Γλωσσικά τινα (ΣΜ’): τα ρήματα παθιάζομαι, παιδεύομαι, παινεύομαι, παραγεμίζω, παραμορφώνομαι, παραπονούμαι, -ιέμαι, παρατείνομαι, παρέρχομαι και παρεισφρέω

    Η μετοχή παθιασμένος του ρήματος παθιάζομαι χρησιμοποιείται ως επίθετο με τη σημασία εκείνου που είναι γεμάτος πάθος (π.χ. είμαι παθιασμένος με τα εξωτικά ταξίδια).

Η αρχαία έννοια μορφώνω του ρήματος παιδεύομαι έχει επιβιώσει στη μετοχή πεπαιδευμένος, δηλαδή μορφωμένος.

Το ρήμα παινεύομαι χρησιμοποιείται σπάνια ως παθητικό του ρήματος παινεύω με τη σημασία του επαινούμαι από κάποιον. Συνήθως σημαίνει καυχιέμαι (π.χ. η φιλενάδα μου καυχιέται για το πλούσιο στήθος της).

Το ρήμα παραγεμίζω σπάνια απαντάται στην παθητική φωνή (παραγεμίζομαι).

Το ρήμα παραμορφώνομαι έχει δύο διαφορετικές έννοιες.  Ως σύνθετο με την πρόθεση παρά σημαίνει αλλοιώνομαι (π.χ. στο αυτοκινητικό δυστύχημα παραμορφώθηκε φρικτά το πρόσωπό της). Ως σύνθετο με το επίρρημα παρά σημαίνει ειρωνικά μορφώνομαι υπερβολικά (π.χ. εσύ, παιδί μου, δεν μορφώθηκες, παραμορφώθηκες).

Η μετοχή παραπονεμένος του ρήματος παραπονούμαι, -ιέμαι χρησιμοποιείται κυρίως ως επίθετο (π.χ. έχει μονίμως το ύφος παραπονεμένου).

Η μετοχή παρατεταμένος του ρήματος παρατείνομαι χρησιμοποιείται κυρίως ως επίθετο σημαίνον μεγάλη διάρκεια (π.χ. παρατεταμένος καύσωνας, παρατεταμένη ξηρασία, παρατεταμένο ψύχος).

Η λόγια μετοχή αορίστου του ρήματος παρέρχομαι έχει επιβιώσει ως το ουσιαστικό το παρελθόν.

Το ρήμα παρεισφρέω χρησιμοποιείται συνηθέστατα εσφαλμένα ως παρεισφρύω, λόγω  συσχέτισης με το ρήμα διεισδύω, με το οποίο έχει παρόμοια έννοια.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος    piombinos.com