυτό το κατόρθωμά του, έλαβε το βαθμό του αντισυνταγματάρχη, ορίστηκε διευθυντής στη Σχολή Αξιωματικών του ρωσικού στρατού και έλαβε την αμοιβή των 7.000 ρουβλίων. Το 1777 πέθανε η σύζυγός του ΄Ελενα, κόρη του Υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας Γεωργίου Χρυσοσκουλέου, με την οποία είχε αποκτήσει δύο παιδιά, τη Σοφία και τον Τζιόρτζιο, και αποφάσισε να εγκαταλείψει τη Ρωσία. Το πλοίο στο οποίο επέβαινε με τα δύο του παιδιά ναυάγησε στη Βαλτική και έχασε, εκτός από όλα τα υπάρχοντά του, και τον εντεκάχρονο γιο του. Συντετριμμένος κατέφυγε στο σπίτι του αδελφού του, στο Παρίσι, όπου έγραψε ένα βιβλίο για την άρση και τη μεταφορά του Βράχου του Κεραυνού. Αφού εν συνεχεία περιπλανήθηκε σε Πετρούπολη, Βενετία και Βιέννη, κατέληξε το 1779 με τη δεύτερη σύζυγό του  Στεφανί στη γενέτειρά του. ΄Υστερα από αίτησή του προς τις ενετικές αρχές, τού παραχωρήθηκαν εκτάσεις στην ελώδη περιοχή του Λιβαδιού, τις οποίες αποξήρανε με πρωτοποριακές μεθόδους και στις οποίες άρχισε να καλλιεργεί με μεγάλη επιτυχία αποικιακά φυτά όπως βαμβάκι και ζαχαροκάλαμο.  Τα χαντάκια των αρδευτικών εκείνων έργων του σώζονται μέχρι σήμερα. Το τέλος του υπήρξε θλιβερό. Με κίνητρο τη ληστεία, δολοφονήθηκε στις 19 Απριλίου 1782 με τη σύζυγό του και όλο το  υπηρετικό προσωπικό του από μανιάτες εργάτες, που τους είχε προσλάβει στα κτήματά του.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος    piombinos.com