Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ

Εδώ και είκοσιπέντε αιώνες, ο Πλάτωνας θεμελίωσε την Φιλοσοφία του ΕΙΝΑΙ, φιλοσοφική σκέψη που κυριαρχεί μέχρι σήμερα στον δυτικό κόσμο. Στην πραγματικότητα ο Πλάτωνας εξάντλησε το θέμα, και όλοι εμείς οι υπόλοιποι, ακόμα και αυτοί που τον αγνοούν, απλώς κάνουμε σχόλια στην πλατωνική αντίληψη.

Σύμφωνα με τον Πλάτωνα το “τελείως είναι”, δηλαδή το Αληθινό Είναι (το Αγαθόν), είναι πέραν του “είναι”, της ουσίας και των προσδιορισμών. Από Αυτό (όπως από τον ήλιο πηγάζει το φως) πηγάζει το Είναι (η Ουσία), που είναι η πιο αφηρημένη και η πιο κενή (χωρίς προσδιορισμούς) έννοια που ταυτίζεται με την Απλή Ύπαρξη. Από την διαφοροποίηση του Είναι προκύπτουν με διάφορους προσδιορισμούς όλα τα είναι, όλα τα όντα. Από το Είναι προκύπτει με την Αυτοσυνείδηση η υποκειμενική αντίληψη (η ψυχή, με την έννοια της νοητής ύπαρξης) και οι αντικειμενικές καταστάσεις (ο κόσμος των όντων, των ιδεών).

Ο νοητός κόσμος λοιπόν είναι διττός: νους (η πραγματική ουσία της ψυχής) και νοητό. Αυτά είναι της ίδιας ουσίας (“είναι”) αλλά διαφοροποιούνται στους προσδιορισμούς τους και στην λειτουργία τους. Κάθε “είναι” (δηλαδή κάθε προσδιοριζόμενο) έχει μία διπλή έννοια: “είναι” (δηλαδή υπάρχει) και “είναι τι” (είναι κάτι, προσδιορισμός). Ο κόσμος των φαινομένων δεν είναι παρά μία αντανάκλαση του νοητού κόσμου, ένα είδωλο, ένα αντίγραφο, το οποίο δεν ανήκει στον χώρο του “είναι” αλλά του γίγνεσθαι (δηλαδή του στιγμιαίου “είναι” που διαφοροποιείται συνεχώς).

Λίγους αιώνες αργότερα, ο Πλωτίνος, ο μεγαλύτερος σχολιαστής του Πλάτωνα, θα περιγράψει με σαφήνεια τις τέσσερις σφαίρες του Είναι:
α)το Ένα, το Αληθινό Είναι, η Πηγή του παντός,
β) ο νους, η νοητική σφαίρα,
γ) η ψυχή (με την έννοια της ζωτικής αρχής),
δ) η ύλη.

Όπως για τον Πλάτωνα όλα ανήκουν στο Είναι (στο “τελείως είναι”) που πρέπει να το αντιληφθεί η ψυχή (ο νοητικός πυρήνας) εγκαταλείποντας τον κόσμο των φαινομένων και τον κόσμο των νοητών, έτσι και για τον Πλωτίνο όλα ανήκουν στο Ένα, που μπορεί να προσεγγίσει ο νους εγκαταλείποντας όλες τις εξωτερικές σφαίρες του Είναι, ακόμα και την αντίληψη μίας ξεχωριστής ύπαρξης, δηλαδή κάθε νοητική δραστηριότητα.

Πολλούς αιώνες μετά τον Πλάτωνα, ο Χέγκελ αντιλήφθηκε ότι το “Είναι” ταυτίζεται με το Νοείν, αντιλήφθηκε δηλαδή ότι το “Είναι” δεν είναι κάποια ουσία αλλά δραστηριότητα, ενέργεια, λειτουργία. Από το “Είναι” με την δυναμική έννοια, το Νοείν, που ταυτίζεται με το Απόλυτο Μη-Είναι (κι όχι το μη-είναι ως άρνηση του είναι), όταν διαφοροποιείται, αναδύεται ο κόσμος του Είναι (της ουσίας, του προσδιορισμού) και από την διαφοροποίηση του Είναι προκύπτει η νοητική σφαίρα της υποκειμενικής ύπαρξης και της αντικειμενικής κατάστασης. Όλα είναι νόηση. Η περαιτέρω αλλοτρίωση του πνεύματος (της συνείδησης) και ο ταυτόχρονος εκφυλισμός των νοητών σε φαινόμενα, οδηγεί στην σφαίρα της φύσης, του υλικού κόσμου. Η απόσπαση του πνεύματος από τον κόσμο των φαινομένων, η συγκέντρωσή του από τις σκόρπιες νοητικές δραστηριότητες στην Αληθινή Ύπαρξη, στο Αληθινό Είναι, μας βγάζει τελικά έξω από τις σφαίρες του Είναι, στο Απόλυτο Είναι, όπου το Νοείν αντιλαμβάνεται πλέον την Απεραντοσύνη και την Αιωνιότητα της Ύπαρξης.

Τον περασμένο αιώνα οι υπαρξιστές προσπάθησαν μέσα από την Δεδομένη Ύπαρξη (αυτό το “Είναι” που είμαστε και αγνοούμε το Βάθος του) να ξεχωρίσουν το Πραγματικό Είναι από όλα τα νοητικά σκουπίδια, όλες τις αδιέξοδες νοητικές διαδικασίες και τις μάταιες δραστηριότητες. Το “Είναι” που στέκεται ως Υπόβαθρο σε κάθε “σχετικό είναι” θα αποκαλυφθεί μόνο όταν εγκαταλειφθούν όλα αυτά που δεν “είναι”. Τελικά το Αληθινό Είναι αποκαλύπτεται ως Μη-Είναι, ως έλλειψη οποιασδήποτε νοητικής διεργασίας και προσδιορισμού.

Η Αληθινή Ύπαρξη είναι τελείως έξω από την σφαίρα της ύπαρξης όπως την αντιλαμβάνονται οι κοινοί άνθρωποι, έξω από την σφαίρα της εμπειρίας, του βιώματος. Ακόμα και σήμερα η Αναζήτηση του Αληθινού Είναι, η Βίωση του Αληθινού Είναι, πέρα από τις όποιες σχετικές και τελικά άχρηστες και αδιάφορες δραστηριότητες, παραμένει το κύριο πρόβλημα της Αληθινής Φιλοσοφίας. Το “Είναι” ως υποστήριγμα κάθε ύπαρξης (οποιουδήποτε είδους ύπαρξης) είναι πάντα Παρόν και πάντα Διαθέσιμο για να το βιώσουμε. Η σπατάλη του χρόνου δεν αφορά το Άχρονο. Είτε το θέλουμε είτε όχι, μα σήμερα, μα σε δέκα χιλιάδες χρόνια, θα πρέπει να εγκαταλείψουμε όλες τις ανόητες δραστηριότητες για να αναδυθούμε στην Αληθινή Ύπαρξη.

Πηγή: neoastro.gr