Όταν το Σύστημα Αυτοσεβασμού “Κρασάρει”: Τι συμβαίνει και πώς το αντιμετωπίζουμε

Έχεις παρατηρήσει ποτέ κάποιον που ξαφνικά αλλάζει; Που από ήρεμος γίνεται νευρικός, από στοργικός γίνεται απότομος; Εδώ σου εξηγούμε τι συμβαίνει όταν ένα βαθύ τραύμα ενεργοποιείται και πώς μπορείς να προστατευτείς, διατηρώντας την αγάπη και τη χαρά σου!

1.Το “Κρασάρισμα” του Εσωτερικού Συστήματος

Όταν κάποιος χάνει τον αυτοσεβασμό και τον σεβασμό προς αυτούς που τον αγαπούν, είναι σαν να έχει “κατέβει” το εσωτερικό του σύστημα. Αυτό συμβαίνει γιατί ένα βαθύ ψυχικό τραύμα έχει ενεργοποιηθεί.

Νευροφυσιολογία: Το τραύμα ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα και περιοχές όπως η αμυγδαλή (ο “συναγερμός” του εγκεφάλου), προκαλώντας υπερ-αντίδραση σε ερεθίσματα. Το άτομο νιώθει “παγωμένο” συναισθηματικά, αλλά αντιδρά υπερβολικά για να προστατευτεί.

Από το 0 στο 100 σε Δευτερόλεπτα

Το άτομο γίνεται νευρωτικό και ακανόνιστο. Διαπληκτίζεται εύκολα, συζητά μόνο συγκεκριμένα θέματα και μπορεί να φέρεται αυταρχικά. Ψάχνει στιγμές διασκέδασης για να “ξεφύγει” από τον πόνο του.

Νευροφυσιολογία: Η υπερδραστηριότητα της αμυγδαλής και η μειωμένη λειτουργία του προμετωπιαίου φλοιού (που ελέγχει τη λογική) οδηγούν σε παρορμητικές συμπεριφορές. Είναι σαν ο εγκέφαλος να “κολλάει” σε κατάσταση μάχης ή φυγής.

3. Από πού προέρχεται το Τραύμα;

Το τραύμα μπορεί να πηγάζει από:

• Αντιγραφή συμπεριφορών από κάποιον που πλήγωσε το άτομο.

• Παιδικές εμπειρίες που “κλειδώθηκαν” στην ψυχή και ενεργοποιούνται αργότερα.

• Στρεσογόνα γεγονότα που πυροδοτούν παλιά μοτίβα.

Νευροφυσιολογία: Οι τραυματικές εμπειρίες δημιουργούν νευρωνικές συνδέσεις που ενεργοποιούνται ξανά σε παρόμοιες συνθήκες, σαν “αυτοματοποιημένες” αντιδράσεις.

4. Όταν το άτομο γίνεται Τοξικό

Αυτό το τραύμα μπορεί να υπάρχει σε σένα, το παιδί σου, τον φίλο σου ή τον σύντροφό σου. Όταν συμβαίνει, το άτομο μπορεί να γίνει τοξικό, επηρεάζοντας τις σχέσεις του.

Μην αφήνεις τη συμπεριφορά του να σε παρασύρει! Η τοξικότητα δεν είναι προσωπική, αλλά μια κραυγή πόνου.

5. Πώς να προστατευτείς και να Βοηθήσεις

Αντιμετώπισε την κατάσταση με:

• Αγάπη και προσευχή: Δείξε συμπόνια, αλλά κράτα τα όριά σου.

• Τυχαίες πράξεις καλοσύνης: Μικρές χειρονομίες μπορούν να “μαλακώσουν” την ένταση.

• Σταθερή κατανόηση: Μάθε για το τραύμα και μην το παίρνεις προσωπικά.

• Χαρά: Διατήρησε τη δική σου ευτυχία, ό,τι κι αν γίνεται!

Νευροφυσιολογία: Η καλοσύνη και η σταθερότητα ενεργοποιούν την παρασυμπαθητική απόκριση, που ηρεμεί το νευρικό σύστημα και του άλλου και το δικό σου.

6. Γιατί Είναι Σημαντικό να το Καταλάβεις

Το να κατανοείς τι συμβαίνει δεν σημαίνει ότι πρέπει να ανέχεσαι την τοξικότητα. Σημαίνει ότι μπορείς να προστατεύσεις την ψυχική σου ηρεμία και ίσως να βοηθήσεις το άτομο να βρει τον δρόμο του.

Παράδειγμα: Αν ο φίλος σου γίνεται απότομος, αντί να τσακωθείς, πες: «Βλέπω ότι είσαι αναστατωμένος, είμαι εδώ αν θες να μιλήσουμε.» Αυτό δείχνει κατανόηση χωρίς να θυσιάζεις την αξιοπρέπειά σου.

Πηγές από τη Νευροφυσιολογία

1 Van der Kolk, B. (2014). The Body Keeps the Score. Εξηγεί πώς τα τραύματα αποθηκεύονται στο σώμα και τον εγκέφαλο.

2 Siegel, D. J. (2020). The Developing Mind. Αναλύει πώς οι νευρωνικές συνδέσεις επηρεάζουν τη συμπεριφορά.

3 Porges, S. W. (2011). The Polyvagal Theory. Περιγράφει το ρόλο του νευρικού συστήματος στην αντίδραση σε στρες.

• Δες το βιβλίο του Van der Kolk για πρακτικές συμβουλές.

• Αναζήτησε άρθρα στο PubMed για «trauma and amygdala».

• Συζήτησε με έναν ψυχολόγο για εξατομικευμένη βοήθεια.