Περί μορφής και περιεχομένου

Όταν μια μέρα μού έδειξε κάποιος φίλος ένα κείμενό του περιμένοντας την άποψή μου επ’ αυτού, κι εγώ άρχισα την κριτική μου διατυπώνοντας διάφορες παρατηρήσεις επί της μορφής του κειμένου, εκείνος μού είπε θιγμένος να περιοριστώ στην ουσία του κειμένου και να μην ασχοληθώ με τη μορφή του. Συμφωνώ βέβαια πως η ουσία στα πράγματα πρέπει πρωτίστως να μάς ενδιαφέρει, όμως δεν παύει να είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το ζήτημα της μορφής τους. Η μορφή δεν είναι κατ’ ουδένα τρόπο αμελητέα. Η σπουδαιότητα του περιεχομένου δεν καταργεί, δεν αναιρεί τη μέγιστη σημασία του περιέχοντος, κοντολογίς της Τέχνης.
Οι αρχαίοι μας πρόγονοι το γνώριζαν αυτό πάρα πολύ καλά, γι΄αυτό άλλωστε έδωσαν τόσο προσοχή στη μορφή των έργων τους. Σχετικά προς τούτο, ενδιαφέρον έχει η αναφορά κάποιου αρχαιολόγου από την  ομάδα των αναστηλωτών του Παρθενώνα, ο οποίος έμεινε κατάπληκτος με την άφθαστη τελειότητα με την οποία είχαν οι αρχαίοι γλύπτες σμιλέψει τα πίσω μέρη των γλυπτών στις μετόπες, τα οποία δεν θα έβλεπε ποτέ ανθρώπου μάτι, δεδομένου μάλιστα και του ύψους στο οποίο θα βρίσκονταν. Χρειάστηκε να τα κατεβάσουν οι εργάτες για την αναστήλωσή τους ώστε να διαπιστωθεί για πρώτη φορά από τότε που φιλοτεχνήθηκαν το γεγονός που προανέφερα. Ενώ λοιπόν φαίνεται εξωτερικά να λάτρεψαν οι αρχαίοι ΄Ελληνες τη μορφή, ιδίως στη γλυπτική, επιδιώκοντας την τελειότητά της πήγαν πέρα απ΄αυτήν μετουσιώνοντάς την. Οι αρχαίοι  ‘Ελληνες κατόρθωσαν, με απαράμιλλο τρόπο, μέσα από τις εκάστοτε μορφές να ανάγονται στις ιδέες, των οποίων έκφραση στον κόσμο μας αποτελούσαν οι συγκεκριμένες μορφές.
Συμφωνώ απόλυτα πως πρέπει να αναγόμαστε στις ιδέες και να μην προσκολλώμαστε στις μορφές, όμως εφόσον χρησιμοποιούμε τις μορφές, οφείλουν αυτές να «καλές και αγαθές». Κανονικά δεν θα πρέπει να χρειάζομαι μιαν εικόνα της Θεοτόκου για να αναχθεί η ψυχή μου προς Αυτήν. Όταν όμως χρειάζομαι μια εικόνα προς τούτο, πώς να δονηθώ όταν η εικόνα αυτή είναι κατάσχημη; Πώς είναι δυνατόν η αποκρουστικότητα μιας μορφής να σού επιτρέψει να κοινωνήσεις με το περιεχόμενό της, όσο υψηλό και να είναι αυτό;

Φοίβος Ι. Πιομπίνος piombinos blogspot.com