Οι απαρχές της λατινικής λογοτεχνίας

Η πρώτη λατινική λογοτεχνία ήταν είτε μετάφραση της ελληνικής είτε γραμμένη στην Ελληνική. Πιο συγκεκριμένα, ο έλληνας γραμματικός και ποιητής Λίβιος Ανδρόνικος από τον Τάραντα (αρχές του 3ου π.Χ. αι.) θεωρείται ο ιδρυτής της έντεχνης ρωμαϊκής φιλολογίας. Μέχρι τότε, τα μόνα γραπτά μνημεία στη Λατινική ήταν κάποιες βραχείες και ξηρές αναγραφές των γεγονότων, λίγοι νόμοι (δωδεκάδελτος) και λίγα απηρχαιωμένα και ακατάληπτα ιερά άσματα. Ως βοήθημα στη διδασκαλία του της Ελληνικής, ο Λίβιος Ανδρόνικος μετέφρασε άτεχνα την Οδύσσεια (Odissia) και στη συνέχεια κάποιες τραγωδίες και κωμωδίες, των οποίων δεν έχει σωθεί το ελληνικό κείμενο ώς τις μέρες μας, παρά μόνο λατινικά σπαράγματα της μετάφρασής τους. Ο Κόιντος Φάβιος Πίκτωρ θεωρείται ο αρχαιότερος των ρωμαίων ιστορικών, ο οποίος έγραψε όμως στην Ελληνική. ΄Εζησε κατά τους χρόνους του Β’ Καρχηδονικού πολέμου (218-204 π.Χ.). Εξάλλου, ο ρωμαίος πραίτωρ Κίνκιος Αλίμεντος (210 π.Χ.) θεωρείται ο αρχαιότερος μετά τον Κόιντο Φάβιο Πίκτωρα χρονογράφος. Κι αυτός συνέγραψε στην Ελληνική τη ρωμαϊκή ιστορία από κτίσεως Ρώμης μέχρι των ημερών του.
Σημειωτέον ότι ήταν τόσο μεγάλη η δύναμη και η αίγλη της ελληνικής γλώσσας, ώστε στην Ελληνική εξακολούθησαν να γράφουν και αρκετοί μετέπειτα ρωμαίοι συγγραφείς, όπως ο Σουητώνιος (69/75-περ. 130 μ.Χ.), το Περί των παρ’ ΄Ελλησι παιδιών και το Περί δυσφήμων λέξεων ή βλασφημιών, ή ο Μάρκος Αυρήλιος (121-180 μ.Χ.) το Εις εαυτόν. Όταν ο Ιούλιος Καίσαρ (100-44 π.Χ.) πήρε την απόφαση να διαβεί τον ποταμό Ρουβίκωνα, είπε στα Ελληνικά την έκτοτε παροιμιώδη φράση: «Ο κύβος ερρίφθη». Κι όταν τον φόνευσε ο Βρούτος, πρόφτασε, πριν σωριαστεί νεκρός, να του πεί, όλος απορία, στα ελληνικά: «Και εσύ, τέκνον Βρούτε;» Τούτο μας δείχνει πόσο εμποτισμένος ήταν από την ελληνική γλώσσα, ώστε σε μια υπαρξιακά τόσο ακραία κατάσταση όπως ο θάνατος, κατά την οποία ο καθένας κάνει χρήση της μητρικής του γλώσσας, εκείνος μίλησε στα Ελληνικά. Ελληνικά μιλούσαν επίσης, μεταξύ άλλων, οι Σκιπίωνες, ο Αιμίλιος Παύλος, που προσήρτησε τη Μακεδονία μετά τη νίκη του στην Πύδνα το 168 π.Χ. και ο Τιβέριος (42 π.Χ.-37 μ.Χ.). Για να κατηγορήσει ο Αύγουστος (63 π.Χ.-14 μ.Χ.) τον Ασίνιο Πολλίωνα, που είχε δεχθεί στο σπίτι του τον Τιμαγένη, του είπε στα Ελληνικά: «Τρέφεις ένα θηρίο». Οι επιστολές του Μάρκου Τύλλιου Κικέρωνα (106-43 π.Χ.) καθώς και τα ποιήματα του Δέκιμου Μάγυου Αυσονίου (309-394 μ.X.) είναι διάσπαρτα με ελληνικές φράσεις. Ο Κλαύδιος (10 π.Χ.-54 μ.Χ.) μίλησε στα Ελληνικά ακόμα και στη συγκλητο. Τέλος, αυτοκράτορας Φλάβιος Γρατιανός (359-383), μαθητής του Αυσονίου, όρισε επίσημα το 376 μ.Χ. τη διδασκαλία της Ελληνικής στη Γαλατία.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος piombinos.com