Γλωσσικά τινα (ΡΛΣΤ’): τα συνώνυμα της λέξης “επανάσταση”

Η λέξη επανάσταση δηλώνει ευρύτερη ένοπλη κίνηση ενός λαού με εθνικοαπελευθερωτικό χαρακτήρα  (λ.χ. Ελληνική Επανάσταση ή Επανάσταση του ’21) ή και κοινωνικό χαρακτήρα (λ.χ. Γαλλική Επανάσταση, Οκτωβριανή Επανάσταση).

Η λέξη εξέγερση χρησιμοποιείται και με εθνικοαπελευθερωτική σημασία (λ.χ. η εξέγερση των Αλγερινών κατά των Γάλλων αποικιοκρατών), αλλά χρησιμοποιείται κυρίως   για να δηλώσει τη μαζική και δυναμική κινητοποίηση εναντίον οποιασδήποτε αρχής, εξουσίας (λ.χ. η εξέγερση του Πολυτεχνείου, η εξέγερση των σκλάβων, η εξέγερση των  κρατουμένων στις φυλακές Κορυδαλλού). Λέμε επίσης: δεν πρόκειται για επανάσταση αλλά για τοπική εξέγερση, δηλαδή για τοπικό ξεσηκωμό.

Με τη σημασία της σύγκρουσης με την εξουσία χρησιμοποιείται και η λέξη ανταρσία, που γι’ αυτό έχει συχνά αρνητική χροιά (λ.χ. η ανταρσία του πληρώματος, η ανταρσία ομάδας αξιωματικών του Ναυτικού).

΄Ενοπλη εξέγερση κατά του καθεστώτος με σκοπό την ανατροπή του έχει και η λέξη στάση (λ.χ. η Στάση του Νίκα, η στάση μονάδας του στρατού).

Τέλος, η λέξη κίνημα σημαίνει και στάση για ανατροπή του καθεστώτος (λ.χ. το κίνημα των συνταγματαρχών) και ευρύτερη κίνηση για τη διεκδίκηση κοινωνικών και άλλων αλλαγών (λ.χ. φοιτητικό κίνημα, συνδικαλιστικό κίνημα κ.λπ.).

Η λέξη πραξικόπημα έχει σαφώς μόνο αρνητική σημασία, αφού προϋποθέτει την ένοπλη κατάλυση της νόμιμης εξουσίας, κατά παραβίαση του Συντάγματος για την εγκαθίδρυση ολοκληρωτικού καθεστώτος.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος   piombinos blogspot.com