Blog masonry

Background

Κείμενα

Γλωσσικά τινα (ΟΕ’): η χρήση των ρημάτων «εξοφλώ» και «ξοφλώ»

Μολονότι το ρήμα ξοφλώ παράγεται από το ρήμα εξοφλώ, οι δύο αυτές λέξεις διαφέρουν σημασιολογικά. Το εξοφλώ σημαίνει «αποπληρώνω χρέη, επιστρέφω χρήματα που χρωστώ (π.χ. πρόλαβε κι εξόφλησε όλα του τα χρέη προτού να πεθάνει). Το ξοφλώ που χρησιμοποιείται κυρίως στον αόριστο και στη μετοχή σημαίνει «τελειώνω, δεν με υπολογίζουν πια πως υπάρχω ή πως αξίζω, δεν έχω τίποτα πια να προσφέρω ή να περιμένω, στη ζωή μου, δεν έχω πλέον κανένα μέλλον στον τομέα της δραστηριότητάς μου ή της […]

today1 Αυγούστου, 2013

Φοίβος Πιομπίνος

Ορθογραφικά τινα (Α’): τα λήγοντα σε –ία ουσιαστικά

Τα ουσιαστικά που λήγουν σε –ία, που τονίζονται δηλαδή στην παραλήγουσα, γράφονται με ιώτα. Παραδείγματα: αδικία, ανεργία, αποτυχία, βιολογία, δοκιμασία, επιτυχία, ζημία, κακία, ομιλία, ομολογία, ταινία, τιμωρία, φιλοσοφία, ψυχολογία κ.ά. Επίσης τα κύρια οινόματα: Γαλλία, Δανία, Ισπανία, Ιταλία, Ολλανδία, Καππαδοκία, Λαμία, Λευκωσία κ.ά. Εξαιρέσεις: μολονότι τονιζόμενα στην παραλήγουσα, γράφονται με –εία α) Τα ουσιαστικά που παράγονται από ρήματα σε –εύω/-εύομαι, όπως π.χ. βασιλεία (βασιλ-εύω), δουλεία (δουλ-εύω), ειρωνεία (ειρων-εύομαι), νηστεία (νηστ-εύω), παιδεία (παιδ-εύω). β) Τα ουσιαστικά: μνεία, λεία, χρεία. Ειδικές περιπτώσεις: […]

today1 Αυγούστου, 2013

Φοίβος Πιομπίνος

Γλωσσικά τινα (ΟΔ’): η χρήση των επιθέτων «επιβατικός» και «επιβατηγός»

Το επίθετο επιβατικός αναφέρεται εν γένει στους επιβάτες και επομένως χρησιμοποιείται για ό,τι έχει σχέση με επιβάτες. ΄Ετσι κάνουμε λόγο π.χ. για: επιβατική κίνηση, επιβατικό αυτοκίνητο/πλοίο/κοινό, επιβατικά μέσα συγκοινωνίας. Το επίθετο επιβατηγός δηλώνει ειδικότερα τη μεταφορά επιβατών και αναφέρεται κανονικά σε μέσα μεταφοράς. ΄Ετσι κάνουμε λόγο π.χ. για: επιβατηγό πλοίο / επιβατηγό αυτοκίνητο. Στο επίθετο επιβατηγός αντιτίθεται σμασιολογικά το επίθετο φορτηγός: φορτηγό πλοίο – φορτηγό αυτοκίνητο. Πάντως τα επίθετα επιβατικός και επιβατηγός συμπίπτουν στη χρήση, όταν αναφέρονται σε μέσα μεταφοράς/συγκοινωνίας: […]

today1 Αυγούστου, 2013

Φοίβος Πιομπίνος

Γλωσσικά τινα (ΟΓ’): τα ρήματα «εκπλήσσω» και «καταπλήσσω»

Το ρήμα εκπλήσσω και το απ’ αυτό παραγόμενο ουσιαστικό έκπληξη δηλώνουν συνήθως ευχάριστο, θετικό για τον ομιλητή ξάφνιασμα (Ο διάσημος τραγωδός μας εξέπληξε με την ερμηνεία του στον «΄Αμλετ» - Η μεγάλη έκπληξη της βραδιάς υπήρξε η εμφάνιση του πρωθυπουργού στα εγκαίνια του νέου εμπορικού κέντρου). Απεναντίας το ρήμα καταπλήσσω με το ουσιαστικό του κατάπληξη δηλώνουν κατά κανόνα δυσάρεστο, αρνητικό για τον ομιλητή ξάφνιασμα (Με κατέπληξε το βάθος του θράσους του, της αναίδειάς του – Προξενεί κατάπληξη η πανωλεθρία που […]

today1 Αυγούστου, 2013

Φοίβος Πιομπίνος

Γλωσσικά τινα (ΟΒ’): Τα ρήματα «εγκύπτω» και «ενσκήπτω»

Συχνά συγχέονται τα ρήματα εγκύπτω και ενσκήπτω, πιθανώς λόγω ομοηχίας των δύο αυτών λέξεων, μολονότι διαφέρουν εντελώς μεταξύ τους τόσο ετυμολογικά όσο και σημασιολογικά. Το ρήμα εγ-κύπτω (εν+κύπτω) σημαίνει: 1. σκύβω και εξετάζω με προσοχή (αντικείμενο ή γεγονός, συμβάν, κατάσταση, ζήτημα κ.λπ.), προσηλώνω το ενδιαφέρον μου σε κάτι (π.χ. η οικονομική επιθεώρηση ενέσκυψε στα προβλήματα των φοροαπαλλαγών) 2. καταγίνομαι συστηματικά και με ζήλο με κάτι (π.χ. εδώ και χρόνια εγκύπτω στη μελέτη της βυζαντινής αγιογραφικής τέχνης). Το ρήμα εν-σκήπτω προκειμένου […]

today1 Αυγούστου, 2013

Φοίβος Πιομπίνος

Γλωσσικά τινα (ΟΑ’): τα ρήματα «κλείω» και «κλείνω»

΄Οπως συμβαίνει και με άλλα ρήματα (δίδω – δίνω, λύω – λύνω, στέλλω – στέλνω, βάλλω – βάζω κ.ά.), τα περισσότερα σύνθετα διατηρούν τον αρχικό τύπο του ρήματος (εν προκειμένω του κλείω) και όχι τον νεότερο τύπο (κλείνω). ΄Ετσι έχουμε τα ρήματα: απο-κλείω, εγ-κλείω, εμ-περι-κλείω, περι-κλείω και (το νεότερο) εσω-κλείω, ενώ από το κλείνω έχουμες μόνο το νεότερο ανοιγο-κλείνω. Συχνά συγχέεται ο αόριστος του κλείνω με το ομόηχο κλίνω, που έχει βέβαια διαφορετική σημασία. Συχνά, λοιπόν, ακούμε φράσεις όπως «έκλεισα […]

today1 Αυγούστου, 2013

Φοίβος Πιομπίνος

Περί της θεραπείας του Αρχιεπισκόπου

Εδώ και αρκετό καιρό διαβάσαμε στις εφημερίδες πως ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος μετέβη στη Γερμανία για ιατρικούς λόγους. Γι’ άλλη μἰα φορά κάποιος από τους ταγούς ή διασήμους του ελληνικού κράτους και κοινωνίας καταφεύγει για θεραπεία στο εξωτερικό, απαξιώνοντας συλλήβδην τους θεράποντες της ιατρικής επιστήμης στη χώρα μας, και μάλιστα εν μέσω τρομακτικής οικονομικής κρίσης, προκαλώντας μοιραία το κοινό αίσθημα. Λες και δεν διαθέτει η Ελλάδα άριστους ιατρούς, πολλοί από τους οποίους είναι άλλωστε απόφοιτοι των Ιατρικών Σχολών […]

today1 Αυγούστου, 2013

Μαρία Παπαϊωάννου

Οδυσσέας Ελύτης

Στον αντίποδα του άκρατου ιδεαλισμού του Νίκου Καζαντζάκη, της μεσσιανικής αντίληψης του κόσμου που συγκλόνισε την εφηβεία μου, έρχεται ο Οδυσσέας Ελύτης, ο αγαπημένος ποιητής, με το δικό του καράβι στην Ιθάκη: ερωτικός, ωραίος ως Έλλην, ελληνικά μεταφυσικός, δηλαδή φυσικός, διαφανής. Και μέσα από το θάμβος του εκτυφλωτικού φωτός που αιχμαλωτίζει σε λέξεις ελληνικές, καθώς αυτές εκρήγνυνται αποκαλύπτουν την αείποτε καινούρια όψη της άμεσης εμπειρίας της ζωής ως ηλιακού γεγονότος. Η μορφή όχι μόνο δεν κρύβει τον Θεό αλλά τον […]

today1 Αυγούστου, 2013

Φοίβος Πιομπίνος

Για το οικόπεδο του Κατράντζου στην οδό Σταδίου

Έχουν περάσει είκοσι τουλάχιστον χρόνια από τότε πού κάηκε το μεγάλο κατάστημα αθλητικών ειδών του Κατράντζου, στη γωνία των οδών Σταδίου και Αιόλου. Κι όμως τα θλιβερά, κατάμαυρα ίχνη της πυρκαγιάς είναι ακόμη εμφανή στούς τοίχους των διπλανών κτιρίων, προς δόξαν της καλαισθησίας των σύγχρονων Αθηναίων, τέρποντας τους οφθαλμούς τους(!) Δεν μπορεί ο κ. Δήμαρχος να στείλει έναν από τους ασπριτζήδες, που ζητούν δουλειά μπροστά στο δημαρχείο, για νά ρίξει λίγο ταπεινό ασβέστη στις καμένες μεσοτοιχίες; Γιατί βέβαια αν ήμασταν […]

today1 Αυγούστου, 2013

[wpens_easy_newsletter firstname="no" lastname="no" button_text="Εγγραφή"]

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ