Διάφορα γλωσσικά ατοπήματα

Είναι πολύ φυσικό κάθε γλώσσα να δανείζεται ξενόγλωσσες λέξεις και να εμπλουτίζεται με αυτές. Από τη στιγμή όμως που η ελληνική γλώσσα παύει να αφομοιώνει τα ξένα γλωσσικά της δάνεια, δηλαδή παύει να τα προσαρμόζει στο ύφος της σύμφωνα με τους γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες της, αλλά τα ενσωματώνει απλώς αυτούσια (πρβλ. τα ταξιά ή οι καφετέριες αλλά τα μπαρ ή του μετρό), τότε αυτό είναι ένδειξη ότι η γλώσσα μας έχει χάσει την αφομοιωτική της ικανότητα, λόγω κόπωσης και μας κρούει το καμπανάκι ότι κινδυνεύει πραγματικά πια. Μέχρι τώρα η γλώσσα μας ονομάζει τα ξένα νομίσματα με δάνειες ξένες λέξεις, στις οποίες όμως έχει δώσει ελληνική μορφή και κυρίως καταλήξεις, αφού δεν νοείται ελληνική στην καταγωγή λέξη που να μην κλίνεται. Γι’ αυτό ονομάζουμε δολάριο/α, μάρκο/α, φράγκο/α, λίρα/ες κ.λπ. τα ξένα νομίσματα, εξελληνίζοντας έτσι την ξένη ονομασία τους στη γλώσσα της χώρας όπου κυκλοφορούν, όπως μιλάμε και για ναπολεόνια, λουδοβίκια ή φιορίνια. Γιατί εν τοιαύτη περιπτώσει ονομάζουμε το νέο μας νόμισμα μ’ εκείνο το κακόηχο και προπαντός άκλιτο «ευρώ», που είναι επιπλέον ατυχές οπτικά, αφού με το ωμέγα στην κατάληξη θυμίζει περισσότερο ρήμα ή έστω τοπικό επίρρημα παρά ουσιαστικό. Θεωρώ ότι θα μπορούσαμε κάλλιστα να το ονομάζουμε ευρωδραχμή κι αντίστοιχα να μιλούσαμε για ευρωφράγκα ή ευρωμάρκα κ.λπ., τουλάχιστον στις μεταξύ μας συναλλαγές, για καθαρά εσωτερική χρήση. Έτσι θα διατηρούσαμε και τη μνήμη της δραχμής. Ελάχιστη καλή θέληση αρκεί, ώστε να καθιερωθεί ο όρος αυτός από τους αρμόδιους κρατικούς λειτουργούς κι από τα μέσα μαζικής πληροφόρησης. Μάλιστα θα ήταν ορθότερο -γραμματικά τουλάχιστον- να ονομάζαμε στα ελληνικά το κοινό μας νόμισμα ευρό στον ενικό αριθμό και επομένως ευρά στον πληθυντικό.
Ένα άλλο ζήτημα που θέλω να επισημάνω είναι η κατά κόρον εσφαλμένη χρήση της λέξης «δουλέμπορος» για τα άτομα εκείνα που πληρώνονται να μεταφέρουν στη χώρα μας παράνομους μετανάστες, αλλά δεν εμπορεύονται βέβαια δούλους για ίδιον λογαριασμό.
Εξάλλου είναι εξίσου ατυχέστατο να μιλάμε για εμφύλιο σπαραγμό ή πόλεμο, προκειμένου να χαρακτηρίσουμε συρράξεις μεταξύ διαφορετικών εθνοτήτων, όπως π.χ. στην περίπτωση των Σκοπίων όπου αντιπαρατίθενται οι Αλβανοί με τους Σλάβους που μόνον ομόφυλοι δεν είναι, αλλά απλώς τυχαίνει να συγκατοικούν κάτω από κοινή κρατική εξουσία, την οποία ακριβώς αμφισβητεί η μία από τις δύο εθνότητες. Με αυτή τη λογική θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί εμφύλια η διαμάχη των Παλαιστινίων εναντίον των Ισραηλινών, αφού διεξάγεται μέσα στα όρια μιας κοινής κρατικής υπόστασης, εν προκειμένω του Ισραήλ, ή και μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων.
Κι ένα τελευταίο γλωσσικό ατόπημα. Κατά τη γνώμη μου, δεν θα έπρεπε στο μετρό να υπενθυμίζεται στους ταξιδιώτες να επικυρώνουν το εισιτήριό τους, αλλ’ απεναντίας να το ακυρώσουν, δηλαδή να το σφραγίζουν στο ακυρωτικό μηχάνημα (βλ. λεξικό Μπαμπινιώτη), αφού ουσιαστικά περί ακύρωσης πρόκειται ώστε οι ταξιδιώτες να μην μπορούν να το ξαναχρησιμοποιήσουν.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος