Patti Smith – Τελετή των Νομπέλ – Η δυνατή βροχή δεν θα σταματήσει να πέφτει..

5 Δεκεμβρίου 2016

Patti Smith:

“Τον Σεπτέμβρη, καθώς παρακολουθούσα τα εγκαίνια της δική μου  έκθεσης φωτογραφίας  στο Σπίτι του Πολιτισμού στην Στοκχόλμη, με πλησίασε ένα μέλος της κοινότητας Νομπέλ και μου πρότεινε να τραγουδήσω στην τελετή απονομής του βραβείου. Ακόμη δεν είχαν ανακοινωθεί οι νικητές κι έτσι είχα σχεδιάσει να τραγουδήσω ένα από τα δικά μου τραγούδια μαζί με την ορχήστρα. Όταν όμως ανακοινώθηκε πως νικητής ήταν ο Μπομπ Ντύλαν  και ότι εκείνος δέχθηκε, θεώρησα σωστό να αφήσω το δικό μου τραγούδι στην άκρη και να διαλέξω ένα δικό του.

Διάλεξα το «A Hard Rain», επειδή είναι ένα από τα ωραιότερα τραγούδια του. Συνδυάζει τη μαεστρία του Ρεμπώ στη χρήση της γλώσσας, μαζί με βαθιά κατανόηση των αιτιών του πόνου και τελικά της ανθρώπινης αντοχής.

Τον παρακολουθούσα από τότε που ήμουν έφηβη, για την ακρίβεια μισό αιώνα. Η επιρροή του υπήρξε ευρεία και αυτό του το χρωστάω.

Δεν σκόπευα να τραγουδήσω Μπομπ Ντύλαν στις 10 Δεκεμβρίου, αλλά είμαι πολύ περήφανη γιαυτό και θα προσεγγίσω το εγχείρημα με ευγνωμοσύνη για το γεγονός ότι  υπήρξε για όλους μας ένας μακρινός αλλά πάντοτε παρών πολιτιστικός ποιμένας.”

10 Δεκεμβρίου 2016

Τελετή Νομπέλ:

11 Δεκεμβρίου 2016

Το σχόλιο ενός μουσικού ( Alf Hörberg) από την ορχήστρα, στο facebook:

«Συγγνώμη, μπορούμε να ξεκινήσουμε από την αρχή; Έχω πολύ άγχος!» Ο χρόνος πάγωσε για μερικά δευτερόλεπτα. Και τώρα τι θα γίνει; Το να κάνει λάθος ένας τεράστιος αστέρας σε ένα μεγάλου κύρους περιεχόμενο, είναι κάτι το ασυνήθιστο. Συνήθως είναι ντροπιαστικό και οι άνθρωποι νευριάζουν. Όχι όμως αυτή τη φορά.

Το μπλακ άουτ της Πάττι Σμιθ κατά τη διάρκεια της απονομής δημιούργησε μία ατμόσφαιρα ανθρωπιάς· μία ατμόσφαιρα απόλυτα ταιριαστή με το περιεχόμενο του τραγουδιού που έλεγε το πόσο ευάλωτοι είναι οι άνθρωποι μέσα σε έναν σκληρό και κρύο κόσμο.

“Oh, where have you been, my darling young one?”
“I’ve been ten thousand miles in the mouth of a graveyard”

“Oh, what did you see, my darling young one?”
“I saw guns and sharp swords in the hands of young children”

“And what did you hear, my darling young one?”
“Heard one person starve, I heard many people laughin ‘”

“Who did you meet, my darling young one?”
“I met a young woman whose body was burning”

“Oh, what’ll you do now, my darling young one”
“And I’ll tell it and think it and speak it and breathe it”
“And Reflect it from the mountain so all souls can see it”

“And it’s a hard, it’s a hard, it’s a hard, it’s a hard
It’s a hard rain’s a-gonna fall “

Καθόμουν σε απόσταση δύο μέτρων πίσω από την Πάττι και στην αρχή ένιωσα «Αχ όχι, την καημένη…» Όμως γρήγορα αυτό άλλαξε, σε μία τρομακτική στοργή για το ποια είναι αυτή η γυναίκα, τι αντιπροσωπεύει και τι είναι αυτό που τραγουδάει. Ένιωσα ένα δάκρυ να πέφτει και έπρεπε να προσπαθήσω πολύ για να παίξω. Με άγγιξε μέσα στα βάθη της ψυχής μου και δεν πρόκειται ποτέ να  ξεχάσω αυτή τη στιγμή. Όχι για αυτό που δεν πήγε καλά, αλλά για αυτό που μου «έφερε» εκείνη, τη στιγμή αυτή. Μία στιγμή όπου εκείνη έγινε η προσωποποίηση κάθε τι όμορφου στην ανθρωπότητα της αγάπης , του εύθραυστου και της προσμονής.

Γιατί να μην μπορούμε όλοι απλώς να πούμε: «Συγγνώμη, κάτι δεν πήγε καλά. Μπορούμε να ξεκινήσουμε από την αρχή;»

14 Δεκεμβρίου 2016

Patti Smith-συνέντευξη στο The New Yorker:

«Γεννήθηκα στο Σικάγο, στις 30 Δεκεμβρίου του 1946, μέσα στη δίνη μίας τεράστιας χιονοθύελλας. Ο πατέρας μου καθοδηγούσε τον οδηγό του ταξί προς τη Lake Shore Drive , με τα παράθυρα ορθάνοιχτα, καθώς η μητέρα μου γεννούσε! Ήμουν ένα λιπόσαρκο μωρό, και ο πατέρας μου προσπαθούσε να με κρατήσει στη ζωή κρατώντας με πάνω από μία αχνιστή σκάφη για να μπορέσω να αναπνεύσω. Θα τους σκέφτομαι και τους δύο όταν θα ανεβαίνω πάνω στη σκηνή του Riviera Theater στο Σικάγο, στα εβδομηκοστά μου γενέθλια, με το συγκρότημά μου. Τις μέρες των προεδρικών εκλογών, προσπάθησα να περάσω τον Δεκέμβρη βυθισμένη μέσα σε δημιουργική δουλειά, ως προς τις ανάγκες της οικογένειάς μου και τις προετοιμασίας για το καινούργιο έτος. Όμως, πριν από το Σικάγο, θα έπρεπε να εμφανιστώ για ένα τελευταίο και πολύ σημαντικό καθήκον για το 2016.

Τον Σεπτέμβρη, μου προτάθηκε να τραγουδήσω στην τελετή απονομής των Νομπέλ, τιμώντας τον επιτυχόντα για τη λογοτεχνία , ο οποίος ακόμη ήταν άγνωστος. Βρισκόμουν για λίγες μέρες στη Στοκχόλμη σε ένα όμορφο ξενοδοχείο, κοιτάζοντας το νερό – μία τιμητική ευκαιρία για να λάμψω, να συλλογιστώ και να γράψω. Διάλεξα ένα από τα τραγούδια μου που θεώρησα ταιριαστό για να τραγουδήσω μαζί με την ορχήστρα.

Όταν όμως ανακοινώθηκε πως ο  νικητής ήταν ο  Μπομπ Ντύλαν, τα συναισθήματά μου ήταν αντιφατικά. Χωρίς εκείνον παρόντα, ήμουν η κατάλληλη γι’ αυτό το έργο; Μήπως θα δυσαρεστούσα τον Μπομπ Ντύλαν, τον οποίο ποτέ δεν θα ήθελα να δυσαρεστήσω; Έχοντας δεσμεύσει τον εαυτό μου και αφού είχα ζυγίσει τα πάντα, επέλεξα να τραγουδήσω το “A Hard Rain’s A-Gonna Fall”, ένα τραγούδι που αγαπούσα από όταν ήμουν έφηβη και το αγαπημένο του τελευταίου συζύγου μου.

Από εκείνη τη στιγμή, αφιέρωνα κάθε μου λεπτό στο να εξασκούμε στο τραγούδι, έτσι ώστε να είμαι σίγουρη ότι το ξέρω και ότι μπορώ να αποδώσω κάθε στίχο. Έχοντας κι εγώ τον δικό μου γαλανομάτη γιο, τραγουδούσα τους στίχους στον εαυτό μου, ξανά και ξανά, στον αυθεντικό τόνο, ευχάριστα και αποτελεσματικά. Είχα στο μυαλό μου να τραγουδήσω το τραγούδι ακριβώς όπως ήταν γραμμένο και όσο το δυνατόν καλύτερα σε σχέση με τις δυνατότητές μου. Αγόρασα καινούργιο κουστούμι, στόλισα τα μαλλιά μου και ένιωσα πως ήμουν έτοιμη.

Το πρωί της απονομής, ξύπνησα με κάποια ανησυχία. Έβρεχε και στη συνέχεια η βροχή δυνάμωσε. Καθώς ντυνόμουν, έκανα ένα πέρασμα στο τραγούδι με αυτοπεποίθηση. Στο λόμπι του ξενοδοχείου, στεκόταν μία πανέμορφη γιαπωνέζα με επίσημη παραδοσιακή φορεσιά – ένα κεντημένο κιμονό σε κρεμ χρώμα, μακρύ μέχρι το πάτωμα- και σανδάλια. Τα μαλλιά της ήταν χτενισμένα τέλεια. Μου είπε ότι βρισκόταν εκεί για να τιμήσει το αφεντικό της που θα λάμβανε βραβείο Νομπέλ στον τομέα της ιατρικής , και πως ο καιρός τη δυσαρεστούσε. «Είσαι κούκλα», της είπα. «Κανένας άνεμος και καμία βροχή δεν μπορεί να το αλλάξει αυτό». Μέχρι να φτάσω στον συναυλιακό χώρο είχε αρχίσει να χιονίζει. Έκανα μία άψογη πρόβα με την ορχήστρα. Είχα το δικό μου καμαρίνι με ένα πιάνο μέσα, και μου έφεραν τσάι και ζεστή σούπα. Ήξερα πως ο κόσμος ανυπομονούσε για τη στιγμή της συναυλίας. Τα πάντα ήταν έτοιμα.

Σκέφτηκα τη μητέρα μου η οποία μου είχε αγοράσει τον πρώτο μου δίσκο του Μπομπ Ντύλαν, όταν ήμουν σχεδόν δεκαέξι χρονών. Τον βρήκε σε μία κούτα σε ένα five-and-dime και τον αγόρασε με τα χρήματα από τα τιπς της. « Μου έμοιασε με κάποιον που θα σου άρεσε», μου είπε. Έπαιζα το δίσκο ξανά και ξανά και το αγαπημένο μου ήταν ο «A Hard Rain’s A-Gonna Fall». Αυτό μου συνέβη τότε που, αν και δεν ζούσα στην εποχή του Άρθουρ Ρεμπώ, ζούσα στην εποχή του Μπομπ Ντύλαν. Σκέφτηκα επίσης τον άντρα μου και θυμήθηκα που τραγουδούσαμε το τραγούδι μαζί, απεικονίζοντας τα χέρια του καθώς σχημάτιζαν τις συγχορδίες.

Και τότε, έφτασε η ώρα. Η ορχήστρα είχε τοποθετηθεί στο μπαλκόνι με θέα τη σκηνή εκεί όπου καθόντουσαν ο βασιλιάς, η βασιλική οικογένεια και οι επιτυχόντες. Κάθισα δίπλα στην μαέστρο. Όλες οι διαδικασίες της βραδιάς είχαν κυλήσει σύμφωνα με το πρόγραμμα. Όπως καθόμουν εκεί , φαντάστηκα τους επιτυχόντες του παρελθόντος να περπατούν μπροστά από τον βασιλιά για να παραλάβουν το μετάλλιό τους. Ο Χέρμαν Έσσε, ο Τόμας Μαν, ο Αλμπέρ Καμύ. Και τότε ανακοινώθηκε ο Μπομπ Ντύλαν ως νομπελίστας λογοτεχνίας και ένιωσα την καρδιά μου να χτυπάει. Αφού διαβάστηκε ένας συγκινητικός λόγος προς τιμήν του, άκουσα το όνομά μου και σηκώθηκα. Σαν σε παραμύθι, στεκόμουν μπροστά στον βασιλιά και τη βασίλισσα της Σουηδίας και σε μερικά από τα σπουδαιότερα μυαλά όλου του κόσμου, οπλισμένη με ένα τραγούδι του οποίου κάθε στίχος κωδικοποιεί την εμπειρία και την αντοχή του ποιητή που το έγραψε.

Οι πρώτες συγχορδίες του τραγουδιού ξεκίνησαν και άκουσα τον εαυτό μου να τραγουδάει. Η πρώτη στροφή ήταν βατή, λίγο τρεμάμενη, αλλά ήμουν σίγουρη ότι θα ηρεμούσα. Αντιθέτως όμως, προς μεγάλη μου  έκπληξη, πληθώρα συναισθημάτων ξεπήδησαν με τόση ένταση , που μου ήταν αδύνατο να τα διαχειριστώ. Με την άκρη του ματιού μου έβλεπα το τεράστιο σταντ της τηλεοπτικής κάμερας, όλους τους αξιωματικούς πάνω στη σκηνή και τους υπόλοιπους ανθρώπους. Δεν ήμουν καθόλου συνηθισμένη σε τέτοια ένταση και έτσι μου ήταν αδύνατον να συνεχίσω. Δεν είχα ξεχάσει τα λόγια τα οποία ήταν πλέον ένα με εμένα. Απλώς μου ήταν αδύνατον να τα βγάλω προς τα έξω.

Το περίεργο αυτό φαινόμενο δεν ελαττώθηκε ούτε πέρασε, αντιθέτως έμεινε σκληρά μαζί μου. Ήμουν υποχρεωμένη να σταματήσω και να ζητήσω συγγνώμη και να προσπαθήσω ξανά  μέσα σε αυτή την κατάσταση, και να τραγουδήσω με όλο μου το είναι, και πάλι με κάποια αστάθεια. Δεν είχα ξεχάσει πως η αφήγηση του τραγουδιού ξεκινούσε με τους στίχους «σκόνταψα δίπλα σε δώδεκα ομιχλώδη βουνά» και τελείωνε με τους στίχους «και θα ξέρω το τραγούδι μου καλά πριν αρχίσω να τραγουδάω». Και όταν ξανακάθισα ένιωσα το ταπεινωτικό κεντρί της αποτυχίας, όμως ταυτόχρονα την περίεργη συνειδητοποίηση πως με κάποιο τρόπο είχα εισβάλει και  ολοκληρωτικά ζήσει τον κόσμο των στίχων.

Αργότερα, στο συμπόσιο, κάθισα απέναντι στην αμερικανίδα πρέσβη, μία πανέμορφη Ιρανοαμερικάνα. Εκείνη διάβασε το γράμμα του Ντύλαν για το κλείσιμο του συμποσίου. Το διάβασε αλάνθαστα και συνεχώς σκεφτόμουν ότι εκείνος είχε δύο ισχυρές γυναίκες στο πόστο του. Μία που έκανε λάθος και μία που ήταν άψογη, αλλά και οι δύο δεν είχαν τίποτε άλλο κατά νου, παρά να υπηρετήσουν το έργο  του σωστά.

Όταν ξύπνησα το επόμενο πρωί, χιόνιζε. Στο δωμάτιο όπου παίρναμε πρωινό με χαιρέτησαν πολύ νομπελίστες επιστήμονες. Μου έδειξαν την εκτίμησή τους για τον δημόσιο αγώνα μου. Μου είπαν ότι έκανα το έργο μου πολύ καλά. Μακάρι να τα είχα καταφέρει καλύτερα, τους είπα. Όχι, όχι! Μου απάντησαν, κανένας μας δεν το εύχεται αυτό! Για εμάς, η εκτέλεσή σου ήταν μία μεταφορά των δικών μας αγώνων. Τέτοιου είδους λόγια, απάντησα κατά τη διάρκεια όλης της ημέρας και στο τέλος έπρεπε να συμβιβαστώ με την αληθινή φύση του καθήκοντός μου. Γιατί εκτελούμε το έργο μας; Για ποιο λόγο τραγουδούμε; Για τον λόγο ότι πάνω απ’ όλα ψυχαγωγούμε και μεταμορφώνουμε τους ανθρώπους. Όλο γίνονται για εκείνους. Το τραγούδι δεν ζητούσε τίποτα. Ο δημιουργός του τραγουδιού δεν ζητούσε τίποτα. Τότε γιατί εγώ να ζητήσω οτιδήποτε;

Όταν ο άντρας μου ο Φρεντ πέθανε, ο πατέρας μου, μου είπε πως ο χρόνος δεν γιατρεύει τις πληγές, αλλά σου δίνει τα εργαλεία για να τις γιατρέψεις εσύ. Διαπίστωσα ότι αυτό  ισχύει για τα μεγαλύτερα και για τα μικρότερα θέματα. Κοιτώντας στο μέλλον, είμαι σίγουρη πως η δυνατή βροχή δεν θα σταματήσει να πέφτει και πως όλοι μας θα πρέπει να επαγρυπνούμε. Αυτό το έτος πλησιάζει στο τέλος του. Στις 30 Δεκεμβρίου θα παρουσιάσω το «Horses» με την μπάντα μου, τον γιό και την κόρη μου, στην πόλη όπου γεννήθηκα. Και όλα όσα έζησα, βίωσα και θυμάμαι θα είναι μαζί μου και οι τύψεις που τόσο βαριά ένιωσα θα συγχωνευτούν με χαρά μαζί με όλες αυτές τις στιγμές. Εβδομήντα χρόνια γεμάτα στιγμές, εβδομήντα χρόνια ανθρώπινης ύπαρξης».