NGradio So good... like you
Στην Αρχαία, τη Βυζαντινή και την Καθαρεύουσα τα ρήματα στους παρελθοντικούς χρόνους (παρατατικό, αόριστο και υπερσυντέλικο), εφόσον άρχιζαν από σύμφωνο, έπαιρναν ένα ε- : π.χ λύω-έλυον (συλλαβική αύξηση) και, εφόσον άρχιζαν από φωνήεν, έτρεπαν τα φωνήεντα α- και ε- σε η- : π.χ. ακούω-ήκουον, ελπίζω-ήλπιζον και το φωνήεν ο- σε ω- : π.χ. ορίζω-ώριζον (χρονική αύξηση).
Στη Νέα Ελληνική η χρήση της ρηματικής αύξησης είναι διαφορετική:
α) δεν χρησιμοποιείται η χρονική αύξηση (π.χ. αρχίζω-άρχισα, ερμηνεύω-ερμήνευσα, ορίζω-όρισα), με εξαίρεση ελάχιστων ρημάτων που τη διατηρούν (η- αντί ε-). Το ρήμα απευθύνω είναι ένα από αυτά: απηύθυνα. Το ίδιο συμβαίνει με μερικά λογιότερης χρήσεως και προελεύσεως ρήματα που διατηρούν παραδοσιακά λογιότερους τύπους όπως: διαρκώ – διήρκεσα, ελέγχω – ήλεγξα, ελπίζω – ήλπισα, συνάπτω – συνήψα κ.ά. Επίσης όλα τα παράγωγα του ρήματος άγω: ανάγω – ανήγαγα, διάγω – διήγαγα, εισάγω – εισήγαγα, ενάγω – ενήγαγα, εξάγω – εξήγαγα, περιάγω – περιήγαγα, προάγω – προήγαγα, προσάγω – προσήγαγα, συνάγω – συνήγαγα, υπάγω – υπήγαγα
β) 1. συλλαβική αύξηση (έ-) παίρνουν στους παρελθοντικούς χρόνους της ενεργητικής φωνής, και δη στον ενικό αριθμό, μόνο τα δισύλλαβα ρήματα: π.χ. βλέπω-έβλεπα, γράφω-έγραψα, δίνω-έδινα, κάνω-έκανα, λέγω-έλεγα. Σημειωτέον ότι , στην πράξη, το ε- της συλλαβικής αύξησης υπάρχει μόνο εφόσον τονίζεται: έ-βλεπα, έ-γραψα, έ-δινα κ.λπ. ΄Ετσι, στον πληθυντικό αριθμό τα ίδια δισύλλαβα ρήματα δεν διατηρούν την αύξηση: π.χ. βλέπαμε, γράφατε, δίνατε, κάναμε, λέγατε.
2. συλλαβική αύξηση παίρνουν (εσωτερικά) και τα δισύλλαβα ρήματα που είναι σύνθετα με προθέσεις, πάλι εφόσον η αύξηση ε- τονίζεται: π.χ. περι-γράφω – περι-έγραψα, δια-γράφω – δι-έγραψα, συν-θέτω – συν-έθεσα, παρα-πέμπω – παρ-έπεμψα, από-στέλλω – απ-έστειλα.
Φοίβος Ι. Πιομπίνος piombinos blogspot.com
Συντάκτης: Φοίβος Πιομπίνος
Εκπομπή λόγου και τέχνης με την Μαρία Παπαϊωάννου
close
Κάθε Σάββατο
16:00 - 17:00
Σάββατο & Κυριακή
17:00 - 19:00
Κάθε Σάββατο
19:00 - 20:00
Κάθε Κυριακή
13:00 - 14:00
Κάθε Κυριακή
14:00 - 15:00
COPYRIGHT 2020. NGRADIO
Σχολιάστε το άρθρο (0)