Ποιος ήταν ο Θεόδωρος Γαζής;

Ο Θεόδωρος Γαζής, ο επονομαζόμενος Θεσσαλονικεύς ή Thessalonicensis στα Λατινικά, υπήρξε ένας επιφανής έλληνας ουμανιστής, μεταφραστής του Αριστοτέλη, επιστήμονας και λόγιος του 15^ου αιώνα.  Υπήρξε από τους πρώτους έλληνες λογίους που με τη μόρφωση και την οξύνοιά τους διεπρεψαν στη Δύση, όπου έκαναν γνωστή την ελληνική γραμματεία. Γεννήθηκε το 1398 στη Θεσσαλονίκη από όπου έφυγε μετά την άλωσή της από τους Οθωμανούς το 1430 και πήγε στην Ιταλία, όπου διδάχθηκε  τη λατινική γλώσσα από τον φημισμένο λόγιο Βιττορίνο ντα Φέλτρε (Vittorino da Feltre, 1378-1446). Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Φερράρας ιατρική, φιλοσοφία, θεολογία και φυσικές επιστήμες. Στη συνέχεια δίδαξε τα Ελληνικά στη Σιένα μέχρι που προσκλήθηκε στη Φερράρα από τον δούκα Ηρακλέα ως καθηγητής στο γυμνάσιο της πόλης. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου διακρίθηκε για την πολυμάθειά του.   Προσκαλεσμένος  από τον ελληνομαθή πάπα Νικόλαο Ε’ (1447-1455)  και  έχοντας αποκτήσει τη φήμη αριστοτελιστή φιλοσόφου και άριστου μεταφραστή, εργάστηκε στη Ρώμη  από το 1449 ώς το θάνατο του προστάτη του, ασχολούμενος  με τη μετάφραση ελλήνων συγγραφέων, ιδίως του Θεόφραστου και του Αριστοτέλη στα Λατινικά. Μετά τό θάνατο του πάπα Νικόλαου Ε’ το 1455, ο Θεόδωρος Γαζής μπήκε στην υπηρεσία του βασιλιά της Νάπολης Αλφόνσου του Μεγαλοπρεπούς,  όπου παρέμεινε δύο χρόνια μέχρι το θάνατο του βασιλιά το 1464, οπότε επέστρεψε και πάλι  στη Ρώμη επί του πάπα Παύλου Β’ (1464-1471) και Σίξτου Δ’ (1471-1484), όπου παρέμεινε μέχρι το 1473. Μετά το θάνατο του προστάτη του καρδιναλίου Βησσαρίωνα το 1472, αποτραβήχτηκε σ΄ένα μοναστήρι στο Πολύκαστρο (San Giovanni a Piro) της Καλαβρίας, όπου και πέθανε το 1475.

O Θεόδωρος Γαζής είχε παρακολουθήσει το 1439 τη γνωστή Σύνοδο της Φερράρας για την ένωση της Ρωμαιοκαθολικής και της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και συνέγραψε μάλιστα δύο δογματικές πραγματείες με έντονο ενωτικό πνεύμα. Εξάλλου μετέφρασε έργα του Κικέρωνα στα Ελληνικά. Από τα ελληνικά έργα του ας αναφερθούν ενδεικτικά μία «Παράφρασις της Ιλιάδος Ομήρου (που εκδόθηκε το 1811), μία Γραμματική της Ελληνικής (που πρωτοτυπώθηκε το 1495 στη Βενετία από τον φημισμένο ΄Αλδο Μανούτιο), μία ιστορική διατριβή «Περί αρχαιογονίας Τούρκων», ένα φιλοσοφικό δοκίμιο «Περί εκουσίου και ακουσίου» και το «Περί Αριστοτέλους και Πλάτωνος αντιρρητικό προς τον Γεώργιο Γεμιστό Πλήθωνα».

Φοίβος Ι. Πιομπίνος   piombinos.com