Ο θάνατος του Ουλάι, πρωτοπόρου της σύγχρονης τέχνης, στις 11.3.2020, σε ηλικία 77 ετών, έβαλε οριστικό τέλος σε μια συνταρακτική προσωπική και καλλιτεχνική σχέση με την Μαρίνα Αμπράμοβιτς

Είναι 2010, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης, το περίφημο MoMa, όταν η Μαρίνα Αμπράμοβιτς, κορυφαία προσωπικότητα της παγκόσμιας σύγχρονης περφόρμανς, συναντά, για πρώτη φορά μετά από 30 και πλέον χρόνια, τον επί σειρά ετών πρώην σύντροφό της, Ουλάι, με τον οποίο είχαν μοιραστεί στο παρελθόν σημαντικές προσωπικές αλλά και καλλιτεχνικές στιγμές. Η συγκινητική επανένωσή τους έγινε, χωρίς να το γνωρίζει από πριν η ίδια η Αμπράμοβιτς, κατά την διάρκεια της πολυσυζητημένης περφόρμανς που παρουσίαζε εκείνη την εποχή, με τίτλο «Ενός λεπτού σιγή μ’ έναν ξένο» στο πλαίσιο της οποίας καλούσε ανθρώπους να καθίσουν απέναντί της, για ένα λεπτό, χωρίς να μιλούν, κοιτάζοντας απλά ο ένας τον άλλο…

Κάποια στιγμή κι ενώ η διάσημη σερβικής καταγωγής καλλιτέχνις βρίσκεται καθισμένη στην καρέκλα και καλεί κάποιον από το κοινό να έρθει, εμφανίζεται ο Ουλάι. Κάθεται στην καρέκλα που βρίσκεται ακριβώς απέναντί της, σε πολύ κοντινή απόσταση, και χωρίς να πει λέξη την κοιτά βαθιά μέσα στα μάτια. Έτσι, κοιτάζοντας ο ένας τον άλλο και με την Αμπράμοβιτς να μοιάζει να προσπαθεί με κόπο να συγκρατήσει τα δάκρυά της, γράφτηκε η ιστορία του πιο συγκλονιστικού μονόλεπτου της σύγχρονης τέχνης.

Η εν λόγω περφόρμανς συγκέντρωσε 750.000 επισκέπτες μέσα σε 735 ώρες, το βίντεο της συγκινητικής συνάντησης έκανε το γύρω του κόσμου κι έφθασε μέχρι Ελλάδα την οποία επισκέφθηκε η διάσημη περφόρμερ, το 2016, για να παρουσιάσει, στο Μουσείο Μπενάκη, την περίφημη μέθοδό της η οποία έγινε ανάρπαστη και στο εγχώριο κοινό.

Ο θάνατος του Ουλάι στα 77 του χρόνια, μετά από σκληρή μάχη με τον καρκίνο, προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση, ιδιαιτέρως στους κόλπους της παγκόσμιας περφόρμανς αρτ σκηνής. Γιατί ο Ουλάι υπήρξε το έτερον ήμισυ ενός από τα πλέον δημοφιλή και πρωτοπόρα καλλιτεχνικά ζευγάρια παγκοσμίως, ο επί σειρά ετών σύντροφος και συνεργάτης της κορυφαίας προσωπικότητας της σύγχρονης περφόρμανς.

Η Αμπράμοβιτς και ο Uwe Laysiepen, όπως ήταν το πραγματικό όνομα του Ουλάι, γνωρίστηκαν το 1976, στο Άμστερνταμ. Οι κοινές καλλιτεχνικές τους αναζητήσεις, το γεγονός ότι είχαν γεννηθεί την ίδια μέρα και φυσικά η έντονη ερωτική χημεία που δημιουργήθηκε αμέσως ανάμεσά τους τους οδήγησαν, μοιραία, στο να ενώσουν τις ζωές τους. Στα 12 χρόνια που έζησαν μαζί παρουσίασαν πολλές κοινές πρωτοποριακές παραστάσεις στις οποίες προσπαθούσαν να εξερευνήσουν τα όρια της αγάπης και της συμβίωσης μέσω της τέχνης και κυρίως της ζωντανής αναπαράστασης. Από τις πιο διάσημες κοινές περφόρμανς τους ήταν εκείνη στην οποία κάθονταν πλάτη – πλάτη με τα μαλλιά τους δεμένα.

Ακόμα και τον χωρισμό τους τον βίωσαν με έναν ιδιαίτερο, εντελώς καλλιτεχνικό τρόπο, ο οποίος σφράγισε ανεξίτηλα τα παγκόσμια δρώμενα της περφόρμανς αρτ: Στο πλαίσιο της τελευταίας τους κοινής παράστασης, με τίτλο «Το Μεγάλο Περπάτημα», οι δυο τους διέσχιζαν το Σινικό Τείχος, έχοντας ξεκινήσει από αντίθετες πλευρές. Με την τελευταία τους συνάντησή, κάπου στη μέση της διαδρομής, είπαν το οριστικό αντίο! Και να φανταστεί κανείς ότι το συγκεκριμένο πρότζεκτ το ετοίμαζαν επί οκτώ ολόκληρα χρόνια! (Αρχικά θα συναντιόντουσαν για να παντρευτούν!)

«Χρειαζόμασταν μια συγκεκριμένη μορφή του τέλους. Μετά από αυτή την τεράστια απόσταση που περπατήσαμε ο ένας προς τον άλλον, αυτό το τέλος ήταν πιο δραματικό, πιο πολύ έμοιαζε με φιλμ… γιατί στο τέλος είσαι πραγματικά μόνος, ό,τι και να κάνεις» θα δηλώσει λίγο αργότερα η Αμπράμοβιτς.

 «Για να καταλάβεις τον Ουλάι, χρειάζεσαι πολύ χρόνο, ίσως όλη μας τη ζωή» είχε πει κάποτε για τον πρώην σύντροφό της η Αμπράμοβιτς.

Οι δύο τους επεχείρησαν να δοκιμάσουν την έννοια των δύο που γίνονται ένα, πιέζοντας στα άκρα τη σχέση και την τέχνη τους. Εμβληματική, άλλωστε, παραμένει η περφόρμανς με τους δύο πλάτη με πλάτη, με πλεγμένα τα μαλλιά τους.

Τον Νοέμβριο του 2019, εγκαινιάστηκε στο μουσείο Stedelijk του Άμστερνταμ μεγάλη αναδρομική έκθεση του Ουλάι – η οποία παραμένει έως τον Απρίλιο.

«Είμαστε συντετριμμένοι από τα νέα του θανάτου του Ουλάι στην ηλικία των 76 χρόνων. Ο Ουλάι ήταν το πιο ελεύθερο πνεύμα, ένας πρωτοπόρος και προβοκάτορας με ρηξικέλευθο και ιστορικά μοναδικό έργο.

Ο θάνατός του αφήνει ένα σημαντικό κενό στον κόσμο, ένα κενό που δύσκολα θα καλυφθεί» ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο Ρίτσαρντ Σαλτούν, του οποίου η γκαλερί με έδρα το Λονδίνο εκπροσωπούσε τον καλλιτέχνη.

Η Μαρίνα Αμπράμοβιτς και ο Ουλάι το 2017 έφτιαξαν το ντοκιμαντέρ «The Story of Marina Abramović and Ulay». 

«Με μεγάλη θλίψη έμαθα σήμερα για το θάνατο του φίλου και πρώην συνεργάτη μου Ulay. Ήταν ένας εξαιρετικός καλλιτέχνης και ανθρώπινο ον, που θα μας λείψει βαθιά. Την ημέρα αυτή, είναι παρήγορο να γνωρίζουμε ότι η τέχνη και η κληρονομιά του θα ζήσουν για πάντα» δήλωσε η Μαρίνα Αμπράμοβιτς για το μεγάλο της έρωτα! O tempora o mores!

(επιλογή υλικού από τον τύπο)