Η εξάρτηση από την Αναγνώριση αποτελεί ένα φαινόμενο που αντικατοπτρίζει βαθύτερες κοινωνικές, ψυχολογικές και φιλοσοφικές ανησυχίες της εποχής μας!

Η συνεχής αναζήτηση likes, views και followers δεν είναι απλώς ένα επιφανειακό κυνήγι δημοφιλίας, αλλά μια απόδειξη της ανάγκης του ατόμου για αποδοχή και επικύρωση της αξίας του μέσα σε έναν κόσμο που μετράει το “είναι” μέσα από το “φαίνεσθαι”.

Ας εξετάσουμε το ζήτημα σε τρεις διαστάσεις:

1. Ψυχολογική Προσέγγιση

Η εξάρτηση από την αναγνώριση στα social media βασίζεται σε μηχανισμούς της ανθρώπινης ψυχολογίας:

• Ντοπαμίνη και Εθισμός: Κάθε like, comment ή νέο follower απελευθερώνει μικρές ποσότητες ντοπαμίνης, δημιουργώντας έναν κύκλο προσμονής και ικανοποίησης. Όπως ένας εθισμός, αυτός ο μηχανισμός οδηγεί τον χρήστη σε συνεχείς αναρτήσεις και check-ins, προσδοκώντας την ίδια “δόση” επιβεβαίωσης.

• Χαμηλή Αυτοεκτίμηση: Οι χρήστες που βασίζουν την αξία τους στις αντιδράσεις των άλλων συχνά αντιμετωπίζουν θέματα αυτοεκτίμησης. Όταν η αναγνώριση λείπει, αισθάνονται απόρριψη, μοναξιά και ανεπάρκεια.

• Ψυχοκοινωνική Μοναξιά: Παρά την ψευδαίσθηση κοινωνικής σύνδεσης, η υπερβολική ενασχόληση με τα social media οδηγεί σε απομόνωση, καθώς αντικαθιστά τις αυθεντικές σχέσεις με επιφανειακές αλληλεπιδράσεις.

2. Φιλοσοφική Προσέγγιση

• Η Φαινομενολογία του Είναι: Ο Μάρτιν Χάιντεγκερ θα έλεγε ότι ο άνθρωπος έχει απομακρυνθεί από την αυθεντική ύπαρξη (“είναι”) και εγκλωβίζεται στη “φαίνεσθαι”, δηλαδή στη βιτρίνα του εαυτού. Τα social media εντείνουν αυτή την απομάκρυνση, καθώς προωθούν μια κατασκευασμένη εικόνα του εαυτού, αντί για την πραγματική του υπόσταση.

• Ηθική και Αναγνώριση: Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, η ευδαιμονία είναι αποτέλεσμα της αρετής και της αυθεντικής ζωής. Ωστόσο, η αναζήτηση εξωτερικής αναγνώρισης μέσα από likes διαστρεβλώνει την ηθική αυτή προσέγγιση, καθώς η αξία γίνεται εξαρτημένη από εξωτερικούς παράγοντες.

• Η Έλλειψη Νοήματος: Στη φιλοσοφία του υπαρξισμού, η έλλειψη αυθεντικών σχέσεων οδηγεί σε ένα υπαρξιακό κενό. Το κινητό, ως “σύντροφος”, προσφέρει ψευδαίσθηση νοήματος και σκοπού, αλλά στην πραγματικότητα εντείνει το αίσθημα ματαιότητας.

3. Επικοινωνιακή Λογική

• Η Επιρροή του TikTok και άλλων Social Media: Πλατφόρμες όπως το TikTok σχεδιάζονται με αλγορίθμους που ενθαρρύνουν την εξάρτηση. Η ταχύτητα, η επαναληπτικότητα και η αίσθηση του “viral” είναι εργαλεία που κρατούν τον χρήστη δεμένο στο περιεχόμενο.

• Η Διαφήμιση και η Ψυχολογία της Έλλειψης: Οι πλατφόρμες προωθούν μια κουλτούρα όπου οι χρήστες αισθάνονται διαρκώς ανεπαρκείς. Η ανάγκη για περισσότερα views ή followers γίνεται κεντρική.

• Το Κινητό ως Σύντροφος: Το κινητό τηλέφωνο έχει αντικαταστήσει πολλές ανθρώπινες λειτουργίες. Είναι η “προέκταση” του εαυτού μας, ένας καθρέφτης που μας επιστρέφει την εικόνα που θέλουμε να δούμε, αλλά και ο κύριος “σύντροφος” στην καθημερινότητά μας.

Προτάσεις για Λύσεις

1. Ψυχολογική Ενδυνάμωση:

• Αυτογνωσία: Εκπαίδευση στην κατανόηση της αυτοεκτίμησης ως εσωτερική αξία και όχι ως εξωτερική επικύρωση.

• Ψυχολογική Υποστήριξη: Καμπάνιες που ενημερώνουν τους χρήστες για τις παγίδες του εθισμού και παρέχουν εργαλεία για τη διαχείριση των συναισθημάτων.

2. Φιλοσοφική Καλλιέργεια:

• Προώθηση της Αυθεντικότητας: Δημιουργία περιεχομένου που ενθαρρύνει την αυθεντική έκφραση και όχι την επιφανειακή εικόνα.

• Αξία των Σχέσεων: Εστίαση στην ενίσχυση των πραγματικών, διαπροσωπικών σχέσεων μέσω δράσεων εκτός διαδικτύου.

3. Επικοινωνιακή Αναδιάρθρωση:

• Εκπαίδευση στα Social Media: Μαθήματα που διδάσκουν στους χρήστες πώς να χρησιμοποιούν τα social media χωρίς να εξαρτώνται συναισθηματικά από αυτά.

• Αλγοριθμική Δικαιοσύνη: Πίεση προς τις πλατφόρμες να δημιουργήσουν πιο δίκαιους αλγορίθμους που δεν ενθαρρύνουν την υπερβολική ενασχόληση.

Τελικές Σκέψεις

Η εξάρτηση από την αναγνώριση είναι σύμπτωμα μιας κοινωνίας που έχει δώσει προτεραιότητα στο “φαίνεσθαι” έναντι του “είναι”. Η λύση δεν είναι η απομάκρυνση από τα social media, αλλά η συνειδητή χρήση τους ως εργαλεία για δημιουργία και επικοινωνία. Ο πραγματικός δεσμός του ανθρώπου δεν πρέπει να είναι με το κινητό του, αλλά με τον ίδιο του τον εαυτό και τους γύρω του. Μια κοινωνία που επενδύει στις αυθεντικές σχέσεις και στην αυτοεκτίμηση μπορεί να ανατρέψει αυτή την τάση.