Η προέλευση της γήινης ζωής

     Αντλώ εκ νέου τις πληροφορίες μου από το συναρπαστικό έργο του Γαλλοβιετναμέζου Trinh Xuan Thuan, Dictionnaire amoureux du Ciel et des Etoiles, εκδ. Plon/Fayard, 2009, σελ. 796.

Είτε προήλθε από τον ΄Αρη, είτε από οποιαδήποτε άλλη περιοχή του Διαστήματος, είτε δημιουργήθηκε εξαρχής εδώ στη Γη, η γήινη ζωή εμφανίστηκε στον πλανήτη μας εδώ και 3,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Προκειμένου να εξηγήσουν το φαινόμενο ετούτο, κάποιοι στοχαστές ισχυρίζονται ότι τα έμβια όντα σχηματίζουν μία κατά μέρος τάξη και δεν διέπονται από τους ίδιους νόμους, οι οποίοι διέπουν την αδρανή ύλη. ΄Ετσι, σύμφωνα με τις ονομαζόμενες «βιταλιστικές» θεωρίες (από τη λέξη vita=ζωή), υπάρχει ένα συστατικό που εμφυσά τη ζωή στην άψυχη ύλη. Ο «βιταλισμός» υποστηρίχθηκε σθεναρώς κι από τον γάλλο φιλόσοφο Ανρί Μπερξόν (Henri Bergson, 1859-1941), σύμφωνα με του οποίου την άποψη ένα «ρεύμα ζωής» αγωνίζεται εναντίον της άψυχης ύλης για να την υποχρεώσει να οργανωθεί. Σήμερα ο «βιταλισμός» δεν έχει καμία πέραση.

Η ζωή δεν εμφανίστηκε αυθόρμητα. Ο Λουί Παστέρ (Louis Pasteur, 1822-1895) κατέδειξε το 1862 με σειρά πειραμάτων ενώπιον της Ακαδημίας Επιστημών ότι δεν είναι δύνατον να γεννηθεί αυθόρμητα ζών οργανισμός παρά μόνο από άλλον ζώντα οργανισμό. Απεναντίας ο Κάρολος Δαρβίνος (Charles Darwin, 1809-1882) δεν απεκήρυσσε ωστόσο την ιδέα  ότι η άψυχη ύλη μπορεί να γίνει έμψυχη. Το 1781, σε μια διάσημη επιστολή του, περιγράφει το λίκνο της ζωής σαν μια «μικρή ζεστή λίμνη». Ο Αμερικανός Στάνλεϋ Μίλλερ (Stanley Miller, 1930-2007), ο οποίος εργαζόταν στο εργαστήρι του Harold Urey (1893-1981), υπήρξε ο πρώτος που δοκίμασε εργαστηριακά τη δαρβινική ιδέα της «ζεστής λίμνης», δημιουργώντας μια εικονική ζεστή λίμνη ή τον «πρωταρχικό ωκεανό». Το αποτέλεσμα ξεπέρασε κάθε προσδοκία του. ΄Υστερα από κάποιες μέρες το νερό πήρε καφεκόκκινη χροιά, και η ανάλυση αυτής της «πρωταρχικής σούπας» αποκάλυψε την παρουσία οργανικών μορίων και αμινοξέων, των δομικών δηλαδή υλικών, των τούβλων τρόπον τινά, των πρωτεϊνών, οι οποίες αποτελούν το θεμέλιο της γήινης ζωής.

Η ευφορία των επιστημόνων υπήρξε μεγάλη. ΄Εμοιαζε η επιστήμη να έχει διαχίσει τα πρώτα στάδια  που επιτρέπουν τη δημιουργία ζωής εργαστηριακά. Αρκούσε να αναμείνει το ξεπήδημα ενός ζώντος οργανισμού από την πρωταρχική σούπα. Γρήγορα όμως διαλύθηκε η τεράστια  αυτή ελπίδα. Μολονότι το αεριούχο μείγμα των Miller και Urey ήταν καλό, κανείς δεν κατόρθωσε ποτέ να δημιουργήσει απ’ αυτό ζωή σε δοκιμαστικό σωλήνα. ΄Οπως ένας σωρός τούβλα δεν εγγυάται την οικοδόμηση μια μέρα ενός ωραίου ανακτόρου, έτσι και τα άψυχα αμινοξέα δεν οδηγούν αναγκαστικά στον πρώτο ζώντα οργανισμό. Εξάλλου δεν γνωρίζουμε επακριβώς πώς προέκυψαν τα πρώτα αμινοξέα στη Γη, από πού προήλθαν. Υπάρχουν είκοσι διαφορετικοί τύποι αμινοξέων, που είναι οι ίδιοι παντού, τόσο στο ανθρώπινο ον όσο και στο βακτήριο,  στο φύκι, στο δελφίνι, στον βάτραχο, στο κουνούπι και στο γιασεμί. Μυστήριο παραμένει το αν έπεσαν από τον ουρανό ή γεννήθηκαν επί τόπου. Και πάντως δεν γνωρίζουμε πώς από άψυχα μπορούν αυτά να γίνουν έμψυχα.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος   piombinos.com