Για τον Ισμαήλ Κανταρέ

Εν όψει της επικείμενης άφιξης στην Ελλάδα του γνωστού αλβανού πεζογράφου Ισμαήλ Κανταρέ για μία διάλεξή του στο Μέγαρον Plus, έχω να παρατηρήσω κάποια πράγματα, που δεν έχουν διόλου να κάνουν με το λογοτεχνικό ανάστημα του εν λόγω συγγραφέα. Τούτο ας το μετρήσουν ως αρμοδιότεροι οι κριτικοί της λογοτεχνίας. Ο Κανταρέ υπήρξε επί χρόνια, όταν η χώρα του στέναζε υπό το αυταρχικό καθεστώς του πατερούλη Εμβέρ Χότζα, η σχεδόν μόνη φωνή αλβανού λογοτέχνη που ακουγόταν έξω από τα σύνορα της Χώρας των Αετών. Τούτο σημαίνει πως απολάμβανε της εκτίμησης του αλβανού τιμονιέρη, ειδάλλως θα του ήταν αδύνατο να εκδίδει τα βιβλία του, όπως συνέβαινε και συμβαίνει σε όλα εν γένει τα υπό δικτατορικό καθεστώς στενάζοντα κράτη. Ο εν λόγω συγγραφέας, διορατικός καθώς ήταν, διέβλεψε κάποια στιγμή ότι θα κατέρρεε το καθεστώς του Χότζα. Έτσι, κατέφυγε στη Δύση όπου, με πονηρία, έπαιξε επιτυχώς το χαρτί του αντιφρονούντος και καταπιεσμένου πολίτη. Έκανε, καλή του ώρα, ό,τι και η Τουρκία, η οποία, από ουδέτερη δήθεν χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, έσπευσε να κηρύξει τον πόλεμο στη Γερμανία ένα μήνα πριν από την κατάρρευση του ναζισμού, προκειμένου να επωφεληθεί των προνομίων των νικητών.
Ο Ισμαήλ Κανταρέ έχει ως γνωστόν γεννηθεί το 1936 στο Αργυρόκαστρο, κομμάτι της βορειοηπειρωτικής αλύτρωτης περιοχής. Για τη γενέτειρά του έχει γράψει ένα καλό βιβλίο που τιτλοφορείται «Το χρονικό της πέτρινης πόλης». Σε αυτό οι Έλληνες εμφανίζονται ως κατακτητές στον ίδιο βαθμό με τους Ιταλούς και τους Γερμανούς. Δεν κάνει καθόλου λόγο για το πώς βρέθηκαν οι έλληνες εισβολείς εκεί. Αποκρύπτει το γεγονός ότι οι Έλληνες, αμυνόμενοι της χώρας τους, εξαναγκάστηκαν να αποκρούσουν τις επιτυχείς αρχικά επιθέσεις της φασιστικής Ιταλίας από την Αλβανία και, προελαύνοντας νικηφόρα, κυνήγησαν τους κοκορόφτερους μακαρονάδες  επί αλβανικού -στα χαρτιά- εδάφους. Όταν, λοιπόν, ο Κανταρέ θα έλθει με το καλό στην Αθήνα, δεν αρκεί μόνο να του πλέξουμε το εγκώμιο για τις αναμφισβήτητες λογοτεχνικές του ικανότητες. Καλό είναι κάποιος να του θυμίσει μερικά πράγματα, να τον ρωτήσει για τις σχέσεις του με το δικτατορικό καθεστώς της χώρας του, εφόσον βεβαίως θελήσει να δρέψει δάφνες αντιφρονούντος, και να του ζητήσει να επανορθώσει το διασυρμό της Ελλάδας στο έργο του.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος