Γλωσσικά τινα (ΙΒ’): η χρήση των αριθμητικών

Το αριθμητικό έξι γράφεται πάντοτε με ι  για να διακρίνεται από το ομώνυμο ουσιαστικό έξη που σημαίνει τη συνήθεια και γράφεται με η.
Τα αριθμητικά από το δεκατρία ως το δεκαεννιά γράφονται σε μία λέξη, ενώ τα αριθμητικά μετά το είκοσι γράφονται σε δύο: δεκαπέντε, δεκαέξι, είκοσι δύο, πενήντα τρία, εβδομήντα πέντε, ογδόντα τέσσερα κ.λπ.
Τα αριθμητικά εννιά (άκλιτο) και εννιακόσιοι, -ες, -α γράφονται με δύο ν: εννιά σκύλοι, εννιά γυναίκες, εννιά χρόνια, εννιακόσιοι νοματαίοι, εννιακόσιες σελίδες, εννιακόσια βιβλία.  Απεναντίας τα αριθμητικά ενενήντα (άκλιτο) και ένατος, -η, -ο γράφονται με ένα ν:
ενενήντα τόμοι, ενενήντα εκκλησίες, ενενήντα πρόβατα, ο ένατος δρομέας, η ενάτη συμφωνία, το ένατο όχημα.
Τα αριθμητικά μισός, -ή, -ό στα σύνθετα είναι  -ήμισι, -μισι και είναι άκλιτα: τρεισήμισι μήνες, δυόμισι πήχεις, τρεισήμισι εβδομάδες, οκτώμισι ώρες, πεντέμισι μέρες, τεσσεράμισι χιλιόμετρα, τριάμισι χρόνια. Βέβαια πολλοί μπερδεύονται με τον καθαρευουσιάνικο τύπο «ο ήμισυς, το ήμισυ» και γι΄αυτό γράφουν εσφαλμένα με υ, π.χ. εξίμισυ χρόνια. Από τον παραπάνω κανόνα εξαιρούνται το αρσενικό αριθμητικό ενάμισης και το θηλυκό μιάμιση. ΄Ετσι γράφουμε π.χ. χρειάστηκα μιάμισης ώρας πορεία, θα επιστρέψει σε ενάμιση χρόνο, διορίστηκε ύστερα από ενάμιση μήνα, έλειψα μιάμιση εβδομάδα στη Ρώμη.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος