Γλωσσικά τινα (ΤΙ΄): το ψηφιδωτό και το παζλ

      Ψηφιδωτό ή και ψηφοθέτημα καλείται το σχέδιο ή η παράσταση για τη διακόσμηση δαπέδου, τοίχου και οροφής, που σχηματίζεται με τη συναρμολόγηση και συγκόλληση πολύχρωμων ψηφίδων (περίφημα θεωρούνται τα βυζαντινά ψηφιδωτά της Ραβέννας, της μονής Δαφνίου, του Οσίου Λουκά κ.ά.) Το ψηφιδωτό λέγεται και μωσαϊκό, λέξη που είναι αντιδάνειο από το ιταλικό mosaicο, είδος ψηφιδογραφίας σπηλαίων αφιερωμένων στις Μούσες. Στην Ελλάδα μωσαϊκό ονομάζουμε συνήθως τα πατώματα που καλύπτονται από τη συγκόλληση ψηφίδων διαφόρων υλικών και ήταν της μόδας να κοσμούν το δάπεδο στο μπάνιο, την κουζίνα, τους διαδρόμους και τις βεράντες των διαμερισμάτων σε πολυκατοικίες των δεκαετιών του ΄50 και του ΄60.

       Παζλ (αγγλ. puzzle) καλείται το επιτραπέζιο εκείνο παιχνίδι για έναν παίκτη, το οποίο συνίσταται στην αποκατάσταση, την ανασύνθεση ζωγραφικής ή φωτογραφικής παράστασης που έχει τεμαχιστεί σε πολλά μικρά και ακανόνιστου σχήματος κομμάτια. Μεταφορικά το παζλ αναφέρεται στη γενική εικόνα μιας πραγματικότητας, την οποία προσπαθεί να συνθέσει κανείς σύμφωνα με κάποιες μάλλον υποθετικές συσχετίσεις ποικίλων γεγονότων και συμβάντων που εμφανίζονται ως ανεξάρτητα μεταξύ τους.

      Τα τελευταία χρόνια που εξαμερικανισμός έχει λάβει σαρωτικές διαστάσεις, ιδίως στο γλωσσικό επίπεδο, οι ΄Ελληνες  χρησιμοποιούν, σχεδόν αποκλειστικά πια, τη λέξη παζλ σε περιπτώσεις που η λέξη ψηφιδωτό θα έκανε εξίσου καλά, αν όχι καλύτερα, την ίδια δουλειά. Λόγου χάριν στην πρόταση: «θα δείτε κομμάτια στον πίνακα που μοιάζουν με μισοτελειωμένο παζλ», αντί της  λέξη παζλ θα μπορούσε κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί η λέξη ψηφιδωτό.

      Φοίβος Ι. Πιομπίνος     piombinos.com