Παροιμιακή χρήση επιθέτων που προκύπτουν από κύρια ονόματα

25 Ιουλίου, 2013

–αβραμιαίος από τον πατριάρχη των Εβραίων Αβραάμ (αβραμιαία φιλοξενία λέγεται για την πλούσια φιλοξενία, αβραμιαίοι άνθρωποι χαρακτηρίζονται οι υπέργηροι με παλαιά νοοτροπία)

–αδαμιαίος από τον πρωτόπλστο Αδάμ ( αδαμιαία περιβολή ή εν αδαμιαία περιβολή, δηλαδή με την περιβολή του Αδάμ, χωρίς ρούχα, γυμνός)

–απολλώνιος από τον Απόλλωνα (απολλώνιο πνεύμα λέγεται για εκείνον που χαρακτηρίζεται από ψυχοπνευματική αρμονία κατ’ αντιδιαστολή προς το διονυσιακό,απολλώνια ομορφιά)

–αφροδίσιο από τη θεά Αφροδίτη (αφροδίσιο νόσημα λέγεται για λοιμώδη ασθένεια που μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή, όπως π.χ. η σύφιλη, η βλεννόρροια το A.I.D.S. κ.λπ.)

–αχίλλειος από τον ομηρικό ήρωα Αχιλλέα (αχίλλειος πτέρνα λέγεται για το τρωτό, αδύνατο σημείο κάποιου, σημείο στο οποίο είναι κανείς ευπρόσβλητος, ευάλωτος)

–δαιδαλώδης από τον μυθικό αθηναίο γλύπτη και αρχιτέκτονα Δαίδαλο (δαιδαλώδεις θεωρίες λέγεται για τις πολύπλοκες, πολυσύνθετες θεωρίες)

–δαντικός από τον Δάντη (1265-1321) (δαντική φρίκη, δαντικό δράμα λέγεται για κάτι το ζοφερό, το φοβερό)

–διονυσιακός από τον Διόνυσο (διονυσιακό πνεύμα, διονυσιακό γλέντι, διονυσιακή έκσταση, διονυσιακή τελετή με την έννοια του ενθουσιώδους, του οργιαστικού)

–ηράκλειος από τον μυθολογικό ήρωα Ηρακλή (ηράκλειος δύναμη λέγεται για την πολύ μεγάλη, την τεράστια σωματική δύναμη)

–ηροστράτειος από τον Ηρόστρατο που πυρπόλησε το ναό της Αρτέμιδος στην ΄Εφεσο το 365 π.Χ., προκειμένου να μείνει το όνομά του στην ιστορία (ως ηροστράτειο έργο χαρακτηρίζεται ένα μάταιο έργο και ως ηροστράτειος δόξα χαρακτηρίζεται η φήμη που την κατακτά κάποιος από καταστροφική του πράξη)

–ησιόδειος από τον ποιητή Ησίοδο (8ος αι. π.Χ.) (ησιόδειο άροτρο λέγεται για τό άροτρο με ξύλινο υνί)

–ηφαιστειώδης από τον θεό ΄Ηφαιστο (ηφαιστειώδης ιδιοσυγκρασία, ηφαιστειώδες ταμπεραμέντο ως συνώνυμο του εκρηκτικού)

–ιψενικός από τον νορβηγό θεατρικό συγγραφέα ΄Ιψεν (1828-1906) (ιψενικό τρίγωνολέγεται για το συζυγικό ζεύγος και τον εραστή, που είναι φιλικό πρόσωπο και των δύο)

–ιώβειος από τον βιβλικό Ιώβ (ιώβειος υπομονή σημαίνει την ανεξάντλητη υπομονή και καρτερικότητα)

–καισαρικός από τον ρωμαίο πολιτικό, στρατηγό και συγγραφέα Γάιο Ιούλιο Καίσαρα (100-44 π.Χ.) (καισαρική τομή λέγεται για τη χειρουργική διάνοιξητης μήτρας μέσω των κοιλιακών τοιχωμάτων και η εξαγωγή του εμβρύου, όταν ο φυσιολογικός τοκετός κρίνεται αδύνατος)

–κυκλώπειος από τούς μυθικούς Κύκλωπες (ως κυκλώπεια τείχη χαρακτηρίζονται τα τείχη της μυκηναϊκής περιόδου εξαιτίας των πολύ μεγάλων ογκόλιθων από τους οποίους είναι κατασκευασμένα)

–μακιαβελικός από τον τοσκανό πολιτικό Νικολό Μακιαβέλλι (1469-1527) (μακιαβελικές μηχανορραφίες για τη χρήση αθέμιτων, δολερών, στα όρια του κυνισμού, μέσων κατά την άσκηση πολιτικής)

–οιδιπόδειος από τον Οιδίποδα (οιδιπόδειο σύμπλεγμα λέγεται για το σύνολο σεξουαλικών επιθυμιών που, σύμφωνα με την ψυχανάλυση, αναπτύσσεται στο παιδί –συνήθως το αγόρι- προς τον γονέα του αντίθετου φύλου και συνοδεύεται από ζηλότυπη εχθρότητα προς τον άλλο γονέα)

–ομηρικός από τον επικό ποιητή ΄Ομηρο (ομηρικός καβγάς για κάθε διένεξη με δυνατές φωνές κι έντονο διάλογο, ομηρικές έριδες)

–πλατωνικός από τον αθηναίο φιλόσοφο Πλάτωνα (428/427-348/347 π.Χ.) (ωςπλατωνικός έρωτας χαρακτηρίζεται η ερωτική σχέση η οποία δεν ολοκληρώνεται σεξουαλικά)

–προκρούστειος από τον μυθικό ληστή Προκρούστη (προκρούστεια κλίνη λέγεται για καθετί με βάση το οποίο προσαρμόζει κανείς τα πράγματα στα μέτρα του, παραποιώντας τα)

–προμηθεϊκός από τον μυθικό ήρωα Προμηθέα (με την έννοια του προνοητικού, του προβλεπτικού)

–πυθαγόρειος από τον φιλόσοφο Πυθαγόρα (6ος αι. π.Χ.) (πυθαγόρειο θεώρημα,πυθαγόρειος πίνακας ή η προπαίδεια για τον πίνακα πολλαπλασιασμού)

–πύρρειος από τον βασιλιά της Ηπείρου Πύρρο (318-272 π.Χ.) (πύρρειος νίκηχαρακτηρίζεται η νίκη που επιτυγχάνεται με βαρύτατες απώλειες του νικητή, ώστε να μην έχει ουσιαστικό αντίκρισμα)

–σιβυλλικός από τις ιέρειες Σίβυλλες (σιβυλλική απάντηση για να χαρακτηριστεί μια αινιγματική, μυστηριώδης απάντηση)

–στεντόρειος από τον ήρωα Στέντορα της Ιλιάδας (στεντόρειος φωνή χαρακτηρίζεται η βροντερή, ηχηρή φωνή)

–σολομώντειος από τον βασιλιά του Ισραήλ Σολομώντα (ως σολομώντεια λύσηχαρακτηρίζεται η μέση ή ευρηματική λύση που να ικανοποιεί όλους, σε περιπτώσεις που δεν είναι δυνατόν να εξακριβωθεί ποιός έχει πραγματικά δίκιο ή δεν είναι εφικτή η υπέρ του ενός λύση)

–ταντάλιος από τον μυθικό βασιλιά της Φρυγίας Τάνταλο (ταντάλιο μαρτύριο λέγεται για το βασανιστήριο να μη μπορεί να απολαύσει κανείς αγαθά που βρίσκονται κοντά του)

Φοίβος Ι. Πιομπίνος piombinos.blogspot.com

Συντάκτης: New Generation Radio