Πρωταπριλιά! Έτσι καθιερώθηκε το έθιμο με τα ψέματα

Η Πρωταπριλιά μας θέλει παραδοσιακά να λέμε ψέματα και να κάνουμε φάρσες στους άλλους. Πώς ξεκίνησε όμως το παραδοσιακό έθιμο και εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο;

Δύο είναι οι επικρατέστερες εκδοχές και μας έρχονται από τη Δύση.

Σύμφωνα με την πρώτη, το έθιμο προέρχεται από τους Κέλτες, έναν λαό της βορειοδυτικής Ευρώπης, οι οποίοι ήταν δεινοί ψαράδες και κάθε χρόνο, την 1η Απριλίου που άνοιγε σιγά σιγά ο καιρός ξεκινούσαν την περίοδο του ψαρέματος. Εκείνη την εποχή όμως τα ψάρια δεν έπεφταν εύκολα στα δίχτυα, οπότε τις περισσότερες φορές γυρνούσαν με άδεια χέρια.

Εκείνοι βέβαια, όπως συνηθίζουν οι περισσότεροι ψαράδες όλων των εποχών, έλεγαν ψέματα σχετικά με το πόσα ψάρια είχαν πιάσει. Αυτή η συνήθεια, με το πέρασμα του χρόνου, έγινε το σημερινό έθιμο της Πρωταπριλιάς.

Η δεύτερη εκδοχή θεωρείται πιο πιθανή ιστορικά και ξεκινά από τη Γαλλία του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1564 η Πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η 1η Απριλίου. Επί βασιλείας Καρόλου του 9ου όμως αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούνταν πλέον η 1η Ιανουαρίου.

Η αλλαγή αυτή δημιούργησε αρκετά προβλήματα στο λαό αφού στην αρχή δεν τη δέχτηκαν όλοι οι πολίτες. Πολλοί ήταν αυτοί που συνέχιζαν να γιορτάζουν την πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, όπως είχαν συνηθίσει, ενώ οι υπόλοιποι, οι πιο “προοδευτικοί” τους πείραζαν, στέλνοντάς τους ψεύτικα πρωτοχρονιάτικα δώρα ή λέγοντάς τους περιπαικτικά ψέματα. Το πείραγμα αυτό μετατράπηκε με τον καιρό σε έθιμο και καθιερώθηκε παγκοσμίως με τη γνωστή σε όλους μας Πρωταπριλιά.

Η Πρωταπριλιά στην Ελλάδα

Στη χώρα μας το έθιμο της Πρωταπριλιάς φαίνεται να έφτασε την εποχή των Σταυροφοριών, αποκτώντας μια ελληνική νότα.

Η βασική ιδέα βέβαια παρέμεινε φυσικά ίδια. Λέμε αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Σε κάποιες περιοχές μάλιστα, θεωρείται ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά, ενώ το «θύμα» θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο. Σε άλλες περιοχές θεωρείται ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του.

Επίσης, το πρωταπριλιάτικο νερό της βροχής πιστεύεται ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες.

Μάλιστα, ο Έλληνας λαογράφος Δημήτρης Λουκάτος υποστηρίζει ότι το έθιμο αποτελεί ένα σκόπιμο «ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την όποια παραγωγή». Ο Έλληνας λαογράφος Γεώργιος Μέγας συμφωνεί πως η πρωταπριλιάτικη «ψευδολογία» παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, ούτως ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία.