Ποιος ήταν ο Αντιφάνης;

         Ο Αντιφάνης (407-333 π.Χ.) υπήρξε κωμικός ποιητής, ο πολυγραφότατος όλων των ποιητών της Μέσης Αττικής Κωμωδίας. Κάποιοι μνημονεύουν πως  έγραψε τριάκοσια έργα και άλλοι περισσότερα. Περισσότερες από 200 του συνόλου  των κωμωδιών που του αποδίδονται μάς είναι γνωστές  από τους τίτλους τους και τα αρκετά αποσπάσματα που διασώθηκαν από τον Αθήναιο.  Το έργο του αποτελεί ανεξάντλητο θησαυρό κωμικής ευφυΐας. Ο γονιμότατος ωστόσο αυτός ποιητής πέτυχε παραδόξως μόνο 13 νίκες. Ο Αντιφάνης εικάζεται ότι καταγόταν από την Κίο και κατ΄άλλους από την Προποντίδα, τη Σμύρνη ή τη Ρόδο. Εν πάση περιπτώσει,  μετοίκησε στην Αθήνα, όπου άρχισε περίπου το 387 π.Χ. να συγγράφει. Αν και μη Αθηναίος, χειριζόταν επιδεξιότατα και με χάρη την αττική διάλεκτο, τα δε έργα του παίζονταν εκτός από την Αθήνα και στα θέατρα των ελληνικών αποικιών. Οι κωμωδίες του είχαν περισσότερο ρητορικό πάθος από ποιητική αξία και συχνά επαναλάμβανε τα ίδια θέματα. Τελικά απέκτησε  πολιτικά δικαιώματα κατά πρότασιν του Δημοσθένη.

       Επί  του προκειμένου ας ενθυμίσουμε ένα γρίφο, τον οποίο  αλιεύσαμε στην Εφημερίδα των Συντακτών  και ο οποίος αποδίδεται στον κωμωδιογράφο Αντιφάνη. Ο εν λόγω ποιητής παρουσιάζει στην κωμωδία του Σαπφώ την κατά τον Πλάτωνα δεκάτη Μούσα, λυρική ποιήτρια από την Ερεσό της Λέσβου (630 π.Χ.), να διατυπώνει τον εξής γρίφο: υπάρχει  ένα θήλυ που σώζει τα βρέφη στους κόλπους του, τα οποία, μολονότι άφωνα, βγάζουν πολύ δυνατή φωνή και πάνω στα κύματα όλης της θάλασσας και σε ολόκληρη τη στεριά, μιλώντας σε όσους ανθρώπους θέλουν, εκείνοι δε που δεν βρίσκονται εκεί μπορούν να ακούν επειδή «κωφὴν δ’ ἀκοῆς αἴσθησιν ἔχουσιν». Στη συνέχεια, ο Αντιφάνης βάζει την ίδια τη Σαπφώ να λύνει το γρίφο ως εξής: το θήλυ είναι η επιστολή, η οποία κουβαλά μέσα της ως βρέφη τα γράμματα που, ενώ είναι άφωνα, μιλούν σε όποιους το επιζητούν, ακόμα κι αν αυτοί βρίσκονται μακριά, σε αντίθεση με κάποιον πού, ακόμα κι αν τύχει να βρίσκεται κοντά, καθώς θα διαβάζει την επιστολή, δεν θα ακούσει ούτε θα απολαύσει το μεγαλείο της εφόσον αυτή δεν τον ενδιαφέρει.

       Φοίβος Ι. Πιομπίνος   piombinos.com