Γλωσσικά τινα (ΚΒ’): η χρήση των επιθέτων «πρώην» και «τέως»

Τα άκλιτα επίθετα πρώην και τέως μοιάζουν συνώνυμα. Επειδή ωστόσο δεν υπάρχουν, λόγω γλωσσικής οικονομίας, απολύτως συνώνυμες λέξεις, όπως έχουμε κι άλλες φορές αναφέρει, ο προσεκτικός χρήστης της γλώσσας γνωρίζει τη λεπτή διαφορά στη χρήση των εν λόγω λέξεων. Και οι δύο λέξεις που τίθενται μπροστά από ονομασίες αξιωμάτων ή επαγγελμάτων δηλώνουν πως η άσκηση των αναφερόμενων αξιωμάτων ή επαγγελμάτων τοποθετείται στο παρελθόν. Όμως ενώ η λέξη πρώην αναφέρεται σε παρελθοντική ιδιότητα ή κατάσταση, η οποία δεν προσδιορίζεται επακριβώς χρονικά, η λέξη τέως δηλώνει κάτι που ίσχυε μέχρι πρόσφατα. Με το πρώην δηλώνουμε ότι κάποιος ή κάτι είχε άλλοτε την ιδιότητα που αναφέρουμε, ενώ με το τέως δηλώνουμε την ιδιότητα κάποιου αξιωματούχου ή επαγγελματία που ήταν αμέσως πριν από τον σημερινό ή χαρακτηρίζουμε κάποιον που είναι ο  αμέσως προηγούμενος μιας σειράς. ΄Ετσι, όταν κάνουμε λόγο για έναν πρώην υπουργό, εννοούμε κάποιον που έχει διατελέσει κάποτε υπουργός, ενώ όταν αναφερόμαστε σε έναν τέως υπουργό, εννοούμε τον έως πριν από λίγο υπουργό, τον ακριβώς προηγούμενο υπουργό. Μερικά παραδείγματα: Στο συνέδριο μίλησε ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κ. Στεφανόπουλος. / Οι  πρώην Πρόεδροι της  Δημοκρατίας προέχονταν στην πλειονότητά τους από τις τάξεις του κοινοβουλίου. / Στις φλέβες όλων των πρώην βασιλέων της Ελλάδας δεν έρρεε ίχνος ελληνικού αίματος. / Ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος ιδιωτεύει τώρα στη χώρα μας. / «Είστε  πρώην διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου;» « Δεν είμαι πρώην διευθυντής, αλλά ο τέως διευθυντής. Εγώ παρέδωσα στον σημερινό διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου». / Ο νέος γυμνασιάρχης είναι εργατικότερος από τον τέως (ενν. γυμνασιάρχη). / Η  πρώην Υπουργός Παιδείας κυρία… υπήρξε κατά σύμπτωση συμφοιτήτρια με τον τέως Υπουργό.
Ο/η πρώην (ως ουσιαστικό συνήθως ειρωνικά) δηλώνει τον/την τέως σύζυγο. Ο/η πρώην μου δηλώνει τον πρώην εραστή/την πρώην ερωμένη.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος