Απόστροφοι, κόμματα και άνω τελείες: Είναι τα social media η ταφόπλακα στην ορθογραφία;

Ζούμε στην εποχή που όλα πρέπει να γίνουν πιο γρήγορα, πιο συμπιεσμένα. Το 24ωρο πλέον φαντάζει λίγο για όλα αυτά που πρέπει και θέλουμε να κάνουμε. Ειδικά μετά από δύο χρόνια (and still counting) μέσα στην πανδημία που προξένησε ο κορονοϊός η μέρα έγινε ακόμα πιο μικρή. Κατά την περίοδο των παρατεταμένων lockdown οι ώρες που είχαμε για να ζήσουμε είχαν περιοριστεί σημαντικά.

Εν πολλοίς αυτή η τρέλα μπορεί να προέρχεται (ή έστω να πυροδοτείται) και από την ασταμάτητη ροή πληροφοριών που δεχόμαστε καθημερινά λόγω της χρήσης της τεχνολογίας και της εμπλοκής μας με τα social media.

Στα κοινωνικά δίκτυα η γλώσσα πρέπει να είναι σύντομη και περιεκτική. Το να μπορέσει κάποιος να είναι περιεκτικός με τη χρήση λίγων λέξεων, σε γενικές γραμμές, θεωρείται προτέρημα. Τα social media ωστόσο έχουν την μαγική ικανότητα να μετατρέπουν το ατού κάποιου σε μία βραδυφλεγή βόμβα έτοιμη να εκραγεί.

Η (ορθή) χρήση της γλώσσας έχει δεχθεί πολύ μεγάλο πλήγμα από την εμμονή των social media στα μικρά κείμενα. Η ελληνική γλώσσα που έτσι και αλλιώς έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ένα τεράστιο γραμματικό και ορθογραφικό πλούτο δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Ούτε τα σημεία στίξης της.

Τα σημεία στίξης που κινδυνεύουν άμεσα με εξαφάνιση

Αποκλείεται να μην το έχετε κάνει και εσείς ή έστω να μην το έχετε παρατηρήσει. Πόσες φορές βλέπουμε ένα λάθος σε μία ανάρτησή μας (ή σε κάποιου άλλου) και απλά συνεχίζουμε σαν να μην συμβαίνει τίποτα.

Ας παραδεχθούμε ότι ο βαθμός εθισμού μας στα social media είναι πολύ μεγάλος. Ο τρόπος επικοινωνίας που αυτά ορίζουν είναι πλέον απόλυτα συμπιεσμένος. Όσο αυξάνεται ο χρόνος που αφιερώνουμε σε Facebook, Twitter, WhatsApp και σε άλλες πλατφόρμες, τόσο λιγότερο χρησιμοποιούμε τα σημεία στίξης.

Μερικά από αυτά τα οποία ούτε στον γραπτό μας λόγο συμπαθούμε πολύ, τείνουν προς ολοκληρωτική εξαφάνιση.

Η απόστροφος και η άνω τελεία κινδυνεύουν περισσότερο σύμφωνα με τους ερευνητές. Τα αποτελέσματα της μεγαλύτερης έρευνας που έχει γίνει για το θέμα από τη δεκαετία του 90 και την άνοδο της τεχνολογίας και διεξήχθη από το πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ, είναι ενδεικτικά.

Οι ερευνητές αναφέρουν ότι social media όπως το Twitter, που περιορίζουν τον αριθμό των χαρακτήρων ανά ανάρτηση, σημαίνουν ότι οι χρήστες αποκτούν τη συνήθεια να αφήνουν τα σημεία στίξης. Στα αγγλικά μεγάλο θύμα η απόστροφος κτητικής μορφής σε ουσιαστικά του πληθυντικού αριθμού (πχ cats’ paws πόδια γάτας) ή εκείνα που αντικαθιστούν ένα γράμμα (όπως στο couldn’t, δεν μπορούσα).

Στην ελληνική χρήση το μεγαλύτερο πλήγμα το έχει δεχθεί η άνω τελεία. Η άνω τελεία χρησιμοποιείται για να δηλώσει τον στενό νοηματικό σύνδεσμο δύο προτάσεων· αποτελώντας διακοπή μεγαλύτερη του κόμματος, αλλά μικρότερη της τελείας. Μέσα σε μία φράση μπορεί να διαχωρίσει δύο προτάσεις όπου η δεύτερη επεξηγεί την πρώτη ή αποτελεί μία αντίθεση. Την άνω τελεία ακολουθεί λέξη που δε γράφεται με κεφαλαίο αρχικό γράμμα. Στα αγγλικά η άνω τελεία αποτυπώνεται με το «;».

Η χρήση της τελείας ως επίθεση και οι 3 τελίτσες

Οι ερευνητές του πανεπιστημίου του Λάνκαστερ εξέτασαν 100 εκατομμύρια λέξεις για να αναλύσουν τις τάσεις και διαπίστωσαν ότι η περιστασιακή και μη ορθώς γραμματικά γλώσσα, έχει γίνει πιο διαδεδομένη τα τελευταία 30 χρόνια.

Η μελέτη ανέφερε ότι αυτή η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει προωθήσει τη λεγόμενη «προοδευτική ορθογραφία», ώστε να χρησιμοποιούνται όροι όπως «gunna» αντί για το «going to».

Υπάρχουν επίσης συντομογραφίες, όπως «defo» για σίγουρα και «tomoz» αντί για αύριο, συν αρχικά όπως «OMG» για «oh my God» και «TBH», για «για να είμαι ειλικρινής».

Οι χρήστες του Twitter συχνά παραλείπουν τη στίξη και τις μεγαλύτερες λέξεις καθώς οι δημοσιεύσεις περιορίζονται στους 280 χαρακτήρες.

Η τελεία τείνει να χρησιμοποιείται ως σημάδι ενόχλησης. Σκεφτείτε το παρακάτω σχήμα: Εάν έχει κανονίσει κάτι με κάποιο άτομο και αυτό ακυρώσει λίγη ώρα πριν το ραντεβού η απάντηση «οκ.» από το σκέτο «οκ» υποδηλώνει μία επιθετικότητα και θεωρείται ως σημάδι νεύρων.

Πάνω κάτω το ίδιο ισχύει και με τη χρήση των αποσιωπητικών. Ας ξεκινήσουμε με τα βασικά. Τα αποσιωπητικά είναι πάντα 3 τελείες. Όχι 4 ούτε 5. Χρησιμοποιούνται κυρίως σε μια φράση που δεν ολοκληρώνεται λόγω συγκίνησης, ντροπής, δισταγμού, άγνοιας, ειρωνείας, απειλής ή γιατί απλά ο χρήστης θέλει να αφήσει ένα υπονοούμενο.

Η κατάχρηση των αποσιωπητικών στα social media λοιπόν τείνει να κάνει το σημείο στίξης να χάσει πλήρως το νόημά του.

Οι ακαδημαϊκοί ανέλυσαν πόσες φορές ανά εκατομμύριο χρησιμοποιήθηκε μια λέξη στις αρχές της δεκαετίας του 1990 σε σύγκριση με τώρα.

Βρήκαν μια μείωση 8% στις χρήσεις των αποστρόφων μετά από ένα ουσιαστικό στον πληθυντικό αριθμό από 308,47 χρήσεις ανά εκατομμύριο τη δεκαετία του 1990 σε 282,88 χρήσεις ανά εκατομμύριο τώρα.

Ποιοι είναι οι 5 κανόνες γραμματικής που επιτρέπεται να «σπάσουμε» στα social media

Η γλώσσα εξελίσσεται, δεν είναι νεκρή. Καθορίζεται από τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες και τους ανθρώπους που την χρησιμοποιούν και επηρεάζονται από αυτές.

Έτσι σύμφωνα με ειδικούς των social media υπάρχουν 5 γραμματικοί κανόνες που μπορούμε να «σπάσουμε»:

• Γράψτε ολογράφως αριθμούς μικρότερους του δέκα

Παραδοσιακά,ξέρουμε ότι πρέπει να γράφουμε ολογράφως οποιονδήποτε αριθμό μικρότερο του δέκα. Ωστόσο, για λόγους αναγνωσιμότητας στο διαδίκτυο, είναι καλύτερο να χρησιμοποιείτε αριθμούς όταν γράφετε τίτλους άρθρων ή τίτλους λίστας.

• Μην χρησιμοποιείτε αποσπάσματα προτάσεων

Τα αποσπάσματα προτάσεων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να τονίσουν ένα σημείο ή να δημιουργήσουν τον κατάλληλο ρυθμό στο κείμενό σας. Φυσικά, αυτό πρέπει να γίνεται με φειδώ και στρατηγική.

• Μην ξεκινάτε ποτέ μια πρόταση με σύνδεσμο

Για να κάνετε μία συζήτηση πιο ενδιαφέρουσα ή να τονίσετε ένα σημείο του λόγου σας, είναι απολύτως αποδεκτό να ξεκινήσετε μια πρόταση με τον σύνδεσμο «και» ή το «αλλά».

• Μην τελειώνετε ποτέ μια πρόταση με πρόθεση

Σίγουρα, αν μπορείτε εύκολα να αναδιατάξετε την πρόταση για να αποφύγετε να την τελειώσετε με πρόθεση, τότε συνιστάται να το κάνετε. Ωστόσο, επειδή η γραμματική είναι πιο χαλαρή στο διαδίκτυο μπορείτε να κάνετε τα στραβά μάτια.

• Αποφύγετε τη χρήση αργκό

Μπορεί η αργκό να μην είναι τέλεια αλλά την χρησιμοποιούν άπαντες. Χρησιμοποιήστε περιστασιακή, οικεία ορολογία για να μιλήσετε στους συνομιλητές σας στη «γλώσσα» τους και να σχετιστείτε καλύτερα μαζί τους. Προσέξτε μόνο να μην το παρακάνετε.