Φοίβος Πιομπίνος

Το αρχαίο ρήμα έλκω σημαίνει: 1) σέρνω, τραβώ κοντά μου, όπως π.χ. Η ατμομηχανή έλκει τους συρμούς της αμαξοστοιχίας και 2) (φυσ.) ασκώ έλξη, όπως π.χ. Ο μαγνήτης έλκει το σίδηρο – Τα ετερώνυμα ηλεκτρικά φορτία έλκονται, τα ομώνυμα απωθούνται – Κάτι τον έλκει προς το μοναχισμό. Λέμε επίσης και τις φράσεις: έλκω το γένος / την καταγωγή / τις ρίζες μου από με την έννοια του κατάγομαι από. Στις […]

Όπως και άλλα ζεύγη επιρρημάτων όπου ο τύπος σε –ως διαφέρει σημασιολογικά από τον τύπο σε –α (πβ. λ.χ. αδιακρίτως – αδιάκριτα, εκτάκτως – έκτακτα, αγρίως – άγρια), η διτυπία απλώς – απλά μάς υποχρεώνει να χρησιμοποιούμε τα εν λόγω επιρρήματα  διαφορετικά. Από εσφαλμένη αντίληψη της έννοιας της κοινής ελληνικής (δημοτικής) ή από μια γλωσσικά ισοπεδωτική τάση των σύγχρονων Ελλήνων, όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας χρησιμοποιούν αποκλειστικά και μόνο το […]

Πρόκειται για το ίδιο επίρρημα που, ανάλογα με τον διαφορετικό τύπο με τον οποίο χρησιμοποιείται (καθαρευουσιάνικο ή δημοτικότερο), αποκτάει διαφορετική σημασία. Το επίρρημα εκτάκτως αναφέρεται σε ένα γεγονός που πραγματοποιείται ξαφνικά, εκτός προγράμματος, απροσδόκητα, χωρίς να προβλέπεται κανονικά: Σήμερα αναβάλλεται η προβολή της προγραμματισμένης ταινίας και θα προβληθεί εκτάκτως η ταινία «Ο θίασος του Θεόδωρου Αγγελόπουλου». / ΄Ελαβε ένα τηλεγράφημα κι αναχώρησε εκτάκτως για το χωριό του. / Τον χειρούργησαν […]

Στην Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ ΛΑΡΟΥΣ-ΜΠΡΙΤΑΝΝΙΚΑ, στο λήμμα «Κωνσταντινούπολη» (πάλι καλά που δεν αναφέρεται η Πόλη ως Ιστανμπούλ), υπάρχει μια φωτογραφία ενός νησιού, που από τη λεζάντα μαθαίνουμε πως πρόκειται για το νησί Χεϊμπελί Αντά. Βέβαια το νησί αυτό δεν είναι άλλο από το γνωστότατο πριγκιπονήσι  Χάλκη. Πώς είναι δυνατόν να εμφανίζονται στην εγκυκλοπαίδεια αυτή τα ξένα τοπωνύμια στην ελληνική μεταγραφή τους, πράγμα άλλωστε εντελώς σωστό, όπως π.χ. Βερολίνο (κι όχι Μπερλίν), […]

Κατά μια ετυμολογική εκδοχή, η λέξη ελευθερία προέρχεται από το ρήμα ελαύνω και ερώ, πηγαίνω δηλαδή εκεί όπου έχω έρωτα. Είναι μια από τις συνταρακτικότερες ελληνικές λέξεις που αρχίζουν από το περίφημο γράμμα έψιλον που κοσμούσε το Δελφικό ιερό: Ει-είσαι, Ελλάδα, έρωτας, έλεος, ελπίδα κ. ά. Η ελευθερία είναι η άγια Ροή ανάμεσα στο δημιούργημα και τον δημιουργό του. Είναι η παραδείσια κατάσταση πριν από την Πτώση, την αποστασία δηλαδή […]

Δεκαετίες ολόκληρες βρίσκονται ριγμένοι στο χώμα οι σπόνδυλοι ενός κίονα από τους δεκαπέντε όλους κι όλους γιγαντιαίους κίονες κορινθιακού ρυθμού που απέμειναν από τον άλλοτε παμμέγιστο ναό του Ολυμπίου Διός, απέναντι από το Ζάππειο Μέγαρο. Η ανέγερση του Ολυμπιείου είχε αρχίσει επί Πεισιστράτου, περί το 530π.χ., και περατώθηκε επί Αδριανού (76-138 μ.Χ.), ύστερα από πολλές αναβολές και διακοπές επί 700 σχεδόν χρόνια. Ο περί ου ο λόγος κίονας σωριάστηκε στη […]

Αναρωτιέμαι πότε επιτέλους θα πάψουμε, εμείς τουλάχιστον οι ΄Ελληνες, να κάνουμε λόγο για τα ελγίνεια μάρμαρα. Κατ’ αρχάς δεν πρόκειται για μάρμαρα σαν οποιαδήποτε άλλα οικοδομικά υλικά, όπως π.χ. σίδερα, αλουμίνια, μπετά, τούβλα ή κεραμίδια, αλλά για γλυπτά και μάλιστα ύψιστης τέχνης και πνευματικότητας. Αφήστε που τα μάρμαρα θυμίζουν συνειρμικά τα μαρμαράδικα που δραστηριοποιούνται συνήθως κοντά σε νεκροταφεία. Και δεύτερον, δεν είναι δημιουργήματα του κόμη του ΄Ελγιν, ώστε να δικαιολογείται […]

Με την ευκαιρία του εύλογου θορύβου που ξεσηκώθηκε, τελευταία, γύρω από το απαράδεκτο, από πάσης απόψεως, βιβλίο της Ιστορίας της ΣΤ’ Δημοτικού, ακούστηκαν από κάποιους «εκσυγχρονιστές», «μεταρρυθμιστές» ή «αναθεωρητές ιστορικούς» διάφορες απαξιωτικές, αλλά και υπεραπλουστευτικές, κρίσεις για τους Φαναριώτες και τους Οικουμενικούς Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως. Οι εν λόγω κατακριτές ίσως δεν γνω,ρίζουν ότι, όπως έλεγε και ο δάσκαλός μου Πιέρ Βιντάλ – Νακέ, δεν μπορείς να κρίνεις την Ιστορία μόνο μέσω […]

Κανένας δεν μπορεί να αρνηθεί ότι στην Πλάκα έχει πραγματοποιηθεί αξιόλογο έργο ανακαίνισης πολλών κτιρίων. Καλό θα ήταν λοιπόν να προγραμματιστεί επιτέλους και η αποκατάσταση στην αρχική της μορφή της εκκλησίας της Αγίας Αικατερίνας, που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το χορηγικό μνημείο του Λυσικράτους. Το αρχικό κτίσμα της εν λόγω εκκλησίας έχει απαίσια παραμορφωθεί από τη βάναυση προσθήκη μιας πτέρυγας με επίχρισμα αρτιφισιέλ, η οποία το έχει ζώσει σε […]