΄Ένα ακόμα ατόπημα του Ελευθέριου Βενιζέλου

Τα στοιχεία που θα παραθέσω στη συνέχεια έχουν αντληθεί από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Γ. Ζαβιτζιάνου ή Ζαβιτσιάνου Αι αναμνήσεις του εκ της ιστορικής διαφωνίας βασιλέως Κωνσταντίνου και Ελευθερίου Βενιζέλου όπως την έζησε (1914-1922), Αθήναι 1946, 1^ος τόμος, σελ. 253.  Ο Κερκυραίος Κωνσταντίνος Ζαβιτζιάνος, που γεννήθηκε το 1879, ήταν μέλος του κόμματος των φιλελευθέρων  και διετέλεσε μάλιστα και πρόεδρος της Βουλής τα έτη 1912-15. Ωστόσο διαφώνησε με τον Βενιζέλο και ανεξαρτοποιήθηκε από το βενιζελικό κόμμα.

Στις σελίδες 11-15 του εν λόγω συγγράμματος πληροφορούμαστε ότι στις 22 Ιουλίου 1914 (παλ. ημερολ.) είχαν καταπλεύσει στη Μεσσήνη της Σικελίας δύο γερμανικά πολεμικά πλοία, το «Γκαίμπεν» και το «Μπρεσλάου», καταδιωκόμενα από δύο αγγλικές μοίρες. Τα πλοία αυτά δεν είχαν την αναγκαία ποσότητα γαιανθράκων για να φτάσουν στα Δαρδανέλλια. Εντούτοις στις 29 Ιουλίου αυτά είχαν εισέλθει στα Δαρδανέλλια και την 30^η του ίδιου μηνός είχαν πουληθεί από τη γερμανική κυβέρνηση στην Τουρκία, η οποία, διεκδικώντας τη Χίο και τη Λέσβο, τα αγόρασε για να εξασφαλίσει ναυτική ισοπλία στο Αιγαίο έναντι της Ελλάδας, που είχε ήδη αγοράσει από τις Η.Π.Α. τα πολεμικά «Λήμνος» και «Κιλκίς».

Ποιο ήταν το ατόπημα του Ελευθέριου Βενιζέλου; Την εποχή εκείνη η Ελλάδα ήταν ακόμη ουδέτερη, και ο Βενιζέλος ισχυρίστηκε ότι, σεβόμενος την ουδετερότητα της χώρας του, δεν μπόρεσε να αρνηθεί την άδεια ανεφοδιασμού όχι δύο πολεμικών  αλλά δύο εμπορικών πλοίων όπως του είχε ζητηθεί. ΄Ετσι επέτρεψε την ανθράκευση του «Γκαίμπεν» και του «Μπρεσλάου», η οποία πραγματοποιήθηκε στη νησίδα Δονάση, κοντά στη Νάξο,  από το επίσης γερμανικό πλοίο «Μπογκάμπος», που είχε καταφύγει στον Πειραιά όπου φόρτωσε 800 τόνους ελληνικών γαιανθράκων για τον εν λόγο σκοπό, εξασφαλίζοντας  τον πλουν τους μέχρι την Κωνσταντινούπολη. Οι ανήκουστες αυτές πράξεις έγιναν χωρίς τη συγκατάθεση του τότε Υπουργού των Ναυτικών  Κ. Δεμερτζή, ο οποίος απουσίαζε στην Κηφισιά, αλλά με προφορική διαταγή του ίδιου του Βενιζέλου που μετέβη προς τούτο αυτοπροσώπως στο Υπουργείο, αφού είχε προηγουμένως ζητήσει και δεχθεί, όπως ισχυρίστηκε, την άδεια της αγγλικής κυβέρνησης. Περιττεύει να πούμε πως η εν λόγω παράδοξη στάση του Ελευθέριου Βενιζέλου όχι μόνο δεν εξυπηρετούσε την εθνική υπόθεση, αλλά τη ζημίωνε. Εφόσον δεχθούμε ότι ο Βενιζέλος δεν σκέφτηκε ούτε στιγμή ότι τα ξένα αυτά πλοία προορίζονταν για την Τουρκία, οι ευθύνες του δεν μετριάζονται. Εφόσον πάλι δεχθούμε ότι ο Βενιζέλος εξαπατήθηκε, το γεγονός αυτό δεν παύει να είναι λυπηρό για τη φημισμένη διπλωματική του οξυδέρκεια. Σημειωτέον ότι η περί ης ο λόγος ανθράκευση ήταν η πρώτη που έγινε την τέταρτη μέρα από την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου.

Οι επιπτώσεις υπήρξαν θλιβερές. Από τη στιγμή που τα δύο γερμανικά πολεμικά πλοία έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη, οι Γερμανοί έγιναν ουσιαστικά κύριοι της κατάστασης στην Τουρκία. Η μέχρι τότε ουδέτερη Τουρκία θα έβγαινε έτσι από την ουδετερότητά της, αφού ούτως ή άλλως βρισκόταν υπό τα γερμανικά πυρά. Τα γερμανικά πλοία όφειλαν βέβαια να εγκαταλείψουν την Πόλη εντός 24 ωρών, αλλά από τη στιγμή που άλλαξαν με την πώλησή τους σημαία, δεν ήταν πια εμπόλεμα, αφού η Τουρκία δεν ήταν εμπόλεμη. Με αυτό το τέχνασμα οι Γερμανοί μπόρεσαν να ακινητοποιήσουν με τα δύο πλοία τον ρωσικό στόλο της Μαύρης Θάλασσας και στη συνέχεια να κλείσουν τα στενά των Δαρδανελλίων, χωρίς καν να ρωτήσουν την τουρκική κυβέρνηση. Το κλείσιμο των στενών σταμάτησε τον έξωθεν επισιτισμό και όλες τις προμήθειες της Ρωσίας και κατέστησε αναπόφευκτη τη Ρωσική Επανάσταση. Η επιπόλαιη αυτή πράξη του Ελευθέριου Βενιζέλου επέτρεψε, λοιπόν, στα δύο γερμανικά πλοία να επιταχύνουν  την έξοδο την Τουρκίας από την ουδετερότητά της και να συντελέσουν στην παράταση των εχθροπραξιών.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος   piombinos blogspot.com