Ποια ήταν η Γκιουλ-Μπαχάρ Χατούν Β’;

Η περίφημη, σχεδόν μυθική, σουλτάνα Γκιουλ-Μπαχάρ, δηλαδή το Ρόδο της ΄Ανοιξης, γεννήθηκε ως Μαρία Παπαδοπούλου το 1453 στην πολίχνη Λιβερά της Τραπεζούντας. ΄Ηταν κόρη ιερέα του χωριού και υπήρξε η όγδοη σύζυγος του σουλτάνου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Βαγιαζήτ Β’, γιού του Μωάμεθ του Πορθητή, και μητέρα του σουλτάνου  Σελίμ Α’. Υπάρχουν διάφορες ευφάνταστες εκδοχές για το πώς ο σουλτάνος γνώρισε τη νεαρότατη χωριατοπούλα κατά το πέρασμα του από τον τόπο της. Εν πάση περιπτώσει, όταν αργότερα ο σουλτάνος αντιλήφθηκε πως η σύζυγος του πια Γκιουλ-Μπαχάρ είχε επισύρει το φθόνο των άλλων γυναικών του χαρεμιού του, την έστειλε, προκειμένου να την προφυλάξει από τις ανακτορικές μηχανορραφίες, στην πατρίδα της με τον γιο της και με όλες τις απολαβές και τις τιμές βασιλικής συζύγου. Εκεί παρέμεινε μέχρι τον θάνατό της.

Η Γκιουλ-Μπαχάρ βοήθησε πολύ την πατρίδα  της, και  τα πολλά ιδιαίτερα προνόμια που πέτυχε για τους χριστιανούς συμπολίτες της διατηρήθηκαν μέχρι την ανακήρυξη  του τουρκικού συντάγματος το 1908. Ευεργέτησε όμως και τους Τούρκους για χάρη των οποίων έκτισε το Ιμαρέτ της Τραπεζούντας, που λειτουργούσε ως ιεροσπουδαστήριο, δηλαδή ως θεολογική σχολή μουσουλμάνων. Εκεί άλλωστε θάφτηκε η Μαρία όταν πέθανε το 1510 ή κατ’ άλλους το 1515. Στο μαυσωλείο της μάλιστα υπάρχει επιγραφή στην αραβική και την περσική γλώσσα όπου αποκαλείται «Ρωμαία Δέσποινα». Η Γκιουλ- Μπαχάρ, αν και μητέρα σουλτάνου, δεν αναγνωρίστηκε  ως Βαλιντέ Σουλτάν αφού πέθανε πριν από την ανάρρηση του γιου της Σελίμ Α’ στο θρόνο.

Στα νεότερα χρόνια το όνομα της περίφημης αυτής ελληνίδας σουλτάνας απαθανατίστηκε από το γνωστότατο ομώνυμο τραγούδι σε μουσική και στίχους του Βασίλη Τσιτσάνη, που πρωτοηχογραφήθηκε στις 4 Απριλίου 1951 σε δίσκο των 78 στροφών με τους Ρένα Ντάλια και Πάνο Γαβαλά.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος   piombinos.com