Ποιος βομβάρδισε τον Παρθενώνα;

΄Ολοι μας είδαμε στους τηλεοπτικούς δέκτες μας τις θλιβερότατες σκηνές της ανατίναξης αρχαίων μνημείων της Παλμύρας, στη Συρία, από τους τζιχαντιστές. Αυτού του γεγονότος έχουν προηγηθεί πολλές άλλες καταστροφές αρχαιοτήτων από φανατικούς μουσουλμάνους. Μη λησμονούμε ωστόσο  και τον Παρθενώνα που δεν τον βομβάρδισαν μουσουλμάνοι αλλά ευρωπαίοι στρατιωτικο, οι οποίοι πολεμούσαν τους Οθωμανούς. Τούτο χρεώνεται αδίκως στον  ναύαρχο και 109^ο δόγη της Βενετίας Φραντσέσκο Μοροζίνι (1619-1694), τον αποκληθέντα Πελοποννησιακό, αφού έτσι έχει καταγραφεί στη συλλογική μας μνήμη, με συνέπεια όλοι σχεδόν, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, να  αγνοούν τον πραγματικό υπαίτιο που είναι ο γερμανόφωνος σουηδός στρατιωτικός, πολιτικός και διπλωμάτης ΄Οττο Βίλχελμ φον Καίνιξμαρκ (Otto Wilhelm Graf von Königsmark. O εν λόγω κόμης γεννήθηκε το 1639 στην πόλη Μίντεν της Βεστφαλίας, την οποία κατείχαν τότε οι Σουηδοί. Υπήρξε άριστος μαθητής και έλαβε τη μεγαλύτερη διάκριση που απένειμε το πανεπιστήμιο της Ιένας. Από το 1661 τέθηκε στην υπηρεσία της σουηδικής βασιλικής αυλής και ανέλαβε διπλωματικές αποστολές στην Αγγλία και τη Γαλλία. Το 1668, ευρισκόμενος στο Παρίσι, αποφάσισε να ακολουθήσει, όπως και ο πατέρας του,  τη στρατιωτική σταδιοδρομία και διακρίθηκε σε σημαντικές επιχειρήσεις του γαλλικού στρατού. Το 1672 ανακλήθηκε στη Σουηδία, όπου πολέμησε κατά των Γερμανών, με αποτέλεσμα να τιμηθεί με τον τίτλο  του δούκα της Πομερανίας, της οποίας διετέλεσε κυβερνήτης ώς το 1686, οπότε εισήλθε στην υπηρεσία  της  Ενετικής Δημοκρατίας και  ηγήθηκε των μισθοφορικών στρατευμάτων της.

Τη χρονιά εκείνη  εκτυλισσόταν ο ΣΤ’  Ενετοτουρκικός πόλεμος (1684-1699).  Το 1685 η Βενετία έστειλε στην Πελοπόννησο τον αρχιστράτηγο Μοροζίνι με 10.000 άντρες. Απ΄αυτούς οι 4.000 ήταν μισθοφόροι, Γερμανοί και άλλοι Ευρωπαίοι,  με αρχηγό τον Σουηδό Καίνιξμαρκ. Το 1686  οι Ενετοί είχαν ολοκληρώσει την κατάληψη της Πελοποννήσου πλην της Μονεμβασιάς και το 1687 αποφάσισαν να εκστρατεύσουν κατά της Αθήνας, την οποία βομβάρδισε και κατέλαβε ο Καίνξμαρκ. Γι’ αυτή την επιτυχία του έλαβε τον τίτλο του αρχιστρατήγου.  Στις 21 Σεπτεμβρίου 1687 ξεκίνησε η πολιορκία της Ακρόπολης. Οι Τούρκοι αγγαρεύουν τους ΄Ελληνες της Αθήνας να επισκευάσουν βιαστικά τα τείχη της Ακρόπολης. Γκρεμίζουν το ναό της Απτέρου Νίκης και κτίζουν με τις πέτρες τους πυροβολείο. Στις 22 Σεπτεμβρίου 1687 2.500 Τούρκοι με τα γυναικόπαιδα και αμάχους καθώς και 500 στρατιώτες καραφεύγουν στην Ακρόπολη. Την επομένη ο ευρωπαϊκός στρατός ξεκινάει από τον Πειραιά για την Αθήνα. Ο Καίνιξμαρκ, ως αρχηγός της πολιορκίας, τοποθετεί μεταξύ των λόφων Φιλιπάππου και Πνύκας κανονιοστοιχία από δεκαπέντε τηλεβόλα στη θέση του Αγίου Δημητρίου του Λουμπαρδιάρη, εννέα κανόνια στην Πνύκα, τρεις τεράστιους όλμους κάτω από το λόφο του Αρείου Πάγου και δύο μεγάλους όλμους στην Αγία Σωτήρα του Λυκοδήμου. Στις 25 Σεπτεμβρίου 1687, εν απουσία του Μοροζίνη,  καταστράφηκαν τα Προπύλαια. Τη νύκτα με πανσέληνο της 26^ης προς την 27^η Σεπτεμβρίου βομβαρδίστηκε ο Παρθενώνας, στον οποίο οι Τούρκοι είχαν αποθηκεύσει 50 βαρέλια πυρίτιδας μετατρέποντας τον έτσι σε πυτιδαποθήκη, πονηρά σκεπτόμενοι πως οι  Ευρωπαίοι δεν θα βομβάρδιζαν ένα ναό. Τα μάρμαρα του Παρθενώνα αντιστάθηκαν σθεναρά, μέχρι που ένας όλμος εκτοξεύθηκε –ορισμένοι υποστηρίζουν ότι τον έριξε ένας υπολοχαγός από το Λούνεμπουργκ-  πάνω στη στέγη του,  ανατινάσσοντάς  τον  και διαπράττοντας έτσι ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά του ελληνικού και του παγκόσμιου πολιτισμού. Το μοναδικής ακτινοβολίας αυτό μνημείο,  που μέχρι τότε είχε διασχίσει σχεδόν άτρωτο τους αιώνες –συγκεκριμένα 2.125 χρόνια-,  έπαθε ανεπανόρθωτες ζημιές. Η ειρωνεία της όλης υπόθεσης είναι ότι οι Ενετοί κατέλαβαν μεν την Ακρόπολη, αλλά τον Απρίλιο 1688 αποφάσισαν να την εγκαταλείψουν για λόγους ασφάλειας, αφήνοντας πίσω τους ερείπια στον μέχρι τότε αλώβητο, παρά το πέρασμα του Χριστιανισμού και του Μουσουλμανισμού,  ιερό βράχο. Σημειωτέον ότι η μετατροπή του Παρθενώνα γύρω στον ΣΤ’ αιώνα σε ναό της Αγίας Σοφίας και αργότερα της Παναγίας, τον ΙΓ’ αιώνα σε καθολική εκκλησία πάλι της Παναγίας και το 1458 σε τουρκικό τέμενος από τον Μωάμεθ Β’ τον Πορθητή, είχε προκαλέσει μόνο εσωτερικές μεταβολές στον αρχαίο ναό.

Ο Καίνιξμαρκ πέθανε από πανώλη στις 15 Σεπτεμβρίου 1688 είτε στη Μεθώνη είτε κατ’ άλλους στη Χαλκίδα κατά την πολιορκία της από τους Ενετούς.΄Αφησε ταξιδιωτικές εντυπώσεις και ποιήματα.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος    piombinos.com