Κριτική για την παράσταση “Αθηνά Χατζηεσμέρ, ετών 17”

Από την Αριστούλα Ελληνούδη:

“Όταν σμίγουν η γνώση (θεατρολογική), η συγκροτημένη και διδαγμένη από τη νεότερη Ιστορία μας (την Κατοχή, την Εθνική Αντίσταση και ειδικά τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΠΟΝ) σκέψη, η κοινωνική συνειδητοποίηση, η ανθρωπιά, η θηλυκή ευαισθησία και μια ταλαντούχα πένα, μπορεί να εκπλήξουν. Ελπιδοφόρα έκπληξη είναι ο μονόλογος της συγγραφικά πρωτοεμφανιζόμενης Θαλασσιάς Αντωνοπούλου, με τίτλο «Αθηνά Χατζηεσμέρ, ετών 17», που παρουσιάζει στο θέατρο «Επί Κολωνώ». Κατά τη γνώμη της υπογράφουσας, πρόκειται για ένα μικρό, ολοκάθαρο και λεπτοδουλεμένο «διαμαντάκι», άξιο της μεγάλης ανταπόκρισης των θεατρόφιλων, ιδιαίτερα των νέων. Γιατί, πρωτίστως, στους νέους απευθύνεται αυτός ο μονόλογος για ένα πραγματικό πρόσωπο. Την αλύγιστη, παρά τα βασανιστήρια, εκτελεσμένη από τους Γερμανούς κατακτητές στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, παραμονές της Απελευθέρωσης, 17χρονη ΕΠΟΝίτισσα Αθηνά Χατζηεσμέρ. Παιδί Μικρασιατών προσφύγων, γεννημένη και μεγαλωμένη στα προσφυγόσπιτα των Νέων Σφαγείων, στον Ταύρο, ορφανεμένη από πατέρα και αδελφό, μαθήτρια του Γυμνασίου και ράφτρα για λίγα ψίχουλα, το κορίτσι θυσιάστηκε για τη λευτεριά και τη ζωή, ποθώντας τον καιρό που θα αλλάξουν όλα και δεν θα υπάρχει χρεία ηρώων.

Ο μονόλογος βασίζεται σε λίγα στοιχεία μιας προφορικής μαρτυρίας, σε ιστορική έρευνα για τη γενικότερη δράση της ΕΠΟΝ στην Κατοχή και την Αντίσταση και το βιβλίο του Δ. Σούτου για τους ΕΠΟΝίτες στην προσφυγογειτονιά του Ταύρου, στην Καλλιθέα. Αυτή – και μόνον – είναι η πρώτη «ύλη» αυτού του – πρωτότυπου μυθοπλαστικά, χωρίς «δάνεια» (δηλαδή χωρίς καταφυγή στην ευκολία αντιγραμμένων αποσπασμάτων από βιβλία – προσωπικές μαρτυρίες) – κειμένου. Αρετές του η ιστορικότητα, αλλά με επίκεντρο τον άνθρωπο, ως συλλογικό αλλά και ως ατομικό «υποκείμενο» (μέσα από την ταξική καταγωγή, την οικογένεια, τα βιώματά του). Η μυθοπλαστική πυκνότητα και η δραματουργική «οικονομία». Η δραματικότητα, χωρίς μελοδραματικές «πονηριές», προς άγραν… εύκολης συγκίνησης των θεατών και αχρείαστο «διδακτισμό». Η αληθινή, «υποδόρια» ποιητικότητα, χωρίς «ποιητικισμούς». Η απλή, άμεση, ανεπιτήδευτη γλώσσα, που καταυγάζει το «ξύπνημα» της νιότης, την αγνότητα, τον πόθο της για ζωή, την ορμή, τη φλόγα, την ιερή, συνειδητή «απερισκεψία» της να καταστεί «φλεγόμενη βάτος», υπερασπιζόμενη το νόημα και τις αξίες της ζωής, θυσιάζοντας – αν χρειαστεί – τη δική της ζωή. Γλώσσα που αντανακλά και την «προμηθεϊκή» ψυχοπνευματική αντίσταση του ανθρώπου, παρά τις οδύνες του βασανισμένου σώματος. Το κείμενο αρχίζει με τη λέξη «αίμα», αλλά και με ένα εξαιρετικά ευφάνταστο εύρημα. Εύρημα – έμμεσο μήνυμα – που, διά στόματος Αθηνάς, παραπέμπει στο εμπνευσμένο από τον Ανθρωπο του Βιτρούβιου (Ρωμαίος αρχιτέκτονας του 1ου μ.Χ. αιώνα) περίφημο σχέδιο του Λεονάρντο ντα Βίντσι, το οποίο εικονίζει ένα γυμνό ανδρικό σώμα με ανοιχτά τα πόδια και σε προέκταση τα χέρια, περιχαρακωμένο μέσα σε ένα μικρό τετράγωνο και ένα κυκλικό πλαίσιο. Μπορεί η περιγραφή του Βιτρούβιου να αποσκοπούσε στην εναρμόνιση των διαστάσεων μεταξύ ανθρώπινου σώματος και χώρου. Το σχέδιο του μεγαλοφυούς ντα Βίντσι, όμως, φαντάζει ως προσπάθεια του ανθρώπου να σπάσει ό,τι τον εγκλωβίζει, μεγεθύνοντας το ψυχοπνευματικό και ηθικό «μπόι» του. Αυτό κατάφεραν αγωνιστές σαν την Αθηνά Χατζηεσμέρ. Μικρόσωμη, μεγαλωμένη σε ένα καμαράκι αλλά και έγκλειστη σε ένα μικρό κελί, η Αθηνά με τη σύντομη ζωή και τη θυσία της κατέδειξε το «μπόι» που ταιριάζει στην έννοια «Ανθρωπος».

Το κείμενο ευδοκίμησε και σκηνικά, με τη συλλογική επεξεργασία – δραματουργική και σκηνοθετική – από όλους τους συντελεστές της παράστασης. Παράσταση, που χωρίς να έχει το παραμικρό σκηνογραφικό αντικείμενο, καθηλώνει το θεατή με την ομορφιά του κειμένου. Με την «ευγένεια» της, σεβόμενης την προτεραιότητα του λόγου, ζωντανής μουσικής και τραγουδιστικής συνοδείας από τον Ισίδωρο Πάτερο. Με την εκφραστική κινησιολογία της Φαίδρας Σούτου. Τους ατμοσφαιρικούς φωτισμούς του Δημήτρη Σταμάτη. Πρωτίστως, με την εσωτερικότητα, την αλήθεια, τη δυνατή αλλά και λιτή εκφραστικότητα της ταλαντούχας νέας ηθοποιού Ηλιάνας Μαυρομάτη.”

Πηγή: rizospastis.gr