Το «σύμπλεγμα της Μέδουσας»!

Ο Peter Levine, γιατρός, βιολόγος και ψυχολόγος, με ειδικότητα στη διαταραχή μετατραυματικού άγχους (ΔΜΤΑ) αποκαλεί αυτήν την κατάσταση το «σύμπλεγμα της Μέδουσας».

Όπως όποιος αντίκριζε καταπρόσωπο τη μυθολογική Μέδουσα γινόταν άγαλμα, έτσι και το ζώο (ή ο άνθρωπος), όταν βιώσει μια αναπάντεχη και συντριπτική εμπειρία, «παγώνει»!

Αν επιχειρήσουμε έναν ζωομορφισμό της ελληνικής κοινωνίας μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το «σύμπλεγμα της Μέδουσας» για να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε την αντίδραση της στην συντριπτική εμπειρία της ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ και οικονομικής κατάρρευσης.

Η Ελλάδα, ως αντιλόπη, μηρύκαζε αμέριμνη τα φρέσκα χορταράκια που της είχαν προσφέρει οι βροχές της ένταξης στο ευρώ και μιας αμέριμνης ζωής και τεχνολογικής ανάπτυξης.

Όταν της επιτέθηκε το τσιτάχ του ιου και της οικονομικής κρίσης ήταν πολύ χοντρή και ανόητη για να τρέξει, ήταν πολύ αργά για να ξεφύγει!

Αν στεκόταν, μαζί με τις υπόλοιπες αντιλόπες και τα γκνου, να αντιμετωπίσει το σαρκοφάγο τσιταχ, εκείνο θα αποθαρρυνόταν και θα έφευγε. Όμως τα φυτοφάγα ζώα σπάνια το κάνουν αυτό.

Άλλωστε την Ελλάδα την είχαν πείσει ότι κάθε αντίδραση, κάθε αντίσταση, είναι περιττή και μάταιη. Και ίσως να μην είχαν άδικο, αφού η αντιλόπη μόνη της δεν μπορεί να νικήσει ένα αιλουροειδές, όπως και ένα μικρό κράτος βρίσκεται σε μειονεκτική θέση όταν αντιμετωπίζει την ξαφνική επίθεση κρατών και βιολογικό πόλεμο, οργανισμών πολύ πιο ισχυρών από αυτό.

Μετά το σοκ της επίθεσης και την επίκτητη (με τη βοήθεια των media) ανημποριά, το αιχμαλωτισμένο ζώο πάγωσε!

Με αυτήν την αντίδραση πετυχαίνει δύο πράγματα: Είτε θα φαγωθεί χωρίς πόνο είτε θα περιμένει την κατάλληλη ευκαιρία για να δραπετεύσει.

Η ελληνική κοινωνία ποντάρει πολλά σε αυτό το πάγωμα, που συνήθως συνοδεύεται από φράσεις του τύπου «think positive», «keep calm», «τη δουλειά μου να κοιτάω» κλπ.

Έχει μείνει αδρανής, ελπίζοντας πως θα μπορέσει να ξεφύγει, μόλις το αρπακτικό στρέψει αλλού την προσοχή του (και προσεύχεται για έναν πόλεμο κάπου μακριά).

Δεν πολεμάει, δεν αντιδράει. Ουσιαστικά ζει μια κατάσταση αποπροσωποποίησης, λες και ό,τι βιώνει συμβαίνει σε κάποιον άλλον, λες και όλα είναι ένα άσχημο όνειρο, που σύντομα θα περάσει και η ανάπτυξη θα επανέλθει ως δια μαγείας, φέρνοντας πίσω όλο το φρέσκο χορταράκι για να συνεχίσουν τη νομή.

Από τη μεριά του αρπακτικού, το δόγμα του σοκ που αναφέρει και η Ναόμι Κλάιν, είναι ακριβώς η σωστή τακτική εξουδετέρωσης του θύματος.

Δεν του αφήνει χρόνο να σκεφτεί, να αντιδράσει, να συνασπιστεί. Είναι βέβαιο ότι το θήραμα θα αφεθεί να κατασπαραχτεί, ελπίζοντας μάταια στο έλεος του κυνηγού.

Μπορούμε επίσης να φανταστούμε κάθε αντιλόπη όχι ως κράτος, αλλά ως μεμονωμένο άτομο, και το κοπάδι ως την ελληνική κοινωνία.

Όταν το αιλουροειδές επιτέθηκε, οι αντιλόπες δεν συνασπίστηκαν για να το διώξουν, αλλά τράπηκαν σε φυγή αφήνοντας πίσω τους πιο αδύναμους.

Αυτό το μοντέλο της «επιβίωσης του ισχυρότερου» προωθούν και οι ίδιοι οι νεοφιλελεύθεροι, αυτό είναι το σλόγκαν κάθε σαρκοφάγου. Κάποιοι θα φαγωθούν για να ζήσουν οι άλλοι.

Αλλά υπάρχει μια βασική διαφορά ανάμεσα στα τσιτάχ και στον νεοφιλελευθερισμό: Ο δεύτερος είναι αδηφάγος. Δεν χορταίνει με έναν.

Το τσιτάχ θέλει μόνο να τραφεί. Ο άνθρωπος θέλει να κυριαρχήσει.

Και η κυριαρχία επιτυγχάνεται μέσω του γενικού τρόμου, της κοινωνικής αποσάθρωσης, της εμφύλιας σύγκρουσης και της γενικευμένης αναταραχής και του διαχωρισμού.

Στην αναμπουμπούλα το τσιτάχ χαίρεται.

Και θα σας πω μια πιθανή διέξοδο από το «σύμπλεγμα της Μέδουσας» χρησιμοποιώντας μια αληθινή ιστορία: Το 1976, στο Τσοντίλλα της Καλιφόρνια, 26 παιδιά απήχθησαν μέσα από το σχολικό τους λεωφορείο. Οι απαγωγείς τα πήγαν σε ένα λατομείο και τα φυλάκισαν σε μια «τρύπα», ένα τροχόσπιτο θαμμένο κάτω από τόνους χώματος.

Τα παιδιά έμειναν μια ολόκληρη μέρα εκεί μέσα, μέχρι που κατάφεραν να αποδράσουν, χωρίς κανένα να τραυματιστεί. Σωματικά, γιατί ψυχικά όλα τραυματίστηκαν. Οι ψυχίατροι που τα παρακολούθησαν βρήκαν ότι όλα παρουσίαζαν «μακροπρόθεσμα σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχολογική, την ιατρική και την κοινωνική τους λειτουργικότητα.»

Όλα εκτός από ένα δεκατετράχρονο. Τι είχε συμβεί; Γιατί ο Μπομπ δεν παρουσίασε το σύνδρομο της Μέδουσας; Τα παιδιά, όπως είπαμε, είχαν φυλακιστεί κάτω από τόνους χώματος. Όταν κάποιο έγειρε πάνω σε έναν ξύλινο πάσαλο, το «ταβάνι» υποχώρησε και το χώμα άρχισε να μπαίνει στην «τρύπα» τους, σαν μέσα σε μια κλεψύδρα.

Τα περισσότερα παιδιά έμειναν αποσβολωμένα, περιμένοντας το τέλος τους. Άλλα μόνο ούρλιαζαν. Τότε ο Μπομπ ξεκίνησε να σκάβει. Κατάφερε να συνεφέρει ένα ακόμα παιδί για να τον βοηθήσει. Τελικά, χάρη στην πρωτοβουλία του Μπομπ, έφτιαξαν ένα μικρό τούνελ και κατάφεραν να βγουν πριν θαφτούν ζωντανοί.

Αυτό που απάλλαξε τον Μπομπ από το «σύμπλεγμα της Μέδουσας» και το επακόλουθο ΔΜΤΑ, ήταν ακριβώς η κινητοποίηση του. Δεν έμεινε απαθής, περιμένοντας το θάνατο. Αντέδρασε, προσπάθησε και χάρη στην κινητοποίηση του σώθηκαν όλοι.

Αυτή είναι και η μόνη σωτηρία για την αντιλόπη: Η δράση.

Σε διακρατικό επίπεδο είναι ο συνασπισμός όλων των φυτοφάγων, των αδύναμων κρίκων, των γουρουνιών, ενάντια στο αδηφάγο αρπακτικό.

Όσο ο καθένας νοιάζεται μόνο για το τομάρι του το αρπακτικό θα είναι πιο δυνατό. Το «σύμπλεγμα της Μέδουσας» ωφελεί συνήθως τους θύτες. Σπάνια τα θύματα.

Υ.Γ ΩΣΤΟΣΟ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΜΙΑ ΛΟΓΙΚΗ ΥΦΕΡΠΟΥΣΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΝΤΙΛΗΠΤΗ ΛΟΓΩ ΤΩΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΩΝ ΜΟΤΙΒΩΝ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΜΑΣ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΜΕΤΡΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΕ ΟΛΟ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ… ΟΠΩΣ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΥΣΙΑ ΑΓΚΑΛΙΑΣ ΕΩΣ ΤΟΝ ΔΙΑΡΚΗ ΦΟΒΟ ΓΙΑ ΟΛΑ… ΕΔΩ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΡΑΣΟΥΜΕ… ΜΕ ΔΥΝΑΜΗ ΣΑΝ ΤΟΝ ΠΕΡΣΕΑ… ΑΛΛΑ ΓΙΑ ΑΥΤΟ ΘΑ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ΑΛΛΗ ΣΤΙΓΜΗ… ΟΜΩΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΤΟ ΚΑΤΑΛΑΒΟΥΜΕ… ΚΑΙ ΝΑ ΤΟ ΠΑΛΕΨΟΥΜΕ… ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΟΡΑΤΟ ΑΛΛΑ ΠΟΛΥ ΠΟΛΥ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ…