Προέλευση ονομάτων των κυκλαδίτικων νησιών

Η Αμοργός οφείλει την ονομασία της στο ύφασμα αμοργός (ο) και αμοργίς (η), που κατασκεύαζαν σε αυτό το νησί. Η Αμοργός υπήρξε περιώνυμη για τους χιτώνες της, που ονομάζονταν αμόργεια, αμόργινα ή αμοργίδες και παρασκευάζονταν από την αμόργη, είδος λιναριού εξαιρετικής ποιότητας, το οποίο φύτρωνε σε ολόκληρο το νησί.
Σύμφωνα με αρχαίο μύθο, η Ανάφη δημιουργήθηκε από τον Απόλλωνα, προκειμένου να σωθούν οι Αργοναύτες, καθώς επέστρεφαν από την Κολχίδα· ο Απόλλων τόξευσε στη θάλασσα και αμέσως ανεφάνη το νησί, στο οποίο οι ναύτες έδωσαν το όνομα Ανάφη (< αναφαίνομαι).
Σύμφωνα με τη μυθολογία, η ΄Ανδρος έλαβε το όνομά της από τον ήρωα ΄Ανδρο, ο οποίος κατοίκησε και ανδραγάθησε εκεί.
Η Γυάρος πήρε την ονομασία της πιθανότατα από την αρχαία λέξη γύαλον, που σημαίνει τετράγωνος λίθος ή θώρακα οπλισμού κατά τον ΄Ομηρο.
Η Ηρακλειά ή Ηράκλεια ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του ήρωα Ηρακλή.
Η Θήρα έλαβε την ονομασία της από τους Λακεδαιμονίους αποίκους της, οι οποίοι είχαν αρχηγό τον Θήρα.
Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Θηρασία πήρε το όνομά της από τη μικρότερη κόρη του βασιλιά Θήρα, τη Θηρασία, στην οποία είχε παραχωρήσει το νησί για να κτίσει μεγαλοπρεπές ανάκτορο.
Για την ετυμολογία του τοπωνυμίου ΄Ιος έχουν διατυπωθεί από την αρχαιότητα δύο απόψεις: (α) κατά τον Πλίνιο, η λέξη προέρχεται από τους ΄Ιωνες, που αποίκισαν το νησί και (β) κατά τον Πλούταρχο, η ονομασία ανάγεται στο ίον (=μενεξές).
Η παράδοση ανάγει την ονομασία Κέα στον ήρωα Κέω, ο οποίος τέθηκε επικεφαλής Λοκρών αποίκων και έφτασε στο νησί τον 12ο αι. π.Χ. Κατ’ άλλους, η ονομασία αυτή προέρχεται από το λατινικό Cea, που επίσης είναι ελληνογενές.
Κατά τη μυθολογία, το όνομα της νήσου Κίμωλος οφείλεται στον Κίμωλον, σύζυγο της Σίδης, της οποίας ο πατέρας οίκισε το νησί.
Η Κύθνος έλαβε την ονομασία της από τον μυθικό ήρωα Κύθνον, αρχηγό των Δρυόπων αποίκων από την Εύβοια. Εξαιτίας αυτού το νησί ονομαζόταν επίσης Δρυοπίς, όνομα που φέρει σήμερα ένα χωριό του νησιού.
Η Μήλος οφείλει το όνομά της στη λέξη βήλος, που εξελίχθηκε σε μήλος και σήμαινε πρόβατο.
Η Μύκονος οφείλει την ονομασία της στον ήρωα Μύκονο, ο οποίος εθεωρείτο απόγονος του θεού Απόλλωνα και λατρευόταν τοπικά.
Η Νάξος φέρεται να πήρε το όνομά της από τον Νάξο, θρυλικό ηγεμόνα των πρώτων αποίκων που ήταν Κάρες, φερόμενο ως γιο του Πολέμωνα ή κατ’ άλλους ως γιο του Ενδυμίωνα ή τέλος γιο του Απόλλωνα και της νύμφης Ανακαλίδας.
Ως προς την ετυμολογία του ονόματος Πάρος πληροφορούμαστε από τον Στέφανο τον Βυζάντιο πως ο Καλλίμαχος ο γραμματικός υποστήριζε ότι οφείλεται στον αρκάδα οικιστή του νησιού Πάρο τον Παρράσιο, άποψη που δεχόταν και ο Αριστοτέλης.
Η Σίκινος έλαβε το όνομά της από τον Σίκινο, γιο του Θόαντος, βασιλιά της Λήμνου.
Το όνομα Σύρος προέρχεται από τους πρώτους κατοίκους του νησιού, τους Φοίνικες. Σήμερα υπάρχουν δύο εκδοχές για την ονομασία του νησιού. Σύμφωνα με την πρώτη, το όνομα προέρχεται από τη λέξη ουσύρα, που σημαίνει ευτυχής, ενώ, σύμφωνα με τη δεύτερη, προέρχεται από τη λέξη συρ, που σημαίνει βράχος. Ο ΄Ομηρος την ονομάζει Συρίη.
Η Σχοινούσα οφείλει πιθανότατα το όνομά της στο φυτό σχοίνος, το οποίο συνδέεται και με άλλα τοπωνύμια όπως Σχοίνος στη Βοιωτία και Σχοινούς στην Αρκαδία.
Η Τήνος έλαβε την ονομασία της από τον βασιλιά Τήνο, πρώτο οικιστή του νησιού και αρχηγό ομάδας Ιώνων από την Καρία της Μικράς Ασίας, που έφτασαν εδώ κατά τα προϊστορικά χρόνια. Τοπική παράδοση αποδίδει το όνομα του νησιού στην πριγκίπισσα Τήνο.
Το τοπωνύμιο Φολέγανδρος οφείλεται στον Φολέγανδρο, γιο του Μίνωος, μυθικού βασιλέα της Κρήτης, ο οποίος στάλθηκε να αποικίσει το εν λόγω νησί.
Τα ονόματα των λοιπών νησιών των Κυκλάδων είναι άγνωστου ετύμου.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος piombinos.com