Κριτική για την παράσταση “Αθηνά Χατζηεσμέρ, ετών 17”

10 Δεκεμβρίου, 2015

Της Μαρίας Κυριάκης:

“«Έρχεται η απελευθέρωση, σιμώνει! Και τότε στα γαλάζια ταμπελάκια των δρόμων θα μπουν τα ονόματα των δικών μας ηρώων. Οδός Ηλέκτρας Αποστόλου, οδός Νικόλαου Σουκατζίδη, οδός Γιάννη Ιωακειμίδη ετών 17. Και σαν περάσει λίγος καιρός ακόμη, θ’ αλλάξουν κι αυτά μαζί μ’ ολάκερο τον κόσμο. Ανάγκη για ήρωες δε θα υπάρχει πια. Τα παιδιά θα παίζουν μπάλα στη συμβολή των δρόμων ευτυχίας και λαού».

Η υπόθεση

Παιδί προσφύγων από την Ιωνία, η Αθηνά Χατζηεσμέρ ή Εσμερίδου γεννήθηκε το 1927 και έζησε στον Ταύρο. Έφηβη ακόμα, οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ και αγωνίστηκε μαζί με χιλιάδες νέους για μια ελεύθερη από τους φασίστες κατακτητές Ελλάδα και μια πιο δίκαιη κοινωνία. Στις 2 Οκτωβρίου 1944, στα 17 της χρόνια, και, αφού βασανίστηκε για να καταδώσει τους συναγωνιστές της, εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στο σκοπευτήριο της Καισαριανής, λίγες μέρες πριν την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων από την Αθήνα.

Η δραματουργία

Η ιστορία καταγράφτηκε ποιητικά από την συγγραφέα και δραματοποιήθηκε ώστε να αποκτήσει και σκηνική διάσταση. Την σκηνοθεσία επωμίστηκαν όλα τα μέλη της ομάδας, ο μουσικός, η ηθοποιός και η κινησιολόγος οι οποίοι σμίλευσαν και την δραματουργία με την συνεργία της συγγραφέως. Προσπάθησαν να προσεγγίσουν την εποχή, το πνεύμα της ηρωίδας και τον τρόπο με τον οποίο ξεγλιστρά από τον βασανισμό της για να οραματιστεί την θυσία της σαν το εφαλτήριο ενός νέου, δικαιότερου κόσμου και να αξιοποιήσει μέσα της τον άδικο, πρόωρο θάνατο τον δικό της και των φίλων της. Με έξυπνο τρόπο, αναζητώντας τις πιο μύχιες αλλά και τις καθημερινές σκέψεις και εμμονές της ηρωίδας η συγγραφέας έστησε τον κόσμο της, το περιβάλλον της, τις συνθήκες της ζοφερής αλλά και συναρπαστικής καθημερινότητάς της, την περιπέτεια της ζωής και του θανάτου της που σχεδόν ταυτίστηκαν, αποκαλύπτοντας μέσα από λόγο μεστό, λιτό και περιεκτικό, χωρίς μεγαλοστομίες και κηρύγματα, τα συστατικά της κοσμοθεωρίας της, το πρώτο ερωτικό της σκίρτημα, την αγωνία της για τον αγώνα, το δέσιμο με τους φίλους και συναγωνιστές, τις λεπτές εσωτερικές συγκρούσεις, την σχέση με την οικογένειά της και κυρίως την μητέρα της, το πάθος της για αγώνα και λευτεριά, την καθαρότητα των προθέσεών της. Η Αθηνά έγινε για τον θεατή ένα πρόσωπο οικείο, καθημερινό και ταυτόχρονα μια μορφή από το παρελθόν που έρχεται στους σκοτεινούς καιρούς μας, για να μας θυμίσει πως οι μεγάλες επαναστάσεις δεν γίνονται από τους ηγέτες ή από τους στρατούς αλλά έχουν την αφετηρία τους μέσα μας και εμάς πρώτα αλλάζουν, οδηγώντας μας σε πράξεις γενναιότητας και ήθους που θα μπορούσαν να κάνουν αυτόν εδώ τον άδικο κόσμο, κάπως ομορφότερο…

Η παράσταση

Σ’ ένα μικρό σαν κελί και γυμνό από σκηνικά, χώρο, έναν διάδρομο ανάμεσα στους θεατές, στήθηκε έχοντας σαν υλικά της το μεράκι, την αγάπη και την συντροφικότητα, αυτή η παράσταση. Η Μαυρομάτη, ταλαντούχα, αισθαντική και με πλούσια εκφραστικά μέσα, κινήθηκε στις μύτες των ποδιών της ψυχής της για να συναντήσει την ηρωίδα της. Με την ανάερη, καθαρή κινησιολογία της, την βαθιά, εκφραστική φωνή της, ζωντάνεψε στιγμές, ατμόσφαιρες, τρόμους και λυτρωτικά παραληρήματα που διέτρεχαν την ψυχολογία του νεαρού κοριτσιού λίγο πριν από το ραντεβού του με την φρίκη και τον θάνατο. Άλλοτε σ’ έναν διάλογο με τα υπέροχα μουσικά σπαράγματα που ερμήνευε ζωντανά επί σκηνής ο Πάτερος, σε δικές του συνθέσεις αλλά και με το εύγλωττο βλέμμα του, άλλοτε αναδιπλωμένη στον εαυτό της και στις μνήμες της, όρισε τόπο και χρόνο, πνεύμα και σάρκα, μνήμες και λησμονιά με τρυφερότητα, σπαραγμό, διακριτικότητα, ευγένεια, αθωότητα, ισχυρό μέτρο και βαθιά συγκίνηση. Διάλεξε ένα δρόμο, απόμερο, ήσυχο, χωρίς μεγαλομανιακά παραληρήματα και σκηνικά εφέ, ένα δρόμο περπατημένο ήδη από την Αθηνά της οποίας τα χνάρια καθοδηγούσαν το κάθε της βήμα. Φανέρωσε την ανάσα της και το γέλιο της, το κλάμα και το πείσμα, την αγωνία και τη δύναμη απελευθερώνοντας υλικό από το δικό της πλούσιο συναισθηματικό κόσμο. Δημιούργησε κλιμακώσεις, εσωτερικά τοπία, ατμόσφαιρες σιωπηλές ή ενθουσιώδεις, στιγμές άπιαστες στο χρόνο, αναμνήσεις και προσδοκίες, παραπονεμένες αναπολήσεις, με υλικά πλουσιοπάροχα, τη σάρκα της και την ενέργειά της. Γιγαντώθηκε και μαζεύτηκε κουβαράκι, ορθώθηκε και μέτρησε το μπόι της ηρωίδας της, σωριάστηκε για να περιμαζέψει το αφανισμένο μέλλον της και τελικά τα κατάφερε να ταυτιστεί μαζί της, να μας συμπαρασύρει με την ορμή της και να μας προσφέρει ολοζώντανη την ύπαρξή της. Η παράσταση είναι ένα τελετουργικό μνήμης, σεμνό, ταπεινό κι αυθεντικό που με ερέθισμα από το παρελθόν, καταθέτει στο μέλλον. Μην την χάσετε.”

Κείμενο: Θαλασσιά Αντωνοπούλου

Σκηνοθεσία: Φαίδρα Σούτου, Ηλιάνα Μαυρομάτη, Ισίδωρος Πάτερος

Δραματουργική επεξεργασία: Η ομάδα

ΠρωτότυπηΜουσική: Ισίδωρος Πάτερος

Επιμέλεια Κίνησης: Φαίδρα Σούτου

Κοστούμια: Λένα Καφαντάρη

Φωτισμοί: Δημήτρης Σταμάτης

Φωτογραφίες: Μυρτώ Κουτούλια

Τρέιλερ: Σήφης Στάμου

Ερμηνεύουν: Ηλιάνα Μαυρομάτη, Ισίδωρος Πάτερος

Δείτε το trailer της παράστασης: