Οι βρετανικές βάσεις στην Κύπρο

Οι βρετανικές βάσεις στην Κύπρο δημιουργήθηκαν το 1960 από τις επονείδιστες για την Ελλάδα και την Κύπρο, προδοτικές θα έλεγα, Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, για τις οποίες αποφάνθηκε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, όταν τις υπέγραψε, πως ήταν η ευτυχέστερη ημέρα της ζωής του. Oι εν λόγω βάσεις κρατήθηκαν από τους Βρετανούς μολονότι η Κύπρος ανεξαρτοποιήθηκε σε κυρίαρχο κράτος  και έπαυσε να αποτελεί αποικία του βρετανικού Στέμματος. Η σημασία τους για τη Μεγάλη Βρετανία βασιζόταν: πρώτον, στη στρατηγική θέση της Κύπρου ως τεράστιου αεροπλανοφόρου στο ανατολικό άκρο της Μεσογείου, κοντά στη Διώρυγα του Σουέζ και την ταραχώδη Μέση Ανατολή, δεύτερον, στη δυνατότητα χρήσης της βάσης της RAF ως σταθμού για στρατιωτικές αεροπορικές επιχειρήσεις, και τρίτον, γενικά για σκοπούς στρατιωτικής εκπαίδευσης. Αυτές αποτελούν μέρος ενός δικτύου στρατιωτικών εγκαταστάσεων του Ηνωμένου Βασιλείου σε μικρά ή απομακρυσμένα νησιά στη Μεσόγειο, στον Ατλαντικό και στον Ινδικό Ωκεανό, όπως λ.χ. στο Γιβραλτάρ και στα νησιά Φώκλαντ (ή αλλιώς Μαλβίνες για την Αργεντινή).
Οι  βρετανικές βάσεις Ακρωτηρίου και Δεκέλειας είναι δύο περιοχές του κυπριακού εδάφους υπό βρετανική διαχείριση ως Βρετανικό Υπερπόντιο ΄Εδαφος, διοικούμενες ως Περιοχές Κυρίαρχων Βάσεων του Ηνωμένου Βασιλείου. Αυτές χωρίζονται σε δύο τμήματα: 1) στη Δυτική Περιοχή Κυρίαρχων Βάσεων στο Ακρωτήρι, η οποία περιλαμβάνει τη Φρουρά Επισκοπής, και 2) στην Ανατολική Περιοχή Κυρίαρχων Βάσεων στη Δεκέλεια, η οποία περιλαμβάνει το Σταθμό Αγίου Νικολάου.
Από τις επαίσχυντες Συμφωνίες προβλέπονται επιπλέον και διάφορες άλλες «διευκολύνσεις» προς τη Μεγάλη Βρετανία εκτός των βάσεων, στο υπόλοιπο έδαφος της Κύπρου, όπως π.χ. η εγκατάσταση ραντάρ της RAF στην κορυφή του όρους Τρόοδος.
Η νομιμότητα των βρετανικών τούτων βάσεων έχει αμφισβητηθεί νομικά, ως προσβολή του jus cogens δικαιώματος της Κυπριακής Δημοκρατίας για αυτοδιάθεση και ακεραιότητα των εδαφών της. Οι βάσεις καλύπτουν περίπου το 3% της έκτασης της Κύπρου, ήτοι συνολικά 254 τετρ. χλμ (όση η έκταση της Ικαρίας), από τα οποία τα 123 τετρ. χλμ βρίσκονται στο Ακρωτήρι και τα 131 τετρ. χλμ στη Δεκέλεια. Το 40% από τα εδάφη αυτά ανήκει στο Βρετανικό Υπουργείο ΄Αμυνας και θεωρείται γη του βρετανικού Στέμματος.
Τα πρώτα τέσσερα χρόνια μετά την ανεξαρτησία της  Μεγαλονήσου, η βρετανική  κυβέρνηση υποστήριζε οικονομικά τη Δημοκρατία της Κύπρου, όπως άλλωστε προβλεπόταν από τις Συμφωνίες. ΄Υστερα όμως από τις Διακοινοτικές ταραχές (1963-64), η Μεγάλη Βρετανία διέκοψε την υποστήριξη, ισχυριζόμενη υποκριτικότατα ότι δεν υπάρχουν εγγυήσεις πως οι δύο κοινότητες, η ελληνοκυπριακή και η τουρκοκυπριακή, θα επωφελούνταν ακριβοδίκαια. Από τότε το ύψος του χρέους εκτείνεται από μερικές εκατοντάδες χιλιάδες έως και ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Θαρρείς και δεν μπορούσε η βρετανική κυβέρνηση να αποδίδει το χρέος της ανάλογα  με το ποσοστό που αντιπροσωπεύει η κάθε κοινότητα στο σύνολο του πληθυσμού του νησιού.
Από την 1η Ιανουαρίου 2004 οπότε η Κύπρος εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση, κατέστη η δεύτερη χώρα της Ευρώπης, της οποίας ένα μέρος ελέγχεται από άλλο μέλος της ΄Ενωσης, μετά την Ισπανία, της οποίας το Γιβραλτάρ ελέγχεται επίσης –οποία σύμπτωσις(!)- από τη Μεγάλη Βρετανία. Με τη μόνη διαφορά ότι οι κάτοικοι του Γιβραλτάρ ψήφισαν να παραμείνουν βρετανοί υπήκοοι, ενώ οι Κύπριοι δεν ρωτήθηκαν για το μέλλον των ξένων βάσεων στη χώρα τους. Απορία τεράστια γεννά στις μέρες μας το γεγονός ότι ένα κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης διατηρεί αποικιακής νοοτροπίας κτήσεις επί του εδάφους ενός άλλου κράτους-μέλους. Δεν είναι διόλου τυχαίο που ο σημερινός Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας είχε αποκαλέσει –παλαιότερα βέβαια- τη βρετανική παρουσία στην Κύπρο ως “μία αποικιοκρατική κηλίδα αίματος”.
Φοίβος Ι. Πιομπίνος