Γλωσσικά τινα (ΤΚΕ΄): το πολυσήμαντο ουσιαστικό λόγος

1. Η λέξη λόγος σημαίνει:  την ικανότητα επικοινωνίας των ανθρώπων με τη γλώσσα (π.χ. ο πατέρας μου έχει το χάρισμα του λόγου /  διαταραχές του λόγου / θεραπευτική αγωγή του λόγου) 

2. τη χρήση της γλώσσας για συνεννόηση, για επικοινωνία, για την επίτευξη στόχου (π.χ. πολιτικός / δημοσιογραφικός / δοκιμιακός / νομικός / συνδικαλιστικός λόγος) 

3. ΓΛΩΣΣ. τη γλώσσα, το συστηματικά δομημένο σύνολο λέξεων, με το οποίο πραγματοποιείται η επικοινωνία (π.χ. προφορικός / γραπτός / καθημερινός λόγος) 

4. (ειδικότερα) την προφορική χρήση της γλώσσας, την προφορική έκφραση, την ομιλία 

5. ο,τιδήποτε λέγεται (π.χ. έναν καλό λόγο δεν άκουσα ποτέ από το στόμα σου / δεν βρήκε ποτέ να πεί έναν καλό λόγο για τον μακαρίτη / δεν κατάφερε να βρει  παρηγορητικούς λόγους για να του απαλύνει τον πόνο) 

6. τη γλώσσα ως εσωτερικό σύστημα που ενυπάρχει στη συνείδηση κάθε ομιλητή 

7. το να μιλά κανείς για κάτι, να αναφέρεται σε κάτι (π.χ. πολύς λόγος γίνεται για τις ανασκαφές στην Αμφίπολη / ο διευθυντής μου μού έκανε λόγο για μιαν ενδεχόμενη προαγωγή μου / αυτό το ζήτημα δεν είναι άξιο λόγου) 

8. τη δημόσια ομιλία (π.χ. ο πρωθυπουργός θα εκφωνήσει βαρυσήμαντο λόγο για τις σχέσεις της χώρας μας με την Τουρκία / δικανικός / πανηγυρικός / συμβουλευτικός / δεκάρικος λόγος)

9. τη λογοτεχνία, την έντεχνη χρήση της γλώσσας (π.χ. πεζός / έμμετρος λόγος)   

10. τη δέσμευση, την υπόσχεση (π.χ. κρατώ ή τηρώ ή αθετώ ή πατώ τον λόγο  μου / ο λόγος μου είναι συμβόλαιο / δίνω τον λόγο μου ότι θα σέ υποστηρίξω / δίνω τον λόγο της τιμής μου ότι τα πράγματα δεν έγιναν έτσι)  

11. τη λογοδοσία, την απολογία (π.χ. δεν θα σού δώσω λόγο κι από πάνω) 

12. το δικαίωμα κάποιου να μιλήσει (π.χ. ζητώ τον λόγο από το προεδρείο να κάνω συμπληρωματική κατάθεση) 

13. την αιτία (π.χ. έχει τους λόγους του που είναι τόσο θυμωμένος / δεν νομίζω πως συντρέχει λόγος να παραιτηθώ / αν ζούσαμε σε κοινωνία αγγέλων, δεν θα υπήρχε λόγος να λειτουργούν φυλακές)

14. τη λογική ικανότητα (π.χ. ο ορθός λόγος) 

15. ΘΡΗΣΚ. τον θείο Λόγο, τον Λόγο του Θεού, τη σοφία του Θεού ως δημιουργική δύναμη του σύμπαντος 

16. (στη Λογική) την αναλογία, τη σχέση 

17. ΜΑΘ. το ακριβές πηλίκο μεταξύ δύο μεγεθών, ποσοτήτων, το οποίο εκφράζεται με κλάσμα 

18. την πρόθεση λόγου 

Φοίβος Ι. Πιομπίνος    piombinos.com