“Born To Run” πώς ηχογραφήθηκε – Bruce Springsteen & The E Street Band

Από τη βιογραφία που έγραψε ο μουσικός συγγραφέας Πίτερ Έιμς Κάρλιν με την συμμετοχή του Μπρους Σπρίνγκστιν,της οικογένειάς του και των μελών του συγκροτήματος. Κυκλοφόρησε το 2012 με τίτλο ΜΠΡΟΥΣ.

Στα παρακάτω αποσπάσματα, περιγράφεται η επίπονη διαδικασία ηχογράφησης του δίσκου Born to Run και πρωταγωνιστούν: Μάικ Έιπελ, ο μάνατζερ του Μρους και παραγωγός του δίσκου , Τζον Λαντάου, κριτικός στο περιοδικό Rolling Stone και επίσης παραγωγός του Born to Run και τα μέλη της E Street Band.

Όταν είχαν ετοιμάσει μία τελική μείξη του σινγκλ Born To Run στις αρχές του καλοκαιριού του 1974, ο Μάικ Έιπελ προσκάλεσε στο στούντιο τον πρόεδρο της Columbia Μπρους Λούντβαλ. Ο Λούντβαλ κάθισε ήσυχος καθώς ξεκίνησε να παίζει η ταινία. Όταν έσβησαν και οι τελευταίες νότες, κοίταξε τον Μπρους. “Έχεις φτιάξει ένα τραγούδι που θα γίνει μεγάλη επιτυχία”, είπε. Ο Μπρους δεν τον πήρε στα σοβαρά. “Δε με πίστεψε, αλλά του είπα ότι θα κάνει θραύση και τον έστειλα να αποτελειώσει το δίσκο.”

[…]

“Έφερνε συνέχεια διαφορετικούς στίχους”, λέει ο Έιπελ. “Μόνο για το Born To Run είχε περίπου πέντε εκδοχές. “Πώς σου φαίνεται αυτή, Μάικ;  Τι λες για αυτούς εδώ τους στίχους;”  Τελικά του είπα να διαλέξει μόνος του-δεν άντεχα άλλο.”

Ο Μπρους όμως είχε πάρει μπρος. Πιστεύοντας ακόμα ότι αυτή ίσως να ήταν η τελευταία του ευκαιρία να βγάλει δίσκο, δεν μπορούσε να επιτρέψει κανενός είδους συμβιβασμό. Αυτός ο δίσκος έπρεπε να τα πει όλα. Τίποτα δεν μπορούσε να είναι πιο σημαντικό.

[…]

Τον Ιανουάριο του 1975, όταν ο Μπάρι Ρίμπο, ο κινηματογραφιστής που παρακολουθούσε την καριέρα του Μπρους από τις μέρες των Steel Mill, ταξίδεψε μέχρι το Μπλόβελτ για να τραβήξει σε  βίντεο τις ηχογραφήσεις, βρήκε τον Μπρους, τον Έιπελ και την υπόλοιπη μπάντα στενοχωρημένους και ωχρούς σαν φαντάσματα. Είχε περάσει ένας χρόνος από τότε που είχαν ξεκινήσει να δουλεύουν πάνω στο σινγκλ Born To Run και στο σκελετό του Jungleland , και συνολικά, είχαν ολοκληρώσει ένα τραγούδι. Ο Μπρους είχε συνθέσει ένα σωρό καινούρια κομμάτια, συμπεριλαμβανομένων των She’s the One και Wings for Wheels, που είχαν προστεθεί στο σετ των ζωντανών τους εμφανίσεων. Με τους υπερεπαρκείς επαγγελματίες Ρόι Μπίταν και Μαξ Γουάινμπεργκ στην ομάδα, ο Ρίμπο περίμενε πως η ηχογράφηση θα κυλούσε πιο ομαλά από ποτέ. Αντίθετα όμως, οι ολονύκτιες πρόβες είχαν μετατραπεί σε μία ατελείωτη αλυσίδα λανθασμένων εκκινήσεων, προβληματικών μηχανημάτων, ασυντόνιστων ερμηνειών και ολοένα-πιο-αποκαρδιωτικών προσπαθειών ανασύνταξης δυνάμεων για ένα νέο ξεκίνημα.

[…]

Γυρίζοντας στο στούντο στις έντεκα, ο Μπρους, η μπάντα και η ομάδα παραγωγής καταπιάστηκαν για άλλη μια φορά με το Jungleland. Ο Μπρους βρέθηκε στην αίθουσα ηχογράφησης των φωνητικών φορώντας ένα τίσερτ κι ένα δερμάτινο μπουφάν. Μέτρησε αντίστροφα κι έκλεισε τα μάτια του για να τραγουδήσει την πρώτη στροφή. Έφτασαν μόλις μέχρι τα μέσα της δεύτερης όταν ο Έιπελ του φώναξε ότι τα μουσικά όργανα είχαν ξεφύγει απ’ τη σύμπτωση σ’ένα στίχο. Ένα λεπτό αργότερα ξεκίνησαν, πάλι σκόνταψαν και το πήραν πάλι απ’ την αρχή. Όταν ολοκλήρωσαν μία πρώτη λήψη, ο Έιπελ πάτησε το κουμπί μικροφώνου του. “Εντάξει, κατά τη γνώμη μας, αυτή ήταν φοβερή εκτέλεση! “. θριαμβολόγησε. “Τι θες να κάνουμε Μπρους; ” Ο Σπρινγκστιν σήκωσε τους ώμους του με αδιαφορία.  “Να δοκιμάσουμε πάλι”  είπε.  “Αυτή τη φορά να το κάνουμε με -”

Ο Έιπελ ακόμη στο μικρόφωνό του έμοιαζε να μην ακούει. “Φοβερή λήψη! Δεν είναι τέλειο που έχουμε κάτι τέτοιο στα χέρια μας;”

Άλλη μια προσπάθεια. Ο Μπρους στο θάλαμό του, με μάτια κλειστά, χορεύοντας κι ανεμίζοντας τα χέρια του καθώς τραγουδάει απορροφημένος από τη μουσκή. Κι ύστερα ακούγεται το μπιιπ από το κουμπί της ενδοσυνεννόησης.  “Κακή λήψη! ” γαβγίζει ο μηχανικός Λούις Λαχάβ. “Γιατί; ” ρωτάει ο Έιπελ. “Βιαστική.”  Ο Μπρους αναστενάζει, και ξεκινούν πάλι από την αρχή καταφέρνοντας να φτάσουν μέχρι το τέλος. Όλοι συμφώνησαν πως αυτή βγήκε σχεδόν τέλεια-εκτός από τον Μπρους, που με το μέτωπο ζαρωμένο προσπαθούσε να σκαρφιστεί ένα έξτρα μέτρο στο πιάνο που θα ξεκινούσε απ’ το πρώτο μέρος του τραγουδιού μέχρι το σόλο του σαξοφώνου στα μισά. “Πιστεύετε πως αυτές οι συγχορδίες ταιριάζουν στη μέση; ” ρωτάει. Ενώ ο Έιπελ αναλογιζόταν για ποιο λόγο να διορθώσουν για άλλη μια φροά το σχεδιασμό του τραγουδιού, ο Μπρους  παρέσυρε την μπάντα σε μια τσαπατσούλικη αλλά κεφάτη εκτέλεση του Anything Goes του Κόουλ Πόρτερ.

Κι άλλες προσπάθειες στο Jungleland κι άλλες διακοπές. Μεταξύ των λήψεων κάθισε στο πιάνο συγχυσμένος, ψάχνοντας νέους συνδυασμούς συγχορδιών που ίσως να ταίριαζαν καλύτερα στο κομμάτι. Αλλά γιατί ακούγονταν ξαφνικά τόσο λάθος; Απ’ το κοντρόλ, ένας συννεφιασμένος Έιπελ ψιθύρισε το προφανές: “Μπάρι, αχ” λέει με φιλική αλλά αυστηρή φωνή.  “Δεν μπορείς να μου το κάνεις αυτό όταν εγώ  κάνω αυτό.” Και μετά ζήτησε να ξεκινήσουν ακόμα μια προσπάθεια.

“Ήταν εγκληματικό” λέει ο Τζον Λαντάου, που ήταν καλεσμένος του Μπρους. “Βρέθηκα εκεί για κάποιο διάστημα, και ήταν απλά εγκληματκό. Φριχτό.”  Εξοικειωμένος με τα συστήματα και τις μεθόδους των σύγχρονων στούντιο ηχογράφησης, ο Λαντάου σκανδαλίστηκε. Κάθε επαγγελματική εγκαταστάση όπου είχε πάει για να δουλέψει ή απλά για επίσκεψη είχε σε ετοιμότητα τους δικούς της χορδιστές πιάνου, ηλεκτρολόγους και τεχνικούς ήχου όταν γίνονταν ηχογραφήσεις. Αν κάτι χάλαγε κατά τη διάρκεια της πρόβας, οι εκπαιδευμένοι τεχνικοί μπορούσαν είτε να το επιδιορθώσουν μέσα σε λίγα λεπτά είτε να χρησιμοποιήσουν τα εφεδρικά μηχανήματα από τα αποθεματικά της εταιρείας στην αποθήκη. “Αυτό που είδα σε εκείνες τις ηχογραφήσεις ήταν πως δεν μπορούσε να βρει το ρυθμό εξαιτίας όλων αυτών των παρεμβολών” λέει ο Λαντάου. Μιλώντας στον Ρόι Μπίταν, που ήταν επίσης γνώστης της διαδικασίας, ανακάλυψε πως μοιράζονταν την ίδια απογοήτευση. “Θυμάμαι [τον Μπίταν] να λέει: Τι στο διάολο κάνουμε εδω πέρα; “. […]  “Αν σου παίρνει έξι μήνες να φτιάξεις ένα σινγκλ, προφανώς κάτι πάει στραβα”, είπε ο Στιβ Βαν Ζαντ τριάντα χρόνια μετά.

[…]

Η πρώτη συνεισφορά του Λαντάου στο Born to Run στριφογύριζε στο μυαλό του για πάνω από ένα χρόνο: πώς να ξεκουμπιστούν απ ‘τα 914 Sound Studios. “Κάνε κάτι γιαυτό!”  παρακάλεσε το φίλο του. “Είσαι καλλιτέχνης παγκόσμιας κλάσης, σου αξίζει ένα παγκόσμιας κλάσης στούντιο!”. Όταν επιτέλους πείστηκε, ο Μπρους πήγε στον Έιπελ και του είπε να βρει ένα καινούριο στούντιο. Όταν ξεκίνησαν πάλι τις ηχογραφήσεις το Μάρτιο, οι δραστηριότητες μεταφέρθηκαν στο  Record Plant στο κέντρο του Μανχάταν. Και , παρόλο που ο Έιπελ δεν ήταν ακόμη πεπεισμένος ότι χρειάζονταν άλλον ένα ειδικό στο στούντιο, η γνώμη του Μπρους επικράτησε και ο Έιπελ υποχώρησε δίνοντας χώρο στον τρίτο συμπαραγωγό του δίσκου: τον Τζον Λαντάου. [..] Το φρέσκο αυτί του Λαντάου βοήθησε τον Μπρους να εντοπίσει μερικές προφανείς περικοπές και διορθώσεις. […] Ο Λαντάου βοήθησε επίσης να απλοποιήσουν την ενορχήστρωση του Thunder Road. Αλλά πέρα από τη σαφήνεια που επέβαλε ο Λαντάου υποστήριξε εμφατικά την τάση του Μπρους να επανεξετάζει κάθε νότα, συγχορδία και παύση. Όπως παραδέχτηκε ο ίδιος αργότερα συχνά χρειάζονταν τις στριγκλιές του Έιπελ αργά τη νύχτα-” Μάγκες! Φτιάχνουμε ένα δισκάκι εδώ πέρα! “- για να πάρουν και πάλι μπρος.

[…]

Η διασικασία ήταν αργή, σκληρή και περίπλοκη. Όταν η σύζυγος του Τάλεντ τους επισκέφτηκε ένα απόγευμα, κατέληξε να περάσει οχώ ώρες παρακολουθώντας τον Μπρους  να προσπαθεί να καθοδηγήσει το συγκρότημα σε ένα οκτάμετρο ορχηστρικό πέρασμα. “Όταν έφυγε, μου είπε: “Μη με ξαναφέρεις ποτέ σε ηχογράφηση!” θυμάται ο Τάλεντ. Φυσικά τα μέλη της μπάντας δεν είχαν άλλη επιλογή. “Το μόνο που μπορούσαμε να κάνουμε ήταν υπομονή. Να καπνίζουμε πολύ χόρτο και να προσπαθούμε να παραμείνουμε ψύχραιμοι”, λέει ο Κλέμονς, ο οποίος πέρασε δεκαέξι ώρες παίζοντας και ξαναπαίζοντας κάθε νότα απ’ το σόλο του στο Jungleland μέχρι να ικανοποιήσει το βιονικό αυτί του Μπρους που εντόπιζε την παραμικρή ηχητική λεπτομέρεια.

[…]

Ο Στιβ Βαν Ζαντ πέρασε μια μέρα να δει πώς πηγαίνανε τα πράγματα και βρήκε τον Μπρους, τον Λαντάου και τον Έιπελ να προσπαθούν να καθοδηγήσουν μια χούφτα ακριβοπληρωμένων σέσιον μουσικών στα μέρη των πνευστών του Tenth Avenue Freeze-Out, ενός παλιομοδίτικου και ζωηρού R&B τραγουδιού που ανυμνούσε την πνευματική συνάφεια του Μπρους με το συγκρότημα. Όπως πάντα, η διαδικασία τράβηξε σε μάκρος. Ο Μπρους, όλο και πιο απογοητευμένος, εξουθενωμένος, πλησίασε τον παλιό του φίλο, ,που ήταν ξαπλωμένος ανάσκελα στο πάτωμα της αίθουσας του κοντρόλ. “Πώς σου φαίνεται;” ρώτησε. Ο Βαν Ζαντ κοίταξε προς τα πάνω. “Εμένα;  Νομίζω πως είναι χάλια”. Ο Μπρους ξαφνιάστηκε και ξεφύσηξε απότομα.  “Ε λοιπόν, διόρθωσέ το!”  είπε τσαντισμένος και σωριάστηκε με δύναμη σε μια καρέκλα.

“Ακούγεται σαν ψέμα, αλλά είναι μια ιστορία που όντως συνέβη”,  λέει τώρα ο Βαν Ζαντ. Έτσι, ενώ ο αποκαρδιωμένος του φίλος παρακολουθούσε απ’ το κοντρόλ, ο Βαν Ζαντ σηκώθηκε όρθιος, άνοιξε την πόρτα του στούντιο και περπάτησε μέχρι το κοντρόλ της σάλας.  “Εντάξει, αγόρια!” φώναξε. “Μπορείτε τώρα να πετάξετε αυτές τις παρτιτούρες.” Μένοντας όρθιος, ο Βαν Ζαντ τραγούδησε σε καθέναν από τους μουσκούς των πνευστών με τη σειρά το κάθε μέρος. Κι αφού έτρεξε ένα γρήγορο πέρασμα μόνο με τα πνευστά, έκανε νόημα στο μηχανικό να αρχίσει να γράφει. Κι όταν έπαιξαν ξανά το κομμάτι, είχαν επιτέλους πλέξει το χαρούμενο-στο στιλ της Stax-γκρουβ που κυνηγούσαν όλο το απόγευμα. Σ’ εκείνο το σημείο ο Μπρους γύρισε στον Έιπελ. “Ας βάλουμε αυτό το αγόρι στη μισθοδοσία”, του είπε. Ο Βαν Ζαντ δέχτηκε την πρόσφορά του παλιού του φίλου, αλλά, όπως λέει σήμερα, το έκανε κυρίως γιατί δεν πίστευε ότι επρόκειτο για κάποια σοβαρή δέσμευση. (σ.σ και κατέληξε να μείνει εφτά χρόνια).

[..]

Η μείξη των τραγουδιών, δηλαδή η διαδικασία φιλτραρίσματος, βελτίωσης και κατόπιν η ένωση των πολλών μεμονωμένων ερμηνειών μιας πολυκάναλης ηχογράφησης, μετατράπηκε γρήγορα σε μία ακόμη βασανιστική διεργασία, που τράβηξε μέχρι τα ξημερώματα της 20ης Ιουλίου, λίγες ώρες πριν ο Μπρους και η παρέα του ξεκινήσουν την καλοκαιρινή-φθινοπωρινή περιοδεία τους στο Πρόβιντεντς του Ρόουντ Άιλαντ. […] Πέντε μέρες αργότερα ο Έιπελ εμφανίστηκε στο ξενοδοχείο όπου έμενε το γκρουπ στο Κέρτζταουν της Πενσιλβάνια με ένα δίσκο αλουμινίου που περιείχε το μάστερ της ηχογράφησης του Born to Run. Ενώ ο Μπρους, η καινούρια του κοπέλα Κάρεν Ντάρβιν και ολόκληρη η μπάντα είχαν μαζευτεί για να το ακούσουν , ο Έιπελ τοποθέτησε το δίσκο στο φθηνό φορητό πικάπ που είχε μαζί του ο Μπρους και κατέβασε τη βελόνα. Όταν έσβησαν και οι τελευταίες νότες του Jungleland , η μπάντα ξέσπασε σε φωνές, χειροκροτήματα και χειραψίες. Ο Στίβεν Έιπελ, που δούλευε ακόμα ως μάνατζερ περιοδείας, παρατήρησε πως τα μάτια του μεγάλου αδερφού του στραφτάλιζαν απ’ τα δάκρυα. Ένα αεράκι ανακούφισης έμπαινε από το ανοιχτό παράθυρο, όχι όμως για τον Μπρους, που στεκόταν με πρόσωπο σφιγμένο και τα μάτια καρφωμένα στη μοκέτα. “Δεν ξέρω”, είπε με θλίψη. “Κάποια πράγματα θα τα έκανα διαφορετικά”. Τσαντισμένος, πετάχτηκε όρθιος, άρπαξε το δίσκο απ’ το πικάπ, τράβηξε στην αυλή του ξενοδοχείου και τον πέταξε στην πισίνα.

Τι ήταν λάθος; Σχεδόν τα πάντα. Τα μέρη του σαξοφώνου ακούγονταν σαν μια κακή απομίμηση του Μπρους Σπρίνγκστιν. (Ήταν η στιγμή που ο Κλέμονς έφυγε τρέχοντας απ’το δωμάτιο.) Το πιάνο έπνιγε τις κιθάρες. Η μείξη είχε τη διάυγεια μιας θύελλας με σκατά. Όλες αυτές οι ώρες, όλη αυτή η δουλειά, και αυτό ήταν το καλύτερο που μπορούσαν να κάνουν;  Η κατάληξη: “Γαμώτο!” Οι άλλοι, χωρίς να είναι πια τόσο χαρούμενοι, έφυγαν με προορισμό ή τα δωμάτιά τους ή το  μπαρ-το πιθανότερο. Έμεινε ο Μπρους με τα αδέρφια Έιπελ και πηγαινοερχόταν βουτηγμένος στη θλίψη. Μπορούσε να καταλάβει ότι ένας δίσκος αλουμινίου δεν ακούγεται ποτέ τόσο καλά όσο ένας ολοκληρωμένος δίσκος;  Ήταν σε θέση να σκεφτεί ότι το φορητό πικάπ, με τα πλαστικά του ηχεία, τον τσίγκινο βραχίονα, ίδιας ποιότητας μ’ένα παιδικό φουρνάκι, ήταν πιθανό να μην μπορούσε να αναπαράγει τις πυκνές, δαιδαλώδεις ηχογραφήσεις που είχαν κάνει;  Προφανώς όχι.

Ο Μπρους δεν σταματούσε να διατυμπανίζει ότι ολόκληρη η προσπάθεια τους ήταν ένα χάσιμο χρόνου. Μια απάνθρωπη σάτιρα του ροκ εν ρολ. Ζεστά σκατά σκύλου. Ο Έιπελ κάλεσε τον Λαντάου, ο οποίος είχε πάει στην Καλιφόρνια για να βρεί τους συναδέλφους του στο Rolling Stone, του είπε τι είχε συμβεί κι έδωσε το τηλέφρωνο στον Μπρους. Έτσι ξεκίνησε, όπως θυμάται ο Λαντάου, μια “επιθετική” συζήτηση. […] Ο Μπρους δεν είχε πειστεί. Έκλεισε το τηλέφωνο και κοίταξε τον Έιπελ, που τώρα είχε γείρει σε μια καρέκλα και κουνούσε το κεφάλι του.  “Γάμησέ το”, είπε ο Έιπελ. “Ας τα πετάξουμε όλα στα σκουπίδια. Εννοώ, προφανώς αυτό πρέπει να κάνουμε. Απλά γάμησέ το.”  Συνέχισε λέγοντας πώς θα ανακοίνωνε τα νέα στον Μπρους Λούντβαλ της Columbia το επόμενο πρωί. Σίγουρα θα τσαντιζόταν. Αλλά έτσι είναι η σόουμπιζ σωστά;  Και ίσως, συνέχισε ο Έιπελ, θα μπορούσαν να αφήσουν την εταιρεία να κυκλοφορήσει το σινγκλ Born To Run ως μια πρόχειρη λύση και μετά να ηχογραφήσουν ξανά τα κομμάτια, αυτή τη φορά ζωντανά στο στούντιο χωρίς κανένα overdub ή μαγικά τύπου Φιλ Σπέκτορ. Ήταν μια κάποια λύση, ή, ακόμα καλύτερα, θα μπορούσαν να ηχογραφήσουν μερικές συναυλίες και να χρησιμοποιήσουν τις ζωντανές εκτελέσεις των καινούριων τραγουδιών ως κομμάτια του δίσκου. Όλα ήταν πιθανά σωστα;

“Ήμουν πιο τρελός κι από κείνον, καταλαβαίνεις;”  λέει ο Έιπελ. “Τώρα έπρεπε να γίνει αυτός η φωνή της λογικής.”  Ο Μπρους, η Κάρεν Ντάρβιν και οι δυο Έιπελ μπήκαν στο αμάξι του Μάικ και κατευθύνθηκαν προς τη λεωφόρο που οδηγούσε πίσω στην πόλη. Κάπου στα μισά της διαδρομής για το σπίτι ο Μπρους άρχισε να γελάει. Ήσυχα στην αρχή. Ύστερα ξεκαρδίστηκε. “Έβρισκε πολύ αστείο το γεγονός ότι ο Μάικ ήταν τόσο τρελός”, λέει ο Στίβεν Έιπελ. “Ξαφνικά βρέθηκε σε μια σοβαρή κατάσταση. Ο Μάικ και ο Τζον του είχαν πει ακριβώς τα σωστά πράγματα. Ποτέ δεν τον είχαν ξαναδεί τον Μπρους πιο χαρούμενο απ’ ότι σ’ εκείνη τη διαδρομή με το αυτοκίνητο.” Μέχρι την ώρα που έφτασαν πίσω στη Νέα Υόρκη, ο Μπρους είχε διαγράψει τις τελευταίες βασανιστικές ώρες με μια κίνηση του χεριού. “Οπότε”, είπε, “το αφήνουμε να πάρει το δρόμο του.”

Το Born to Run θα κυκλοφορούσε ακριβώς σε ένα μήνα.