Περί των σκεπτομορφών

΄Ο,τι σκέφτεται ο άνθρωπος, ό,τι δημιουργεί καλλιτεχνικά παραμένει εσαεί αποτυπωμένο στο Αιθερικό, στον κόσμο της Παγκόσμιας Ψυχής, και εξίσου υπαρκτό δια παντός όπως και τα απελθόντα από τον κόσμο ετούτο ανθρώπινα όντα. Αυτό ισχύει κυρίως για τα δημιουργήματα του κινηματογράφου και της λογοτεχνίας που, με την καταλυτική δύναμη της εικόνας, ασκούν αφάνταστη επήρεια στους θεατές και στους αναγνώστες, ακόμα κι όταν δεν το συνειδητοποιούν. Η ΄Αννα Καρένινα του Τολστόι, η Μαντάμ Μποβαρύ του Φλωμπέρ, η Φόνισσα του Παπαδιαμάντη,  ο μπαρμπα-Γκοριό του Μπαλζάκ, ο Ιαβέρης του Ουγκώ, όπως και όλοι ανεξαιρέτως οι ήρωες και όλες οι ηρωίδες των μυθιστορημάτων, των θεατρικών έργων, της όπερας, των κινηματογραφικών ταινιών δεν αποτελούν απλώς δημιουργήματα κάποιων ευφάνταστων καλλιτεχνών, αλλά αυτόνομες, κατά το μάλλον ή ήττον ισχυρές, σκεπτομορφές που ακολουθούν τον δικό τους αιθερικό «βίο» και τη δική τους «δράση». Η Γκόλφω είναι εξίσου υπαρκτή με μία προσφιλή μας νεκρή.

Τούτο πρέπει να μας προβληματίσει για την τεράστια ευθύνη που επωμίζονται οι καλλιτέχνες, ακόμα κι όταν δεν το γνωρίζουν, με τα δημιουργήματά τους, τα οποία προσφέρουν, πολλές φορές ελαφρά τη καρδία, στην ανθρωπότητα, δεσμεύοντάς την ηθικά και και ψυχοπνευματικά. Είναι προφανέστατη η διαφορά της επήρειας την οποία εκπέμπει ένας μυθιστορηματικός δολοφόνος από εκείνην που εκπέμπει ένας θετικός ήρωας. Γνώστες αυτής της αλήθειας, οι αρχαίοι τραγικοί αφηγούνταν μεν αποτρόπαιες πράξεις των ηρώων τους, όχι βέβαια προς μίμησιν εκ μέρους των θεατών αλλά προς παραδειγματισμό τους, προς αποφυγήν, προς αποτροπήν, πλην όμως δεν τις ‘εδειχναν ποτέ επί σκηνής. Κι επιπλέον οι τραγωδίες κατέληγαν με την περιώνυμη κάθαρση, η οποία απουσιάζει από τα περισσότερα σύγχρονα έργα. Όταν δε  καθίστατο ανθρωπίνως αδύνατον να δοθεί ικανοποιητική λύση σε μιαν αδιέξοδη κατάσταση, η τελική λύση ερχόταν πάντοτε άνωθεν δια του από μηχανής θεού, που αποτελεί ένα εμπνευσμένο εύρημα μοναδικό μέχρι σήμερα στο παγκόσμιο θέατρο.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος    piombinos bogspot.com