Περί της επιστροφής αρχαιοτήτων (Β’)

         Επ’ ευκαιρία του άρθρου της Κας Αδαμοπούλου που δημοσιεύτηκε σταΝΕΑ (13-14/4/13) σχετικά με τις λεηλασίες ελληνικών αρχαιοτήτων από τους γερμανούς κατακτητές, αισθάνομαι την υποχρέωση να επανέλθω σε παλαιότερη επιστολή μου σχετικά με τούτο το ζήτημα, με μεγαλύτερη αυτή τη φορά έμφαση, δεδομένης και της διπλωματικότατης επιστολής την οποία μού απέστειλε με ημερομηνία 19/4/13 ο κ. Wolfgang Rechenhofer, Σύμβουλος Τύπου και Μορφωτικών Υποθέσεων της Πρεσβείας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στην Αθήνα. Είναι χονδροειδέστατο και κακοηθέστατο ψεύδος να ισχυρίζεται ασύστολα το αρμόδιο Τμήμα για Ζητήματα Επιστροφής Αρχαιοτήτων της Κεντρικής Υπηρεσίας του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Εξωτερικών, καθώς και το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, πως δεν διαθέτουν πληροφορίες για αρχαιότητες που να μεταφέρθηκαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής στη Γερμανία και να βρίσκονται ακόμη εκεί.

       Ε λοιπόν, ας τους βοηθήσουμε να φρεσκάρουν  λίγο τη μνήμη τους.  Κιόλας από το 1946 είχε κυκλοφορήσει από τη Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Ιστορικών Μνημείων του Υπουργείου Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας (εκ του Εθνικού Τυπογραφείου) έκθεση-μελέτη 166 σελίδων υπό τον τίτλο «Ζημίαι των αρχαιοτήτων εκ του πολέμου και των στρατών Κατοχής». Την εν λόγω έκθεση είχε συντάξει ο αείμνηστος αρχαιολόγος Χρήστος Καρούζος, συνεπικουρούμενος από τον Μαρίνο Καλλιγά και άλλους ΕΑΜίτες αρχαιολόγους που είχαν ήδη καταβάλει σημαντική προσπάθεια καταγραφής των κατεστραμμένων αρχαιοτήτων. ΄Αλλωστε ο Χρήστος Καρούζος είχε  ήδη δώσει από τη 16η Ιουνίου 1945 συνέντευξη σχετικά  με το ζήτημα που μάς απασχολεί στο περιοδικόΜΕΝΤΩΡ.

         Η έκθεση-μελέτη του Χρήστου Καρούζου για τη μοίρα των ελληνικών θησαυρών 1941-1944 διαιρείται στα εξής κεφάλαια: α) Κλοπές, β) Αυθαίρετες ανασκαφές, γ) Καταστροφές σε αρχαιολογικούς τόπους και μνημεία, δ) Ζημίες από πολεμικές ενέργειες, ε) Υλικές ζημίες, στ) Αυθαιρεσίες και βαναυσότητες κατά νόμων, προσώπων και πραγμάτων. Κάθε κεφάλαιο διαιρείται σε τρία μέρη όπου εκτίθενται ξεχωριστά οι σχετικές ενέργειες: α) των Γερμανών, β) των Ιταλών και γ) των Βουλγάρων. Απ’ αυτή την έκθεση, κόλαφο για τους γερμανικούς  ψευδείς περί του αντιθέτου  ισχυρισμούς,  πληροφορούμαστε μεταξύ άλλων και τα εξής : α) Σε 37 πόλεις της χώρας, οι οποίες αναφέρονται λεπτομερώς, διαπράχθηκαν κλοπές αρχαιοτήτων από γερμανούς κατακτητές. Για παράδειγμα ο γερμανός στρατηγός Ringel αφαίρεσε από την Κνωσό τρία κιβώτια με αρχαιότητες. β) Κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής, γερμανοί αρχαιολόγοι πραγματοποίησαν παράνομες ανασκαφές σε 17 περιοχές της Ελλάδας και έστελναν στη Γερμανία τα διάφορα ευρήματά τους. Αναφέρονται ενδεικτικά ανασκαφές στην Αίγινα, στην Κωπαϊδα, στο Αμάρι Ρεθύμνου καί στη θέση της αρχαίας πόλης ΄Απτερα Χανίων. Οι προαναφερθείσες βέβαια περιοχές δεν τελούσαν υπό ιταλική ούτε βουλγαρική κατοχή, αλλά μόνο γερμανική. γ) Κατά τη διάρκεια της αναχώρησης των Γερμανών από την Αθήνα τον Οκτώβριο 1944, προκλήθηκαν μεγάλες ζημιές σε αρχαιότητες. Με πυροβολισμούς και με ξιφολόγχες τους, οι ηττημένοι και ταπεινωμένοι  πια κατακτητές  κατέστρεψαν αγάλματα και αγγεία στην Ακρόπολη και στον Κεραμικό.  Εδώ όμως σκότωναν από το άχτι τους  αμάχους, τα άψυχα αγάλματα θα κινητοποιούσαν τον οίκτο τους;  Για την ιστορία αναφέρουμε πως διευθυντής του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στη διάρκεια της Κατοχής ήταν ο φανατικός ναζιστής Βάλτερ Μπρέντε και προϊστάμενος της «Υπηρεσίας Προστασίας της Τέχνης» (!) ο αρχαιολόγος- συνταγματάρχης Χανς Ούλριχ φον Σκόνεμπεργκ. Ως προς την ασεβή συμπεριφορά των κατακτητών πού ήθελαν τάχα μου να προστατεύσουν την τέχνη, αναφέρεται ενδεικτικά στη σελίδα 129 της έκθεσης: «Δια τους στρατιωτικούς της Κατοχής, όλα τα μνημεία της Ακροπόλεως ήσαν ουρητήρια, κατά προτίμησιν δε ο Παρθενών. Την νύκτα της 27-28 Νοεμβρίου 1942 στρατιωτικός των στρατών Κατοχής εκόπρισεν εις το εσωτερικόν του Παρθενώνος». Βλέπετε, τα χρόνια εκείνα δεν είχαν ακόμη εφευρεθεί οι χημικές τουαλέτες (!)

          Εκτός όμως από την έκθεση του Χρήστου Καρούζου, υπάρχουν άλλα δύο βιβλία σχετικά με το υπό  έρευνα  ζήτημα. Το πρώτο τιτλοφορείται «Τα αρχαία της Ελλάδος κατά τον πόλεμο 1940-44» γραμμένο από τον  Βασίλειο Πετράκο, έφορο αρχαιοτήτων ε.τ. και γ.γ. της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας. Το δεύτερο τιτλοφορείται «Αρχαιοκαπηλίες των Γερμανών στην Ελλάδα επί Κατοχής», εκδ. Κάδμος, και έχει γραφτεί από τον Γεώργιο Λεκάκη. Περιλαμβάνει τα διαθέσιμα επίσημα αρχεία που αφορούν την υπόθεση και η ενημέρωσή του φτάνει μέχρι τον Μάρτιο 2012. Σύμφωνα με διάφορους υπολογισμούς, οι κλεμμένες,  ανυπολόγιστης αξίας, αρχαιότητες ανέρχονται στις 8.500.

         Επομένως δεν μπορούν οι γερμανικές αρχές να διατείνονται φαρισαϊκά πως δεν γνωρίζουν τίποτα για τα προαναφερθέντα εγκλήματα, όπως  ανενδοίαστα διατεινόταν και η συντριπτική πλεινότητα του γερμανικού λαού πως αγνοούσε τις θηριωδίες που ο ίδιος διέπραξε κατά τον Πόλεμο ακόμα και μέσα στην ίδια του τη χώρα.

           Φοίβος Ι. Πιομπίνος      piombinos.blogspot.com