Ορθογραφικά (ΙΑ’): τα λήγοντα σε –οια ουσιαστικά

Τα παράγωγα ουσιαστικά σε /ia/, που είναι προπαροξύτονα (δηλαδή τονιζόμενα στήν τρίτη συλλαβή από το τέλος) και προέρχονται από θέματα που περιείχαν –ο-, γράφονται με –οι- (-οια). Παραδείγματος χάριν, από το θέμα ρο- του ρέω (πβ. ρό-ος > ρους) σχηματίζονται ουσιαστικά σε –ροια (αμηνόρ-ροια, απόρ-ροια, βλενόρ-ροια, γονόρ-ροια, διάρ-ροια, δακρυόρ-ροια, λευκό-ροια, λογοδιάρ-ροια, μηνόρ-ροια, παλί-ροια, πυόρ-ροια, ρινόρ-ροια, σιαλόρ-ροια, σπερματόρ-ροια, φυλλόρ-ροια). Από το θέμα πλο- του πλέω (πβ. πλόος > πλους) σχηματίζονται ουσιαστικά σε –πλοια (ά-πλοια, εύ-πλοια). Από το θέμα νο- του νοώ (πβ. νόος > νους) σχηματίζονται ουσιαστικά σε –νοια (ά-νοια, αγχί-νοια, αμβλύ-νοια, βαθύ-νοια, βραδύ-νοια, διά-νοια, διχό-νοια, έν-νοια, επί-νοια, εύ-νοια, ευρύ-νοια, κρυψί-νοια, κουφό-νοια, μετά-νοια, μικρό-νοια, ομό-νοια, οξύ-νοια, παρά-νοια, περί-νοια, πρό-νοια, σύμ-πνοια, ταχύ-νοια, υπό-νοια). Επίσης έχουμε τα ουσιαστικά σε –πνοια (ά-πνοια, από-πνοια, βραδύ-πνοια, δύσ-πνοια, επί-πνοια, εύ-πνοια, σύμ-πνοια, ταχύ-πνοια) καθώς και το άγνοια (<αγνοώ) και τα κύρια ονόματα Βέροια και Εύβοια.
Επομένως η λέξη συμπόνια δεν γράφεται με –οια αλλά με την κατάληξη –ια, αφού δεν έχει καμία σχέση με τα παράγωγα των λέξεων νους, ρους, πλους που γράφονται , όπως είπαμε παραπάνω, με –οια. Η λέξη συμπόνια παράγεται από το ρήμα συμπονώ (πβ. αγρυπνώ – αγρύπνια, καταντώ – κατάντια, καταφρονώ – καταφρόνια, φτηναίνω – φτήνια).

Φοίβος Ι. Πιομπίνος  piombinos.blogspot.gr