Περί της δωρεάς οργάνων για μεταμόσχευση

Στο θέμα της δωρεάς οργάνων για μεταμόσχευση, μού προκαλούσε και εξακολουθεί να μού προκαλεί  απορία το ότι ο δότης χαρακτηρίζεται κλινικά νεκρός καί όχι απλώς νεκρός. Ο επιρρηματικός  προσδιορισμός  του δότη ως κλινικά νεκρού θα πρέπει να υπονοεί ότι αυτός διαφέρει εντελώς από έναν νεκρό, ότι κοντολογίς αυτός δεν είναι τελείως νεκρός, ότι βρίσκεται ένα στάδιο πριν από τον οριστικά νεκρόι.  Ειδαλλιώς όλοι οι νεκροί θα ήταν εν δυνάμει δότες, πράγμα που δεν συμβαίνει στην πράξη. Και τότε σε τι διαφέρει ο ένας νεκρός από τον άλλον; Γιατί οι ιατροί δεν αφαιρούν τα όργανα των νεκρών για να τα μεταμοσχεύσουν σε ασθενείς;

Ο νόμος 3984/2011 προέβλεπε ότι «η αφαίρεση ενός ή περισσότερων οργάνων από ενήλικο, θανόν πρόσωπο πραγματοποιείται εφόσον, όσο ζούσε, δεν είχε εκφράσει την αντίθεσή του». Τούτο ονομάστηκε εικαζόμενη ή τεκμαιρόμενη συναίνεση. Αυτό όμως είναι απαράδεκτο, αφού η ελεύθερη και δίχως επηρεασμούς –όχι εικαζόμενη- συναίνεση είναι ιερή στο χώρο της ιατρικής.  ΄Ετσι, όταν η συναίνεση δεν είναι ρητή, είναι ανεπίτρεπτο αυτή να εικάζεται μόνο από τη σιωπή του δότη, ο οποίος είναι κλινικά νεκρός. Η συναίνεση πρέπει να είναι ρητή.  Ειδαλλιώς θα μπορεί κάποιος να σε δολοφονεί για να σού αφαιρέσει  και στη συνέχεια να εμπορευτεί τα όργανά σου. ΄Αλλωστε αυτό συμβαίνει σε κάποιες υπανάπτυκτες χώρες προς όφελος πελατών των ανεπτυγμένων χωρών. Δικαίως, λοιπόν, ο προαναφερθείς νόμος ήγειρε κύμα αντιδράσεων. Ευτυχώς επήλθε κάποια τροποποίηση του εν λόγω νόμου με το άρθρο 55 παράγρ. 4 του νόμου 4075/2012 με την προσθήκη: «και κατόπιν συναίνεσης της οικογένειάς του». Ωραία λοιπόν! Επειδή ενδεχομένως  να μην   υπάρχει συναίνεση του δότη, ούτε όμως και η αντίθεσή του, τώρα απαιτείται επιπλέον η  συγκατάθεση της οικογένειας. Εγείρονται ωστόσο διάφορα ερωτήματα και με την τροποποίηση του νόμου. Ποιούς  περιλαμβάνει, σύμφωνα με το νόμο, ο  πολύ αόριστος όρος «οικογένεια»;  Είναι πιο οικογένεια  του κλινικά νεκρού οι γονείς του που τον έχουν αποκηρύξει λόγω του σκανδαλώδους βίου του ή ο από χρόνια σύντροφος της ζωής του;    Και τί θα γίνει αν οι συγγενείς του διαφωνούν μεταξύ τους; ΄Εχει πιο βαρύνουσα γνώμη επί του θέματος η σύζυγος του υποψήφιου δότη από τους τυχόν διαφωνούντες με αυτήν γονείς του ή τα ενήλικα τέκνα του; Κι αν ο εν δυνάμει δότης είναι ένα μοναχικό άτομο, χωρίς δεσμούς και συγγενείς;

Για να επανέλθουμε όμως στην ουσία του ζητήματος του κλινικά νεκρού, πρέπει να αναφερθεί πως οι επιστήμονες τονίζουν ότι, μετά τον κλινικό θάνατο ενός ανθρώπου, ο εγκέφαλός του όχι μόνο δεν θεωρείται αδρανής και σε υπολειτουργία, αλλά «είναι πιο δραστήριος και από όταν ο άνθρωπος αυτός ήταν ζωντανός». Ο εγκέφαλός του εμφανίζει αυξημένη ηλεκτρική δραστηριότητα. Το φαινόμενο αυτό  προκαλεί    τις εντυπωσιακές περιγραφές όσων «γυρίζουν από τό θάνατο», που βλέπουν έντονο λευκό φως, μία σήραγγα με φως στο βάθος, συναντούν πεθαμένους ή έχουν την αίσθηση ότι πετούν και βλέπουν τον εαυτό τους ξαπλωμένο. Αυτές οι εμπειρίες είναι κοινές σε όλον τον κόσμο. Οι επιστήμονες  μελέτησαν ποντίκια-πειραματόζωα τη στιγμή του θανάτου τους από τεχνητό καρδιακό επεισόδιο. Στο διάστημα 30 δευτερολέπτων από τη στιγμή που σταμάτησε η καρδιά τους, οι επιστήμονες μέτρησαν απότομη και σημαντική αύξηση (υπερδιπλασιασμό)  των εγκεφαλικών  κυμάτων υψηλής συχνότητας, που ονομάζονται κύματα γάμμα.  Τα κύματα αυτά σχετίζονται με υψηλό επίπεδο νοημοσύνης, συμπόνιας,  αυτοελέγχου και ευτυχίας, με γρήγορη επεξεργασία πληροφοριών, με βελτιωμένη μνήμη και αυξημένη αντίληψη της πραγματικότητας.  Στα εν λόγω ποντίκια αυτά τα κύματα ήταν σε υψηλότερα επίπεδα από ό,τι όταν ήταν ζωντανά. Σύμφωνα με τον επικεφαλής της έρευνας, κάτι αντίστοιχο ενδέχεται να συμβαίνει και στους ανθρώπους τη στιγμή του θανάτου τους, θα πρέπει δηλαδή η υπερδραστηριοποίηση του εγκεφάλου να προκαλεί τις «επιθανάτιες εμπειρίες». Σύμφωνα με τους επιστήμονες, «το φως που βλέπουν κάποιοι άνθρωποι κατά τις εμπειρίες αυτές μπορεί να είναι ένδειξη της έντονης δραστηριότητας στον οπτικό φλοιό του εγκεφάλου, και υπάρχουν στοιχεία από την έρευνα ότι αυτό συμβαίνει. Παρατηρούνται δηλαδή αυξημένα κύματα γάμμα στην περιοχή του εγκεφάλου που βρίσκεται ακριβώς  πάνω απο τον οπτικό φλοιό. Η αύξηση μάλιστα των κυμάτων γάμμα, σε συνδυασμό με την αύξηση των κυμάτων χαμηλής συχνότητας, καταδεικνύει οπτική δραστηριότητα και επίγνωση».

Η παραπάνω επιστημονική έρευνα δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences (το περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ).

Φοίβος Ι. Πιομπίνος  piombinos blogspot.gr