Τι στερήθηκαν οι ΄Ελληνες που δεν έζησαν την Αναγέννηση

Επειδή συχνά πυκνά γίνεται λόγος από διάφορους «διανοουμένους» για τη μεγάλη συμφορά που έπληξε την Ελλάδα επειδή, λόγω της Τουρκοκρατίας, δεν μπόρεσε να ζήσει το θαύμα της Αναγέννησης που το έζησε όμως όλη η Δύση, ενώ  απεναντίας  αναγκάστηκε εκ των πραγμάτων να πορευτεί επί αιώνες σε μια πολιτιστική υπανάπτυξη, σκέφτηκα να απαριθμίσω εν συντομία κάποιες ανεπανόρθωτες επιπτώσεις αυτής της στέρησης.

Καταρχάς οι ‘Ελληνες στερήθηκαν  τις τρομακτικές διώξεις και τα αποτρόπαια βασανιστήρια που επέβαλε η Ιερά Εξέτασις στους αντιφρονούντες, τους αμφισβητίες και όσους ήθελε να εξοντώσει.  Αναφέρουμε ενδεικτικά τη θανάτωση δια του πυρός του ιταλού φιλοσόφου Τζιορντάνο Μπρούνο (1548-1600) και του ιταλού μοναχού Σαβοναρόλα (1452-1498) για να θυμηθούμε κάποια από τα διασημότερα θύματα της μοχθηρίας της Λατινικής Εκκλησίας. Στερηθήκαμε επίσης τις διώξεις των επιστημόνων, οι οποίοι αναγκάζονταν να πραγματοποιούν τις έρευνές τους μέσα σε δυσχερέστατες, σχεδόν απαγορευτικές συνθήκες, όπως λόγου χάριν ο Γαλιλαίος και ο Κοπέρνικος.

Στερηθήκαμε επίσης τα πανηγύρια γύρω από  τα αουτονταφέ (auto da fe),  το κάψιμο δηλαδή των βιβλίων, που η Ιερά εξέτασις με τον εκάστοτε Πάπα έκριναν ορθό να απαγορευτεί η κυκλοφορία τους, καταχωρώντας τα στο περίφημο Index.

Στερηθήκαμε τη χαρά της συμμετοχής στο πλιάτσικο μιας ολόκληρης ηπείρου, της Αμερικανικής, καθώς και στο κυνήγι μέχρι πλήρους εξάλειψης πάμπολλων  αυτόχθονων φυλών και της βίαιης πολιτιστικής αλλοτριώσης όσων επέζησαν.

Στερηθήκαμε  τον ιησουιτισμό, συνώνυμο της ύπουλης και υποκριτικής συμπεριφοράς,  που δέσποσε καθοριστικά στη Δύση και στις αποικίες της, όπου επιβλήθηκε βίαια από τους εκφραστές του, τους μοναχούς του Τάγματος των Ιησουιτών.

Στερηθήκαμε τη σταδιακή εκκοσμίκευση των καλών τεχνών και την αποϊεροποίηση του φρονήματος.

Ας σοβαρευτούμε όμως.

Στην Ελλάδα δεν χρειάστηκε  να ανακαλύψουμε την ελληνική  κλασική Αρχαιότητα και να στραφούμε όπως η Δύση σ’ αυτή για να λουστούμε στα πνευματικά της νάματα, αφού εμείς είμαστε οι συνεχιστές της και οι φυσικοί φορείς της.

Δεν χρειάστηκε να βγούμε από τον μεσαιωνικό σκοταδισμό, αφού δεν πέρασε η Ελλάδα από τον Μεσαίωνα. Εμείς είχαμε το Βυζάντιο ως προέκταση της ελληνικής γραμμής, εμποτισμένης στην πνευματικότητα της Ορθοδοξίας, το Βυζάντιο που θεράπευσε τα γράμματα, συνέθεσε μόνο ιερή μουσική, οικοδόμησε περικαλλείς ναούς και φιλοτέχνησε ύψιστη αγιογραφική τέχνη.

Δεν χρειάστηκε αναβιώσουμε το ανθρωποκεντρικό πνεύμα, απεμπολώντας τη θεοκεντρική αντίληψή μας του κόσμου.

Μπορεί η Τουρκοκρατία να μάς απέκοψε βίαια από την ιστορική εξέλιξη των άλλων ευρωπαϊκών λαών, όμως έτσι ευτυχώς –από μιαν άποψη-  αναγκαστήκαμε να αναδιπλωθούμε ώστε τελικά διαφυλάξαμε την πολιτισμική μας ιδιαιτερότητα και διασώσαμε την ψυχή μας. ΄Αλλωστε ως υποτελείς στους Ρωμαίους αρχικά και ως υπόδουλοι των Φράγκων και των Οθωμανών αργότερα, οι ΄Ελληνες εξακολούθησαν να παράγουν πολιτισμό πανανθρώπινης εμβέλειας. Κάτω μάλιστα από τον οθωμανικό ζυγό και μέσα στη μακριά νύχτα της Τουρκοκρατίας, ο ελληνισμός συνέχισε τη δημιουργική ανέλιξη του γλωσσικού του θαύματος, γεγονός που και  μόνο του αποτελεί  ύψιστο επίτευγμα. Εξάλλου δεν έπαψε να παράγει ποίηση, τραγούδι, θαυμάσια στην πρωτοτυπία και τη λειτουργικότητά της αρχιτεκτονική (τοξωτά γεφύρια, εκκλησίες και μοναστήρια, αρχοντόσπιτα), υπέροχες φορεσιές, απέριττη κεραμική και καλαίσθητα σκεύη του καθημερινού βίου.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος   piombinos blogspot.com