Περί της επιστροφής κλεμμένων ελληνικών αρχαιοτήτων (Δ’)

Επανέρχομαι για τρίτη φορά στο καυτό ζήτημα των κλεμμένων από τους Γερμανούς ελληνικών αρχαιοτήτων κατά την περίοδο της Κατοχής οπότε, με το δίκαιο του ισχυροτέρου και επιπλέον του κατακτητή,  καταλήστευσαν, και αυτοί,  πάμπολλα, ακόμα και εντελώς δευτερεύοντα, αρχαιολογικά μουσεία της χώρας μας. Όπως έχουμε κι άλλοτε αναφέρει, η Διεύθυνσις Αρχαιοτήτων και Ιστορικών Μνημείων του Υπουργείου Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας είχε εκδώσει, ήδη από το1946, «εκ του Εθνικού Τυπογραφείου», βιβλίο με τον τίτλο «Ζημίαι των Αρχαιοτήτων εκ του Πολέμου και των Στρατών Κατοχής», στον οποίο καταγράφονταν λεπτομερώς όλες οι κλοπιμαίες αρχαιότητες. Αυτό το βιβλίο είχε μάλιστα εκδοθεί συγχρόνως και στα αγγλικά.

Για τον εντοπισμό των κλεμμένων αρχαιοτήτων, είχε αποσταλεί στη Γερμανία, σύμφωνα με επιστημονική ανακοίνωση της καθηγήτριας ΄Ολγας Παλαγγιά, με έξοδα του Υπουργείου, ο καθηγητής αρχαιολογίας Σπυρίδων Μαρινάτος (1901-1974). Επειδή δε η μετάβασή του σε χώρες που τελούσαν υπό συμμαχική κατοχή ήταν δυνατή μόνο εφόσον ανήκε στη δύναμη του συμμαχικού στρατού, του απονεμήθηκε  προς το σκοπό αυτόν ο βαθμός του ταγματάρχη. Ο Σπυρίδων  Μαρινάτος επισκέφθηκε από τη 16^η Μαϊου έως την 28^η  Ιουλίου 1948  την Αυστρία και την Ιταλία, αλλά δεν επισκέφθηκε, άγνωστο γιατί, το Βερολίνο.  Κατά την αποστολή του εκείνη, είναι γνωστό πως είχε ανακαλύψει στο αυστριακό μουσείο του Γκρατς ελληνικές αρχαιότητες που είχαν κλαπεί από τους Γερμανούς στην Κρήτη. Σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, από αυτό το ταξίδι του επεστράφησαν στην Κρήτη και τη Ρόδο πολλά κιβώτια με αρχαιότητες. Πώς είναι όμως δυνατόν κατά τη δίμηνη παραμονή του στην Αυστρία και στην Ιταλία, σε μια δυσχερέστατη και ακόμη ανώμαλη μεταπολεμική περίοδο, να μπόρεσε στοιχειωδώς να εντοπίσει τα κλεμμένα; Πώς κατόρθωσε να εξαντλήσει την έρευνά του; Εξάλλου ελληνικές αρχαιότητες είχαν  μεταφερθεί κυρίως στη Γερμανία, όπου δεν μετέβη.

Ασφαλώς ο κ. Μαρινάτος θα συνέταξε, άμα τη επιστροφή του, έκθεση αναφοράς των πεπραγμένων του προς την  προϊσταμένη του Αρχή. Το ερώτημά μας είναι πού βρίσκεται αρχειοθετημένη η έκθεση αυτή και πώς μπορεί κανείς να τη αναγνώσει, προκειμένου να πληροφορηθεί ποια από τα καταγεγραμμένα κλοπιμαία μπόρεσε ο κ. Μαρινάτος να εντοπίσει  και πού, καθως και ποια επεστράφησαν στη χώρα μας ή ποια υπήρξε η τελική τους τύχη. Ποιος μπορεί σήμερα να μας πληροφορήσει πού βρίσκονται όσα από τα κλοπιμαία δεν επανήλθαν στην Ελλάδα;

Φοίβος Ι. Πιομπίνος     piombinos blogspot.com