Γλωσσικά τινα (Ζ’): η χρήση του που, του πού και του όπου

Στον προφορικό λόγο, με την πάροδο του χρόνου και τη δια του νόμου εφαρμογή του μονοτονικού συστήματος γραφής, οι νέοι τείνουν να συγχέουν το ερωτηματικής χροιάς επίρρημα πού με την αναφορική αντωνυμία που και, ακόμα χειρότερα με το επίρρημα όπου, στη θέση του οποίου χρησιμοποιούν συχνά πυκνά το μόριο που. ΄Ετσι, λόγου χάριν, αντί της ορθής πρότασης: «Τοποθέτησε το ποτήρι εκεί όπου το βρήκες», συνηθίζεται πια να λέγεται: «Τοποθέτησε το ποτήρι εκεί που το βρήκες». ΄Ομως όταν γίνεται αναφορά σε τόπο (με την πλατιά έννοια), αποκλείουμε εξάπαντος το που. Οπότε λέμε: «στο γυμνάσιο όπου φοίτησα» και όχι: «στο γυμνάσιο που φοίτησα». Λέμε: «στην τράπεζα όπου έγινε η κλοπή» και όχι: «στην τράπεζα που έγινε η κλοπή». Κατά τον ίδιο τρόπο θα πούμε: «Ο οδηγός πέθανε αργότερα στο νοσοκομείο, όπου τον μετέφεραν». –«Το κέντρο όπου συχνάζουν κακοποιά στοιχεία…» -«Η πηγή από όπου αντλούμε τις ιστορικές πληροφορίες…» -«Αργότερα πέρασε από το σημείο όπου είχε γίνει το δυστύχημα».
Η αντωνυμία που υποκαθιστά την αναφορική αντωνυμία ο οποίος σε όλα τα γένη, όλες τις πτώσεις και όλους τους αριθμούς. Δεν υποκαθιστά όμως με κανέναν τρόπο τις προθέσεις που προηγούνται ενδεχομένως της αντωνυμίας σε μια πρόταση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, την πρόθεση ακολουθεί, ανάλογα με τη σύνταξη, μία μορφή της αντωνυμίας ο οποίος. ΄Ετσι, δεν λέμε ούτε γράφουμε ποτέ: «τα συμπεράσματα που καταλήξαμε», αλλά «τα συμπεράσματα στα οποία καταλήξαμε». Δεν λέμε: «το πράγμα που συζητήσαμε…», αλλά «το πράγμα για το οποίο συζητήσαμε…» Δεν λέμε: «τα αδικήματα που κατηγορείται», αλλά «τα αδικήματα για τα οποία κατηγορείται». Δεν λέμε: «το αυτοκίνητο που διέφυγαν οι ληστές», αλλά «το αυτοκίνητο με το οποίο διέφυγαν οι ληστές». Δεν λέμε: «από τις ασάφειες που περιέπεσε φάνηκε ότι…», αλλά «από τις ασάφειες στις οποίες περιέπεσε φάνηκε ότι…»
΄Οταν το μόριο που έχει τη θέση αναφορικής αντωνυμίας, την αντικαθιστά άλλοτε μόνο του κι άλλοτε μαζί με την επαναληπτική αντωνυμία, η οποία φανερώνει την πτώση του άκλιτου που και διασαφηνίζει το νόημα. ΄Ετσι γράφουμε: «Η καλή γειτόνισσα που τής αφήσαμε (=στην οποία αφήσαμε) τα κλειδιά του σπιτιού». –«Ο παιδαγωγός που τού αναθέσαμε (=στον οποίο αναθέσαμε) την επίβλεψη των παιδιών». -«΄Ηταν τύραννος που τον έτρεμε(=τον οποίο έτρεμε) ο κόσμος». –