Περί του Ασόκα

Ο Ασόκα ή Πιγιαντάσσι (για τους ΄Ελληνες Πιοδάσσης), ο επικαλούμενος Μέγας (Ασόκα Βαρντάνα), ο σημαντικότερος αυτοκράτορας στην ιστορία όχι μόνο της Ινδίας αλλά και της νότιας Ασίας, κυβέρνησε 50 χρόνια μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου ένα τεράστιο κράτος που εκτεινόταν από την αρχαία ανατολική Περσία μέχρι τα εδάφη της σημερινής Μιανμάρ (της τέως Βιρμανίας), περιλαμβάνοντας όλο το σημερινό Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το άλλοτε Βελουχιστάν, όλη την κεντρική και βόρεια Ινδία και το Μπαγκλαντές. Πρωτεύουσά του ήταν η Παταλιπούτρα και στα Ελληνικά Παλίβοθρα ή Παλίμβοθρα, η σύγχρονη Πάτνα στην αριστερή όχθη του Γάγγη. Κατά την παράδοση, ιδρυτής της εν λόγω πόλης υπήρξε ο Ηρακλής, που έκτισε πολυτελή ανάκτορα και την οχύρωσε «τάφροις αξιολόγοις ποταμίοις ύδασι πληρουμένοις» (Διόδ. Σικελ. ΙΙ, 39).
Το όνομα Ασόκα σημαίνει στα Σανσκριτικά αισιοδοξία, ευτυχία [α (στερητικό)+σόκα (=θλίψη)]. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του από το 273 μέχρι το 232 π.Χ., που αποκαλείται χωρίς υπερβολή ο χρυσούς αιώνας των Ινδιών, εργάστηκε για την ανάπτυξη και την εξάπλωση του Βουδισμού στην αυτοκρατορία του, χρησιμοποιώντας προς τούτο την εξουσία του. Διοργάνωσε μάλιστα και σύστημα εξωτερικής ιεραποστολής, στην οποία εργάστηκε και ο νεότερος αδελφός του Μαχένδρα. Με τις προσπάθειές του η μέχρι τότε άσημη θρησκεία του Βούδα απέβη μία των μεγαλύτερων θρησκειών του κόσμου, αφού διαδόθηκε στην Κεϋλάνη, το Σιάμ, την Κίνα και αλλού. Μέσω των συναφθεισών εμπορικών και διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των Ινδιών και των ελληνικών βασιλείων της Ανατολής, οι βουδιστές ιεραπόστολοι έφτασαν μέχρι τη Συρία και την Αίγυπτο και μέχρι ακόμα και τη Μακεδονία και την ΄Ηπειρο. Εξάλλου, από πρωτογενείς πηγές προκύπτει ότι επί της ηγεμονίας του πραγματοποιήθηκε μία βουδιστική σύνοδος με στόχο την καταδίκη αιρετικών απόψεων και τον καθορισμό της ορθόδοξης βουδιστικής πίστης. Γι’ αυτό, στην ιστορία του Βουδισμού ο Ασόκα είναι το αμέσως σημαντικότερο πρόσωπο μετά τον Σιντάρτα Γκαουτάμα και κατέχει θέση ανάλογη με εκείνη του Μεγάλου Κωνσταντίνου στον Χριστιανισμό.
Ο Ασόκα εξέδωσε τα ΄Εδικτα ή ΄Ηδικτα εκ του λατινικού «edictum» ή απλούστερα Διατάγματα, που αντιπροσωπεύουν τα πρώτα γραπτά μνημεία του Βουδισμού. Αυτά είναι μία συλλογή 33 επιγραφών που βρέθηκαν χαραγμένες στους στύλους του Ασόκα, καθώς επίσης και επιγραφές σε βράχους και τοιχώματα σπηλαίων, που έγιναν από τον εν λόγω αυτοκράτορα της δυναστείας των Μαουρύα. Οι επιγραφές ετούτες είναι διασκορπισμένες σε πολλές επαρχίες του σημερινού Πακιστάν και της βόρειας Ινδίας. Σημειωτέον ότι ένα απόσπασμα του διατάγματος 13 σώζεται στην ελληνική γλώσσα και ένα άλλο που φυλάσσεται στο Μουσείο της Καμπούλ είναι δίγλωσσο, γραμμένο στα Ελληνικά και στα Αραμαϊκά. Αυτά τα κείμενα βρέθηκαν κοντά στην Αλεξάνδρεια της Αραχωσίας (το σημερινό Κανταχάρ). Από μόνο του το γεγονός ότι ο Ασόκα επέλεξε να μεταφράσει κάποια διατάγματά του στα Ελληνικά αποτελεί απόδειξη για την ύπαρξη και σημασία πολυάριθμου ελληνικού στοιχείου στην Αραχωσία (σημερινό νότιο Αφγανιστάν και βορειοδυτικό Πακιστάν), το οποίο εξακολούθησε να αναπτύσσεται και, φυσικά, να διατηρεί τη γλώσσα του, ενώ ήταν αποκομμένο πάνω από μισό αιώνα από τον μητρικό πολιτισμό του. Όπως διαπιστώνουν οι ειδικοί, η μετάφρασή τους είναι αξιοπρόσεκτη. Ως εκ τούτου, ο μεταφραστής τους θα πρέπει να ήταν κάποιος μορφωμένος ΄Ελληνας που κατείχε πλήρως τις έννοιες και το λεξιλόγιο της ελληνικής φιλοσοφίας, ώστε να μεταφράσει με ακρίβεια τις αρχές του Βουδισμού που περιείχαν τα κείμενα.
Ο Ασόκα ήταν εγγονός του βασιλιά Τσαντραγκούπτα (ελλ. Σανδρόκοττος ή Σανδράκοττος), ο οποίος πρέπει να είχε νυμφευθεί κάποια κόρη του Σέλευκου Α’ του Νικάτορος. Γεγονός πάντως είναι πως ο Σέλευκος Α’ είχε αποστείλει στην αυλή του Σανδρακόττου τον γεωγράφο, εθνογράφο, διπλωμάτη και ιστορικό Μεγασθένη τον ΄Ιωνα (περ. 350-290 π.Χ.), που υπήρξε ο πρώτος ξένος πρέσβης στα χρονικά της Ινδίας και έζησε πάνω από δέκα χρόνια στην αυλή του ινδού ηγεμόνα. Το τετράτομο βιβλίο του Ινδικά αποτελεί σπουδαία πηγή που έχουμε για την Ινδία, γι’ αυτό έχει χαρακτηριστεί ως ο «πατέρας της ινδικής ιστορίας». Εντύπωση ωστόσο προξενεί το ότι ο Μεγασθένης στο έργο του δεν αναφέρεται διόπου στον Βουδισμό. Ο Μεγασθένης πρέπει να δίδαξε στους Ινδούς το κτίσιμο οικοδομών με λίθους, αφού μέχρι τον ερχομό του στην Παταλιπούτρα οι Ινδοί οικοδομούσαν με ξύλο. Οι επαφές των Ινδών με τους ΄Ελληνες συνεχίστηκαν και μετά το θάνατο του Σανδράκοττου, οπότε ο Μεγασθένης επέστρεψε στη γενέτειρά του. Γνωρίζουμε πως ο διάδοχος Μπιντουσάρα είχε γράψει στον Σελευκίδη βασιλιά Αντίοχο Β’ να τού στείλει «κρασί, σύκα και έναν σοφιστή». Επομένως στις φλέβες του Ασόκα πρέπει να έρρεε ελληνικό αίμα.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος piombinos.com