Περί καθαρμάτων ο λόγος

Η λέξη κάθαρμα είναι αρχαιότατη,  προέρχεται από το ρήμα καθαίρω και σημαίνει ό,τι απορρίπτεται κατά την κάθαρση ή τον καθαρμό.

Στην αρχαία Αθήνα ήταν συνήθεια να τρέφουν με δημόσια δαπάνη κάποιους κακούργους, κάποιους φαύλους ή λίαν αγενείς και άχρηστους ανθρώπους, τους οποίους, όταν έπληττε την πόλη κάποια συμφορά, όπως π.χ. λοιμός ή κάτι παρεμφερές, πρόσφεραν ως θυσία, ρίχνοντάς τους στη θάλασσα και λέγοντας: «περίψημα ημών γενού», με την πεποίθηση πως έτσι καθαρίζεται η πόλη από το άγος. Αυτά τα εξιλαστήρια θύματα εκαλούντο καθάρματα, περικαθάρματα, περιψήματα, δηλαδή τα περιττά και απορρίψιμα πράγματα, τα σκουπίδια, φαρμακοί (Αριστ. Βάτραχοι 733), δημόσιοι  (Αριστ., Ιππής 1133). Το λεξικό του Σουίδα αναφέρει σχετικά: «ο επί καθαρμώ πόλεως αναιρούμενος, ον λέγουσι κάθαρμα».

Η σκληρή συνήθεια των αρχαίων Αθηναίων να θυσιάζουν  το  κάθαρμα  προκειμένου να καθαριστεί η πόλη τους  θυμίζει την  κάπως παρεμφερή με τον αποπομπαίο τράγο  της Παλαιάς Διαθήκης, στον οποίο έπεφτε ο κλήρος κάθε επτά χρόνια να αφεθεί ελεύθερος στην έρημο από τον αρχιερέα, μεταφέροντας πάνω του το βάρος των αμαρτιών όλου του λαού (Λευϊτικόν 16, 8-10).

Φοίβος Ι. Πιομπίνος   piombinos.com