Δες πίσω από την κουρτίνα όσων συμβαίνουν. Η Σκοτεινή Ψυχολογία και ο χειρισμός…

…είναι έννοιες που εντοπίζονται από τις προσωπικές σχέσεις έως τις ευρύτερες κοινωνικές δομές, όπου άτομα ή ομάδες προσπαθούν να επηρεάσουν και να ελέγξουν συμπεριφορές, αντιλήψεις και αποφάσεις προς όφελός τους. Ακολουθεί μια ανάλυση τεχνικών χειρισμού που συναντώνται συχνά και προτεινόμενα αντίμετρα για την αντιμετώπισή τους.

Τεχνικές Χειρισμού και Σκοτεινή Ψυχολογία

 1. Gaslighting

 • Στρατηγική με την οποία ο χειριστής επιχειρεί να διαστρεβλώσει την αντίληψη της πραγματικότητας του ατόμου, κάνοντάς το να αμφισβητεί τις σκέψεις, τη μνήμη ή την κρίση του.

 • Χρησιμοποιείται: στις σχέσεις, για να δημιουργηθεί σύγχυση και εξάρτηση.

 2. Υποτιμητική Κριτική

 • Ο χειριστής κάνει συχνά επικριτικά σχόλια με τρόπο που υπονομεύει την αυτοεκτίμηση του άλλου ατόμου.

 • Χρησιμοποιείται: για να διατηρήσει το άτομο σε κατώτερη ψυχολογική θέση, μειώνοντας την αυτοπεποίθησή του.

 3. Πρόκληση Ενοχών

 • Οι χειριστές χρησιμοποιούν την πρόκληση ενοχών ως μέσο να κάνουν τους άλλους να αισθάνονται υποχρεωμένοι ή ένοχοι, παραβλέποντας τα προσωπικά τους θέλω και ανάγκες.

 • Χρησιμοποιείται: σε όλες τις σχέσεις, αλλά συχνά μεταξύ συντρόφων και γονέων-παιδιών.

 4. Επίκληση στο Συναίσθημα (Emotional Appeal)

 • Οι χειριστές προκαλούν έντονα συναισθήματα στους άλλους για να τους κάνουν πιο ευάλωτους και να αποκτήσουν τον έλεγχό τους.

 • Χρησιμοποιείται: από τα άτομα ως τα μέσα ενημέρωσης για να επηρεάσουν απόψεις και συμπεριφορές.

 5. Οικονομικός και Συναισθηματικός Εκβιασμός

 • Με απειλές για αποστέρηση πόρων ή συναισθηματικής υποστήριξης, οι χειριστές μπορούν να διατηρούν τον έλεγχο.

 • Χρησιμοποιείται: σε σχέσεις όπου ένας από τους δύο συντρόφους εξαρτάται από τον άλλον.

 6. Δημιουργία Ψευδών Διλημμάτων

 • Η χρήση επιλογών που δίνουν την ψευδαίσθηση της επιλογής, ενώ ουσιαστικά όλες καταλήγουν στο ίδιο αποτέλεσμα.

 • Χρησιμοποιείται: συχνά σε πολιτικά και κοινωνικά συστήματα για να καθοδηγήσουν τη μάζα.

 7. Καλλιέργεια Ψεύτικης Συμπάθειας ή Υποστήριξης

 • Οι χειριστές προσποιούνται ότι νοιάζονται, ώστε να προκαλέσουν εμπιστοσύνη και στη συνέχεια να εκμεταλλευτούν το άτομο.

 • Χρησιμοποιείται: σε διαπροσωπικές σχέσεις και στη δημόσια σφαίρα για τη χειραγώγηση του κοινού.

Προτεινόμενα Αντίμετρα

 1. Ανάπτυξη Αυτογνωσίας

 • Ενισχύστε τη γνώση του εαυτού σας και των αξιών σας. Αυτό σας βοηθά να αναγνωρίζετε όταν οι πράξεις των άλλων δεν ευθυγραμμίζονται με τα όριά σας.

 2. Αποστασιοποίηση και Ανάλυση

 • Προσπαθήστε να δείτε τα γεγονότα με ψυχραιμία και να αναρωτηθείτε εάν κάποιος προσπαθεί να σας χειραγωγήσει. Κατανοήστε ότι οι χειριστές λειτουργούν καλύτερα όταν το άτομο είναι συναισθηματικά εμπλεγμένο.

 3. Εκπαίδευση στη Διαχείριση Ενοχών

 • Μάθετε να αναγνωρίζετε την αδικαιολόγητη ενοχή και εκπαιδευτείτε στο να αντιστέκεστε στις πιέσεις για να αισθάνεστε υπεύθυνοι για τα συναισθήματα των άλλων.

 4. Δημιουργία Σταθερών Ορίων

 • Βάλτε όρια και επιμείνετε σε αυτά. Αν και ο χειριστής μπορεί να αντιδράσει αρνητικά, τα όρια είναι ουσιώδη για την προστασία της αυτονομίας.

 5. Εξάσκηση στην Κριτική Σκέψη

 • Εκπαιδευτείτε στο να αναλύετε τη δομή των επιχειρημάτων που ακούτε. Όταν τα μηνύματα φαίνονται να παίζουν με το συναίσθημά σας, πιθανόν υπάρχει σκοπός.

 6. Ενίσχυση της Αυτοεκτίμησης

 • Η χαμηλή αυτοεκτίμηση καθιστά πιο εύκολο για τον χειριστή να ασκήσει επιρροή. Η καλλιέργεια θετικής αυτοεικόνας προστατεύει από την υποταγή στον χειρισμό.

 7. Εξοικείωση με τους Μηχανισμούς των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης

 • Μάθετε να αναγνωρίζετε τα τεχνάσματα που χρησιμοποιούν τα μέσα, όπως η προβολή διλημμάτων ή η χρήση συναισθηματικών εικόνων, και αναζητήστε αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης.

 8. Στήριξη σε Δίκτυο Κοινωνικών Σχέσεων

 • Το να έχετε φίλους και οικογένεια που μπορούν να σας προσφέρουν αντικειμενική υποστήριξη, βοηθά στο να διατηρήσετε προοπτική και να αποφύγετε την απομόνωση που ευνοεί τη χειραγώγηση.

Συμπέρασμα

Ο χειρισμός μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιζήμιος, αλλά η ανάπτυξη της αυτογνωσίας, της κριτικής σκέψης και των ορίων μπορούν να λειτουργήσουν ως αντίμετρα που αποδυναμώνουν την επιρροή των χειριστών. Εφαρμόζοντας τις παραπάνω τεχνικές, μπορούμε να καλλιεργήσουμε την ψυχολογική ανθεκτικότητα και να ενδυναμώσουμε την αυτονομία μας απέναντι στη σκοτεινή ψυχολογία.