Oι «Κινηματογραφιστές στην Ομίχλη»

13 Σεπτεμβρίου, 2013 1

Οι «Κινηματογραφιστές στην Ομίχλη», μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται οι: Γιώργος Λάνθιμος, Αθηνά-Ραχήλ Τσαγγάρη, Πέννυ Παναγιωτοπούλου και Αλέξανδρος Αβρανάς, αποτελούν το πλέον πρωποριακό μέρος του νέου ελληνικού κινηματογράφου, ενός κινηματογράφου που είναι όντως βουτηγμένος σε ζοφερή και δυσώδη ομίχλη. Γι’ αυτό θά έπρεπε μάλλον να κάνουμε λόγο για «Κινηματογραφιστές της Ομίχλης». Σε μιά ταινία –Ο κυνόδοντας του Γ. Λάνθιμου- ο πατέρας κρατάει τα παιδιά κλεισμένα σ΄ένα σπίτι χωρίς να τους επιτρέπει να δούν τον έξω κόσμο. Σε άλλη ταινία –Στρέλλα του Πάνου Κούτρα– μια τρανσέξουαλ πόρνη κάνει έρωτα με τόν πατέρα της. Σε κάποιαν άλλη –Μiss Violence του Αλ. Αβρανά– το σενάριο, που αρχίζει με την αυτοκτονία ενός ενδεκάχρονου κοριτσιού, επειδή το βίαζε ο πατέρας του, βρίθει από αιμομικτικές και παιδοφιλικές σκηνές. Αυτή μάλιστα κέρδισε φέτος το βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας. Τι σχέση έχουν όλες αυτές οι ταινίες με τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητας; Καμία, γι’ αυτό άλλωστε το κοινό τους αποτελείται από ελαχιστότατους κουλτουριάρηδες. ΄Εχουν ωστόσο σχέση με τη Δύση, γι’ αυτό αρέσουν στα ξένα κινηματογραφικά φεστιβάλ. ΄Αλλωστε το περιστατικό που περιγράφει ο Αβρανάς με την ταινία του, συνέβη, κατά τα λεγόμενά του, στο Βερολίνο κι αυτός απλώς το μετέφερε σεναριογραφικά στην Ελλάδα. Χρόνια ολόκληρα χλεύαζε η Δύση τους Ανατολίτες για το γούστο τους και τα πολιτιστικά τους προϊόντα, και τούς τροφοδοτούσε με τα δικά της υποπροϊόντα που τα ξεφορτωνόταν σε αυτούς με την περιφρονητική ρήση: «Bons pour l’ Orient», δηλαδή «Καλά για την Ανατολή». Ε, λοιπόν, κι εγώ για τα σκουπίδια που στέλνουμε στη Δύση έχω καθιερώσει την ειρωνική ρήση: «Bons pour l’ Occident», δηλαδή «Καλά για τη Δύση». ΄Ομως όλοι οι «κουτόφραγκοι» δεν θαμπώνονται κατ’ ανάγκην από τα καλλιτεχνικά μας επιτεύγματα. Για παράδειγμα, ο κριτικός Franck Nouchi έγραψε στην εφημερίδα Le Monde πως η ταινία του Αλ. Αβρανά δεν έπρεπε να τιμηθεί στη Βενετία με τον Ασημένιο Λέοντα της σκηνοθεσίας. Ο ίδιος “θα απένεμε ευχαρίστως σε αυτή την ιστορία οικογενειακής βίας και πορνείας τον Μολύβδινο Λέοντα της πιο δύσπεπτης (lourde) ταινίας”.

Αναρωτιέμαι γιατί οι σκηνοθέτες μας να μήν μπορούν να περιγράψουν τη σημερινή Ελλάδα; Πού πάνε και τα βρίσκουν αυτά τα τραβηγμένα από τα μαλλιά σενάρια; Κι όμως πολλοί παλαιότεροι έλληνες σκηνοθέτες περιέγραψαν σωστά την Ελλάδα της εποχής τους, όπως π.χ. ο Μιχάλης Κακογιάννης με τις ταινίες του Το κυριακάτικο ξύπνημα (1954), Η Στέλλα (1955), Το κορίτσι με τα μαύρα (1956) η Το τελευταίο ψέμα (1958) και ο Κώστας Μανουσάκης με την ταινία του Ο φόβος (1966). Ωστόσο ακόμα και κάποιοι ξένοι το κατάφεραν, όπως π.χ. ο Ζυλ Ντασέν με τις ταινίες του Φαίδρα (1962) και Κραυγή γυναικών (1978) ή ο Τζόναθαν Νόσιτερ με την ταινία του Σημεία και θαύματα (2000). Πώς να συμβεί αυτό με τούς ημεδαπούς σκηνοθέτες όταν δεν βρίσκουν καν ελληνικούς τίτλους για τα έργα τους. Without λεγόταν η πρώτη ταινία του Αλ. Αβρανά, που έλαβε μάλιστα το κρατικό βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου, και Miss Violence η δεύτερη. Attenberg ήταν ο τίτλος μιας ταινίας της Αθ. Τσαγγάρη, To the Wolf η ταινία των Α. Huges-Χρ. Κουτσοσπύρου, September η ταινία της Πέννυς Παναγιωτοπούλου –φαίνεται πως ο τίτλος Σεπτέμβρης τής πέφτει μπανάλ- Luton η ταινία του Μιχάλη Κωνσταντίνου και Wild Duck η ταινία του Γιάννη Σακαρίδη. Τέτοια ξενομανία έχει καταλάβει πιά τους κινηματογραφιστές μας; Αναρωτιέμαι πώς μπορούν οι γιαγιάδες τους να διαβάζουν τους ξενόγλωσσους αυτούς τίτλους. Πώς να μην αποφεύγει τα έργα τους το ελληνικό κοινό, όταν κι εκείνοι δεν το σέβονται;