Σταμάτης Βούλγαρης, ο πρώτος πολεοδόμος της νεότερης Ελλάδας

Ο μηχανικός, πολεοδόμος, γεωγράφος και ζωγράφος Σταμάτης Βούλγαρης γεννήθηκε το 1774 στο Ποτάμι Λευκίμμης της Κέρκυρας. Επταετής φοίτησε στο σχολείο της Αγίας Ιουστίνης στη Γαρίτσα, όπου διδάχθηκε τα πρώτα γράμματα. Κατά την πολιορκία της γαλλοκρατούμενης Κέρκυρας από τους Ρώσους και τους Τούρκους (1799-1800), μια μέρα που ο νεαρός τότε Σταμάτης βρισκόταν στο κατώφλι του καταστήματος όπου υπηρετούσε, κοντά στο θέατρο San Giacomo, έπεσε ρωσική βόμβα, κι αυτός έσπευσε να αποσπάσει τη θρυαλλίδα, πριν εκπυρσοκροτήσει. ΄Ετσι διέσωσε σπίτια, ανθρώπους και απόσπασμα του γαλλικού στρατού που διερχόταν από εκεί τη στιγμή εκείνη με βαρύ οπλισμό και πυρομαχικά.  Ο επικεφαλής του σώματος λοχαγός έφερε τον Βούλγαρη στο φρούριο και τον παρουσίασε στον στρατηγό και προσωπικό φίλο του Ναπολέοντα Σαμπό (Chabot), o  οποίος, μετά την αποχώρηση των Γάλλων από το νησί, τον πήρε μαζί του υπό την προστασία του και τον βοήθησε να σπουδάσει μηχανικός  σε στρατιωτική σχολή του Παρισιού, από όπου ο Βούλγαρης αποφοίτησε ως λοχαγός των τεχνικών όπλων του γαλλικού στρατού. Κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών σπουδών του στη Γαλλία, ο Σταμάτης Βούλγαρης μαθήτευσε στο εργαστήρι  του γνωστού ζωγράφου Νταβίντ (Jacques-Louis David, 1748-1825). Το 1817 πολιτογραφήθηκε Γάλλος. Ανέλαβε στρατιωτικές αποστολές, μεταξύ άλλων στα Ιόνια νησιά όπου τον συνέλαβαν οι ΄Αγγλοι και τον φυλάκισαν στη Μάλτα. Όταν αποφυλακίστηκε, ανέλαβε ειδική αποστολή για την ΄Ηπειρο και την Αλβανία και στη συνέχεια επέστρεψε στη Γαλλία για να πολεμήσει στο Βατερλώ. Μετά την ήττα του Ναπολέοντα παραιτήθηκε από τον γαλλικό στρατό κατά παράκληση του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, που τον ήθελε για την κατάρτιση αξιόλογου τακτικού ελληνικού στρατού.

Aνήκοντας στο επιτελείο του Μαιζώνος, ο Σταμάτης Βούλγαρης κατέβηκε στην Ελλάδα στις 8 Ιανουαρίου 1828, όπου του ανατέθηκε από τον Καποδίστρια  η οργάνωση του μηχανικού. Πρώτο του έργο ήταν η ανοικοδόμηση του Ναυπλίου που ήταν κατερειπωμένο και ακατοίκητο. Εξάλλου συνέλεξε και διαφύλαξε διασκορπισμένα λείψανα της αρχαιότητας και έθεσε για την εγκατάσταση των προσφύγων του πολέμου τα θεμέλια του προαστείου που το ονόμασε «Πρόνοια». Συνετέλεσε επίσης στην πολεοδομική διαρρύθμιση της Τρίπολης και του ΄Αργους. Αργότερα ως ταγματάρχης των επιτελών του τακτικού στρατού εφάρμοσε τον ορθογωνικό τύπο στον ρυμοτομικό σχεδιασμό τη νέας πόλης των Πατρών, η οποία από τότε επεκτείνεται βάσει του σχεδίου εκείνου.

To 1830 o Σταμάτης Βούλγαρης επέστρεψε άρρωστος στη Γαλλία, όπου το 1831 προάχθηκε σε ταγματάρχη. Από το 1836 αποσύρθηκε στο χωριό Ποταμός της Κέρκυρας όπου πέθανε το 1842.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος   piombinos.com