Η Κοινωνική Αντιστροφή στην Εποχή των Social Media: Μια Ψυχολογική Ανάλυση

Στη σύγχρονη εποχή των κοινωνικών δικτύων, το “θαυμαστό” αναμιγνύεται με το “σκουπίδι”, και συχνά το δεύτερο υπερισχύει. Άτομα χωρίς ουσιαστικό ταλέντο ανεβαίνουν ψηλά, ενώ πραγματικοί δημιουργοί αγωνίζονται για αναγνώριση.

Αυτή η “κοινωνική αντιστροφή” πηγάζει από βαθιές ψυχολογικές τάσεις, ενισχυμένες από αλγόριθμους πλατφορμών όπως TikTok, YouTube και Instagram. Στην Ελλάδα, influencers γίνονται διάσημοι για απλά πράγματα: καλλιέργεια ντομάτας σε βουνό, μαγείρεμα βοσκού, live βόλτες, viral κακοποίηση, τοπικές προφορές ή παίκτες TikTok που λαμβάνουν δώρα.

1. Ψυχολογία Φήμης: Ναρκισσισμός και Άμεση Ικανοποίηση

Η επιθυμία αναγνώρισης γίνεται παθολογικός ναρκισσισμός, με τη φήμη να λειτουργεί σαν ναρκωτικό, προκαλώντας μοναξιά και εξάρτηση.

2. Αλγόριθμοι και “Σκουπίδι”: Οικονομία Προσοχής

Οι αλγόριθμοι προωθούν sensational υλικό για εμπλοκή, δημιουργώντας οικονομία views.

Βασίζεται σε “social proof”: Κάτι φαίνεται καλό επειδή “όλοι το βλέπουν”, ακόμα κι αν είναι άχρηστο. Έτσι, καλλιτέχνες μένουν πίσω, ενώ παίκτες TikTok κερδίζουν δώρα με γοητεία!

3. Γιατί οι “Άχρηστοι” Ανεβαίνουν;

Οι κανόνες ζωής ανατρέπονται στα media, με influencers να προβάλλουν fake ζωές από ανασφάλεια.

Ο πραγματικός καλλιτέχνης αναδεικνύεται διαχρονικά, όχι με την ταχύτητα των social. Επιπλέον, όσοι ξεγελούν με ηθοποιία, manipulations και κόλπα –έξυπνοι επιφάνειας– νομίζουν ότι κοροϊδεύουν βαθιά τους άλλους, αλλά κοροϊδεύουν βαθιά τον εαυτό τους, ως η χειρότερη ομάδα “χαζών”: γρήγοροι στα απλά, σαν σκιέρ που κατατροπώνονται από το μεγάλο κύμα.

4. Συνέπειες: Γιατί δεν Αξίζει;

Η φήμη φέρνει άγχος και κατάθλιψη, με influencers σε live ώρες από φόβο απώλειας.

Μακροπρόθεσμα: κατάθλιψη, αυτοκτονικές τάσεις, εκρήξεις, μετατόπιση πραγματικότητας – ζώντας το ψέμα, χάνουν τον εαυτό. Μελέτες δείχνουν αυξημένο άγχος/κατάθλιψη από την υπερ-χρήση, ειδικά νέοι.

Συμβουλές: Περιορίστε τον online χρόνο, εστιάστε offline, ζητήστε βοήθεια. Εστίαση στην αυθεντικότητα: Τέχνη από πάθος, όχι από τα likes.

Η αντιστροφή αποκαλύπτει αδυναμίες: ανάγκη έγκρισης, έλλειψη υπομονής. Χρειάζεται συνειδητοποίηση!

Υστερόγραφο

Αυτό το φαινόμενο θυμίζει τον μύθο του Νάρκισσου από την ελληνική μυθολογία, όπου ο όμορφος νέος ερωτεύεται την εικόνα του σε μια λίμνη, αγνοώντας την πραγματικότητα και οδηγούμενος σε καταστροφή –σύμβολο του ναρκισσισμού που τροφοδοτείται από τα social media, όπως η “ηχώ” των likes και followers.

Στη νευροφυσιολογία, συνδέεται με το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου (dopamine pathways, nucleus accumbens), όπου τα likes ενεργοποιούν εθισμό παρόμοιο με των ναρκωτικών, ενισχύοντας ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά και οδηγώντας σε ψυχολογικές διαταραχές.