Η τύχη του σπιτιού του Θεόδωρου Στάμου στη Λευκάδα

Ο ζωγράφος Θεόδωρος Στάμος (Νέα Υόρκη 1922 – Ιωάννινα 1997), κορυφαίος εκπρόσωπος του αμερικανικού αφαιρετικού εξπρεσιονισμού και από τους συνιδρυτές του εν λόγω καλλιτεχνικού κινήματος, το οποίο ως ομάδα πήρε την επωνυμία «Οι Οξύθυμοι», γεννήθηκε στον Νέο Κόσμο από ζευγάρι ελλήνων μεταναστών. Ο πατέρας του Θεόδωρος Σταματελάτος καταγόταν από τους Τσουκαλάδες της Λευκάδας, την οποία ο Θεόδωρος Στάμος επέλεξε προς τα τέλη του βίου ως τόπο διαμονής για παραπάνω από εξάμηνο κάθε χρόνο, αρχής γενομένης ανελλιπώς από τη Μεγάλη Εβδομάδα του ελληνικού Πάσχα. Γι’ αυτό, στη Χώρα της Λευκάδας έκτισε το σπίτι του και το εργαστήρι του, όπου φύλαγε και όλα τα έργα που φιλοτεχνούσε κατά την εδώ παραμονή του. Αργότερα έκτισε κι ένα «εξοχικό» στον ΄Αι-Γιάννη του νησιού.
Το δίπατο σπίτι του στην Πλατεία Ηρώων 6 της παραλίας της πόλης, κολλητά στο Λιμεναρχείο, ήταν από μόνο του ένα έργο τέχνης του ζωγράφου λόγω όχι μόνο της επίπλωσής του αλλά και του τρόπου που το είχε βάψει. Σε βιβλίο μου που έχει κυκλοφορήσει το 2003 από τις εκδόσεις Fagotto ως προσωπική μαρτυρία μου για τον ζωγράφο από την πολύχρονη γνωριμία μας, περιγράφω λεπτομερώς την εκκεντρική για τη μικροαστική αισθητική, αλλά και πόσο καλλιτεχνική, διακόσμηση του σπιτιού του Στάμου. Σε αυτό το σπίτι ο μέγιστος ζωγράφος μας, ο γνωστότερος διεθνής ζωγράφος που απέκτησε ποτέ η Ελλάδα, εξαιρουμένου βέβαια του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, είχε καταθέσει όλη την ψυχή του. Και μιλάω σε παρελθόντα χρόνο λόγο, γιατί αυτό το σπίτι δεν υπάρχει πια, αφότου κατέρρευσε η στέγη του και μεταβλήθηκε σε σωρό από μπάζα. Αποτελεί όνειδος για ολόκληρη τη λευκαδίτικη κοινωνία, αλλά κυρίως για τις πολιτικές και πνευματικές αρχές του τόπου, που επέτρεψαν αυτή την απαράδεκτη, εξοργιστική κατάντια. Σε άλλες χώρες με σοβαρή και υπεύθυνη πολιτιστική πολιτική θα είχαν μετατρέψει το σπίτι του Στάμου σε τόπο προσκυνήματος για τον ζωγράφο και πόλο έλξης φιλοτέχνων από ολόκληρο τον κόσμο, όπως συμβαίνει με τα σπίτια πάμπολλων καλλιτεχνών σε διάφορες πόλεις της Δύσης (όπως π.χ. του Χένρικ Ίψεν στο ΄Οσλο, του Ρούμπενς στην Αμβέρσα, του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου στο Τολέδο, του Β. Ουγκώ και του Ντελακρουά στο Παρίσι, του ΄Αντον Τσέχωφ στη Γιάλτα), τα οποία επισκέπτονται χιλιάδες τουρίστες ετησίως. Εδώ όμως αμφιβάλλω αν ο Υπουργός Πολιτισμού γνωρίζει καν τη ζωγραφική του Στάμου, πώς είναι δυνατόν να απαιτούμε να ασχοληθεί με ένα τέτοιο επουσιώδες πρόβλημα; Το πρόβλημα αφορά πρωτίστως τις τοπικές αρχές της Λευκάδας που επέδειξαν εγκληματική αδιαφορία λες και ήθελαν να εξαλείψουν κάθε ίχνος από το πέρασμα του Στάμου από τον τόπο του. Η επίπτωση αυτής της αδράνειας είναι πια δυστυχώς μη αναστρέψιμη.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος piombinos blogspot.com