Γλωσσικά τινα (ΣΔ’): λατινικές εκφράσεις στα Ελληνικά

Τελευταία διάφοροι βαθυστόχαστοι συμπατριώτες μας που θέλουν να δείχνουν περισπούδαστοι χρησιμοποιούν λατινικές εκφράσεις στη ρύμη του λόγου τους αντί τις αντίστοιχες ελληνικές, και μάλιστα ενίοτε εσφαλμένα.

Το persona non grata (προφέρεται περσόνα νον γκράτα) που ακούστηκε κατά κόρον τον τελευταίο καιρό σημαίνει απλούστατα πρόσωπο ανεπιθύμητο και χαρακτηρίζει κάποιο αλλοδαπό φυσικό πρόσωπο, το οποίο είτε δεν γίνεται δεκτό σε μια χώρα είτε καλείται από την πολιτική εξουσία της χώρας αυτής να την εγκαταλείψει σε ορισμένη προθεσμία ως ανεπιθύμητο.

Το ad hoc (προφέρεται αντ χοκ) σημαίνει επί τούτω (επί+δοτ.), για τον συγκεκριμένο και μόνο σκοπό, ειδικά γι’ αυτό (π.χ.: πρόκειται για ad hoc ερμηνεία, η οποία ισχύει μόνο για το συγκεκριμένο θέμα και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ευρύτερα). Εσφαλμένη είναι η γραφή επί τούτο (επί+αιτ.). Εξάλλου, προς απόδοση του ad hoc εσφαλμένη είναι η χρήση της φράσης «επί τούτοις», που σημαίνει επιπροσθέτως, επιπλέον, προς τούτοις. Εσφαλμένη είναι επίσης η συχνότατη χρήση στον καθημερινό λόγο του «επί τούτου», το οποίο όμως σημαίνει «επ’ αυτού» (π.χ.: επί τούτου έχω να παρατηρήσω τα ακόλουθα).

To de facto (προφέρεται ντε φάκτο) σημαίνει «στην πράξη, εν τοις πράγμασι) 1. πολιτικός και διπλωματικός όρος, που δηλώνει ότι πράξη, ενέργεια, κατάσταση κ.λπ. που προέκυψε από την εξέλιξη των γεγονότων, αναγνωρίζεται με «υλικές πράξεις», δηλαδή με εμπορικές, οικονομικές, πολιτιστικές κ.λπ. συμφωνίες, ανταλλαγές κ.ά. ως πραγματική, μολονότι η νομιμότητά της αμφισβητείται ή δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί: η ντε φάκτο αναγνώριση του τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους ύστερα από τόσα πολλά χρόνια συνεχούς κατοχής της περιοχής στην οποία βρίσκεται 2. (γενικότ.) χαρακτηρισμός για οτιδήποτε γίνεται στην πράξη ή υφίσταται στην πραγματικότητα ανεξάρτητα από το αν είναι νόμιμο ή έχει αναγνωριστεί επίσημα: ντε φάκτο αρχηγός.

Το de jure (προφέρεται ντε γιούρε) σημαίνει «δια νόμου) 1. πολιτικός και διπλωματικός όρος που δηλώνει ότι πράξη, ενέργεια, κατάσταση κ.λπ. είναι νόμιμη, συμφωνεί με τις απαιτήσεις της νομιμότητας 2. (ειδικ.) όρος του Διεθνούς Δικαίου που αναγνωρίζει δεδομένη πολιτική εξουσία ως τη νόμιμη εξουσία κράτους: το 1991 η Ελλάδα προχώρησε στη ντε γιούρε αναγνώριση του κράτους του Ισραήλ.

To hinc et nunc (προφέρεται χινκ ετ νουνκ) σημαίνει εδώ και τώρα, αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή, αμέσως.

Το in vivo (προφέρεται ιν βίβο) χρησιμοποιείται στην επιστήμη προκειμένου να δηλωθεί ότι ένα πείραμα, μία έρευνα κ.λπ. γίνεται μέσα σε έναν ζωντανό οργανισμό.

Το in vitro (προφέρεται ιν βίτρο) σημαίνει «εντός υάλου» και χρησιμοποιείται στην επιστήμη για να δηλωθεί ότι ένα πείραμα, μία έρευνα κ.λπ. γίνεται έξω από έναν ζωντανό οργανισμό, στο εργαστήριο.

Το in extremis (προφέρεται ιν εξτρέμις) σημαίνει εν εσχάτη περιπτώσει, στα έσχατα, στο τέλος (π.χ.: ένα κράτος οφείλει να προασπίζει τα δικαιώματά του νομικώς, διπλωματικώς και in extremis ενόπλως).

Το in perpetuum (προφέρεται ιν περπέτουουμ) σημαίνει εις το διηνεκές, για πάντα.

Η φράση sine qua non (προφέρεται σίνε κβα νον) σημαίνει «όχι χωρίς αυτά», εκ των ων ουκ άνευ.

Το status quo (προφέρεται στάτους κβο) σημαίνει η ισχύουσα κατάσταση, κυριολεκτικά σε πολιτικό, κοινωνικό ή οικονομικό επίπεδο (π.χ.: η Τουρκία εννοεί να αμφισβητεί το status quo του Αιγαίου).

Φοίβος Ι. Πιομπίνος piombinos.com